پرندگان مهاجر که از سرزمین‌های دوردست به لرستان سفر می‌کنند، در هر بال‌زدنشان اسراری از سرزمین‌های ناشناخته است که در تالاب‌ها و رودها آن را روایت می‌کنند.
خبرگزاری تسنیم، لرستان: در دنیای شگفت‌انگیز طبیعت، هیچ پدیده‌ای به‌اندازه مهاجرت پرندگان پر از رمزوراز و تأثیرگذار نبوده‌است؛ پرندگانی که از سرزمین‌های دور با خودشان اسراری می‌آورند که هنوز ناشناخته است و رها در آسمان و زمین.
در هر پرنده مهاجر، قصه‌ای نهفته است از سفر به‌سوی مرزهای ناشناخته، در جست‌وجوی غذا، سرپناه و مکانی برای زادآوری. این سفرها به‌طور بی‌وقفه در طول تاریخ طبیعی در حال وقوع بوده‌است.
پرندگان مهاجر از هزاران سال پیش در پی تغییرات آب‌وهوایی و نیاز به منابع غذایی بیشتر، به جست‌وجوی مناطقی با شرایط مناسب‌تر برای زندگی می‌پرداختند.
این سفرها، که در بسیاری از گونه‌ها به‌صورت سالانه تکرار می‌شود، در واقع یکی از شگفت‌انگیزترین الگوهای رفتاری در دنیای حیوانات با یک هماهنگی بی‌نظیر است.
در برخی از گونه‌ها، این هماهنگی به‌حدی پیچیده است که حتی پرندگان با سیستم‌های ارتباطی ویژه‌ای همچون صداهای خاص یا حرکات بدن قادر به هدایت و نظارت بر گروه‌های بزرگ هستند.
آغاز سفری پر از رمزوراز
این پدیده به‌ویژه در پرندگانی مانند غازها، لک‌لک‌ها و کبوترهای مهاجر به‌وضوح دیده می‌شود. این دسته‌ها از ابتدا تا انتهای مسیر، با هم حرکت می‌کنند و در مواقعی که نیاز به توقف است، همه به یک‌باره به زمین می‌نشینند و سپس سفر خود را ادامه می‌دهند.
روند مهاجرت پرندگان، پر از ظرافت‌های طبیعی است که هر حرکت آن، بخشی از یک داستان گسترده‌تر است. این روند، که سالانه در فصول پاییز و بهار تکرار می‌شود، همزمان با تغییرات جوی و تغییر فصل‌هاست.
در پاییز، هنگامی که سرما و باران‌های سنگین به مناطق شمالی ایران می‌تازد، پرندگان به‌سمت جنوب و مناطق گرم‌تر می‌روند و لرستان یکی از ایستگاه‌های مهم در این مسیر است.
پرندگان مهاجر، که در سفرهای دورودراز از هیچ‌چیز واهمه‌ای ندارند، مسیرهایی بی‌انتها را از شمال به جنوب و از شرق به غرب می‌پیمایند تا از دورترین نقاط زمین در لرستان، توقفی کوتاه و پرمعنا داشته باشند.
این پرندگان، که گاه در جمع‌های بزرگ و گاه در دسته‌های کوچک به آسمان می‌پیوندند، تمام پیچیدگی‌های طبیعت را در خود جای داده‌اند. از جوجه‌کبوترهای کوچک تا غازهای بزرگ و شکوهمند، همگی در این مسیرهای دراز، تنها به یک هدف می‌نگرند: بقا.
۲۵۰ گونه پرنده در لرستان
پرندگان مهاجر، همچون مسافران بی‌پایان آسمان، در دشت‌ها و تالاب‌های لرستان توقف می‌کنند تا از منبع غذایی این سرزمین بهره ببرند و برای ادامه سفر خود آماده شوند.
لرستان، با بیش از ۲۵۰ گونه پرنده، که حدود ۳۰ درصد از تنوع پرندگان ایران را به خود اختصاص داده‌است، با مهاجرت پرندگان مهاجر داستانی از پیوند زمین و آسمان، از مهاجرت و بازگشت و از تلاش برای بقای زندگی را روایت می‌کند.
پرندگان مهاجر به لرستان که می‌آیند، شامل طیف گسترده‌ای از گونه‌ها هستند. فلامینگوها با پرهای صورتی و گردن‌های بلند خود، یکی از شناخته‌شده‌ترین گونه‌های مهاجر در این استان‌اند.
این پرندگان، که برای تغذیه به تالاب‌های بیشه‌دالان و پلدختر مهاجرت می‌کنند، از جلبک‌ها و سخت‌پوستان موجود در آب تغذیه و نقش مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم ایفا می‌کنند.
اردک‌های سرسبز و نوک‌پهن نیز از دیگر گونه‌های مهاجر هستند که با تغذیه از گیاهان آبی و حشرات، به پایداری اکوسیستم لرستان کمک می‌کنند. این پرندگان،، به‌عنوان یکی از شاخص‌های سلامت زیست‌محیطی تالاب‌ها شناخته می‌شوند.
تالاب‌های ۱۱هزار ساله
تالاب‌های لرستان، با وسعت بیش از ۲ هزار هکتار، حدود ۵۰ درصد از گونه‌های پرندگان مهاجر را به خود جذب می‌کنند. این تالاب‌ها که شامل بیشه‌دالان، پلدختر، خروسان ازنا و سایر تالاب‌های کوچک‌تر می‌شود، زیستگاهی امن برای پرندگان فراهم کرده‌اند.
تالاب بیشه دالان در ۱۵ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور قرارگرفته است. گونه‌هایی از دوزیستان، پرندگان، خزندگان و پستانداران همچون مار، مرغابی، خرگوش، خرچنگ، حواصیل، گرگ، شغال و سگ آبی و اردک‌های سرحنایی، غواص، خاکستری و سفید، عقاب طلایی و صحرایی در این تالاب زندگی می‌کنند.
تالاب‌های پلدختر که به‌عنوان تالاب‌های اصلی لرستان شناخته می‌شود ۱۱ هزار سال پیش بر اثر زمین‌لغزش لایه‌های سنگی رشته‌کوه کبیرکوه و پیدایش رودخانه‌های سیمره و کشکان پدید آمده‌است.
این تالاب‌ها به‌مرور زمان خشک‌شده و از ۵۰ تالاب به‌وجود آمده در ۱۱ هزار سال پیش هفت تالاب همیشگی و چهار تالاب فصلی در زمین پلدختر به‌جای‌مانده است.
تالاب گُری‌بلمک، تالاب‌های تکانه ۱ و ۲، تالاب لفانه، تالاب زردابه، تالاب جمجمه، تالاب تاف ۱ و ۲، تالاب گُلم سوزه، تالاب پیکه ۵۵٫۷ هکتار از وسعت پلدختر را در برگرفته است.
۴۰ گونه پرنده در پلدختر
تالاب‌های پلدختر به‌دلیل قرارگیری در کریدور بین‌المللی محل زیست پرندگان مهاجر است و این پرندگان در این تالاب‌ها اتراق و زمستان‌گذرانی می‌کنند.
تعداد پرندگان مهاجر طبق شرایط اقلیمی و شرایط زیستی تغییر می‌کند، به‌طوری‌که گونه‌های پرندگان در سال‌های مهاجرت تا حدودی متفاوت است. ممکن است جمعیت یک گونه در یک سال به ۴۰۰ برسد و این گونه در سال دیگر مشاهده نشود.
تالاب‌های پلدختر محل زیست ۴۰ گونه پرنده مهاجر است. گاهی تعداد این پرندگان به ۴ هزار قطعه می‌رسد، اما این رقم ممکن است در سال‌های مختلف کم‌وزیاد شود.
۴۳ گونه از ۱۴ خانواده و ۶ راسته پرنده در تالاب‌های پلدختر مشاهده و رکورد شده‌است که چنگر اوراسیایی و کشیم بزرگ و کوچک عمده پرندگان آبزی و کنارآبزی در تالاب‌های این شهرستان هستند.
پرندگانی مانند چنگر، کشیم، حواصیل خاکستری، اردک سرسبز و اردک ارده‌ای در تالاب‌های یازده‌گانه زیست می‌کنند. شکار این پرندگان به‌دلیل حضور پرندگان مهاجر و بومی ممنوع است.
پیام‌های پنهانی با هر بال‌زدن
تالاب خروسان ازنا نیز با داشتن پوشش گیاهی خاص و منابع غذایی فراوان، مقصد پرندگان مهاجر از جمله انواع اردک‌های سرسبز و نوک‌پهن است.
سد خروسان با وسعتی حدود ۱۲ هکتار در بخش جاپلق با مرکزیت شهر ازنا و در ۴ کیلومتری روستای خروسان واقع شده‌است که در سال ۱۳۷۱ به منظور مصارف کشاورزی به بهره‌برداری کامل رسید.
این سد سالیانه پذیرای تعداد بسیاری از پرندگان مهاجر است، به‌طوری‌که همین امر سبب شد تا اطلاعات زیست‌محیطی آن پس از طی مراحل اداری و گرفتن استعلامات برای ثبت به سازمان حفاظت محیط‌زیست سپرده شود.
رودخانه‌های کشکان، کرخه و سیمره به‌همراه سدهایی مانند سد مروک و سد حوضیان، از دیگر زیستگاه‌های مهم پرندگان مهاجر در لرستان هستند. این منابع آبی در کنار تغذیه پرندگان، زیستگاه‌هایی امن برای تخم‌گذاری و پرورش جوجه‌ها فراهم می‌کنند.
مهاجرت پرندگان به لرستان، بیش از آنکه یک پدیده طبیعی و زیستی باشد، بازتاب‌دهندۀ ارتباط پیچیده و ژرف انسان با طبیعت است. گو اینکه آنها پیام‌های پنهانی را با هر بال‌زدن از سرزمینی به سرزمین دیگر می‌برند تا هر تغییر و حرکت بازتابی از تداوم حیات را روایت کند.
.
انتهای پیام/ ۶۴۴
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
