حمید حاج اسماعیلی گفت: باید یک بازنگری جدی در حوزه واریز یارانه‌ها انجام شود و این مسئله در گذشته نیز مورد توجه دولت قبلی بوده است و در حال حاضر نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است.قطعاً تحویل کالا به جای یارانه نقدی، بهتر خواهد بود. زیرا با ارائه کالا، ارزش آن به مرور زمان و شرایط تورمی اضافه می‌شود؛ اما در مورد یارانه نقدی، ارزش آن تقریباً ثابت باقی می‌ماند و تورم باعث کاهش ارزش مبلغ واریزی می‌شود.
طرح فجرانه یا کالا برگ الکترونیکی از تاریخ ۱۸ بهمن ماه سال ۱۴۰۲ اجرا شد و به مدت سه ماه ادامه یافت. این طرح توسط دولت به منظور تسهیل دریافت کالاهای اساسی برای شهروندان با درآمد های کمتر اجرا شد. طرح فجرانه از این جهت متمایز بود که فقط ۷ دهک اول جامعه مجاز به استفاده از این طرح بودند. هدف از این محدودیت، تسهیل دسترسی به کالاهای ضروری برای افراد با درآمد پایین بود.
در این طرح، افرادی که در دهک یک تا سه قرار داشتند، می‌توانستند به جای دریافت ۴۰۰ هزار تومان یارانه، ۶۲۰ هزار تومان دریافت کنند. همچنین، افرادی با دهک درآمدی بین چهار تا هفت، به جای دریافت ۳۰۰ هزار تومان یارانه، ۵۲۰ هزار تومان دریافت می‌کردند. در ابتدا، دولت شرطی به نام “شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه” را مطرح کرد. این شرط به این معنی بود که افرادی که می‌خواستند از یارانه استفاده کنند، باید حداقل ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه را انجام دهند. اما با توجه به اعتراض مردم درباره این شرط، دولت تصمیم گرفت آن را حذف کند.
در این طرح، سبد ۱۱ قلمی از کالاهای اساسی برای تأمین حداقل نیازهای کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های لازم برای هر فرد تعیین شد. این سبد شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم‌مرغ و حبوبات بود. قیمت‌های این کالاها براساس قیمت‌های سال ۱۴۰۲ تعیین شد و تفاوت قیمت با قیمت روز با استفاده از یارانه جدید دولت تأمین شد.
این طرح، تا حد زیادی به تسهیل در تأمین نیازهای اساسی جامعه و بهبود اوضاع اقتصادی افراد با درآمد پایین کمک کرد. از طرفی، حذف شرط خرید حداقلی از یارانه ها باعث شد افراد بتوانند بر اساس نیازهای خود از این طرح استفاده کنند. با توجه به اجرای طرح فجرانه و تأثیر آن در بهبود شرایط اقتصادی برخی از اقشار جامعه، این طرح می‌تواند به عنوان یکی از اقدامات دولت در راستای کاهش تفاوت‌های اجتماعی و تضمین تأمین نیازهای اساسی شهروندان با درآمد کمتر در نظر گرفته شود.
البته طرح کالا برگ الکترونیکی همراه با برخی مشکلات نیز بود. در زمان اجرای طرح، برخی مشکلات و انتقادات مردم وجود داشت که ممکن بود تأثیرات منفی بر عملکرد و اثربخشی طرح داشته باشد. در این زمینه، خبرنگار گسترش نیوز با حمید حاج اسماعیلی، کارشناس اقتصادی داشت. در ادامه، مشروح این گفتگو را می خوانید.
احتمال جایگزینی طرح کالا برگ با یارانه نقدی
حمید حاج اسماعیلی گفت: در ابتدا، باید وضعیت یارانه‌ها را بررسی قرار دهیم. پرداخت یارانه معیشتی از زمان دولت احمدی‌نژاد آغاز شد و می‌توان گفت کار ناموفقی بوده است. به دلایل متعدد، این یارانه نتوانسته است قدرت خرید قشرهای پایین جامعه را حفظ کند.
وی گفت: همچنین، طرح یارانه نتوانسته به خوبی به قشر ضعیف جامعه کمک کند. میزان مبلغ یارانه در برخی سال‌ها افزایش یافته و در برخی سال‌ها با رشد تورم افزایش نیافته است. با این حال، به دلیل وضعیت اقتصادی بحرانی و تورم وحشتناک، قابل پیش‌بینی است که مشکلات پابرجا خواهند ماند و به نظر می رسد حداقل ده تا پانزده سال آینده حل نخواهند شد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: با توجه به مشکلات فراوانی که در اقتصاد کشور وجود دارد، احتمال بهبود وضعیت اقتصادی ایران در دو یا سه سال آینده بسیار کم است. این امر به دلیل ادامه تحریم‌ها و عدم رفع عوامل ریشه‌ای، که عامل اصلی مشکلات در حوزه اقتصاد از خارج هستند، است. دولت نیز بر خلاف ادعاهای خود درباره حل مشکلات و چالش‌ها، ابزارهای لازم برای سامان دهی و مدیریت حوزه اقتصاد را ندارد در همین دو سه هفته اخیر، شاهد بودیم که با یک خبر سیاسی، اقتصاد کشور تا چه حدی دچار نوسان شد.
حاج اسماعیلی در ادامه به خبرنگار گسترش نیوز اظهار کرد: مشکلاتی مانند کسری بودجه، درآمد ناچیز ارزی و بسیاری از مسائل دیگر، باعث می‌شود که بهبود وضعیت در چند سال آینده بسیار غیر محتمل به نظر برسد. بنابراین، یارانه‌ها باید ادامه یابند، زیرا چاره‌ای جز این وجود ندارد. وضعیت مردم روز به روز بدتر شده و تعداد فقرا افزایش یافته است.
وی در ارتباط با احتمال جایگزینی طرح کالا برگ با یارانه نقدی افزود: باید بازنگری جدی در حوزه واریز یارانه‌ها انجام شود و این مسئله در گذشته نیز مورد توجه دولت قبلی بوده و در حال حاضر نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است. قطعاً تحویل کالا به جای یارانه نقدی، بهتر خواهد بود. زیرا با ارائه کالا، ارزش آن به مرور زمان و شرایط تورمی اضافه می‌شود؛ اما در مورد یارانه نقدی، ارزش آن تقریباً ثابت باقی می‌ماند و تورم باعث کاهش ارزش مبلغ واریزی می‌شود.
این فعال کارگری در مورد مشکلات طرح یارانه کالا برگ تصریح کرد: یارانه کالا دارای چند مشکل اساسی است. اولاً، این طرح هنوز به صورت گسترده پذیرفته نشده است و برای تمامی دهک ها قابل دسترسی نیست، اگرچه می‌توان اذعان کرد که این طرح از جمله اقدامات خوب دولت سیزدهم است. ثانیاً، تعداد کالاهای موجود محدود است و باید تنوع آن ها در سبد کالا افزایش یابد؛ زیرا مردم به کالاهای مختلف و متنوعی نیاز دارند که باید از فروشگاه‌های مختلف تهیه کنند و تمامی این مسائل در معیشت و درآمد آن ها نقش دارد.
کالا برگ برای همه ی دهک ها
حاج اسماعیلی در ادامه گفت: پس طرح کالا برگ باید برای همه ی دهک ها درنظر گرفته شود. همچنین یارانه نقدی به سمت طرح های مشابه کالا برگ الکترونیکی برود. مشکل بعدی این است که دولت باید تعداد کالاهایی را که عمومیت بیشتری دارند، در دسترس قرار دهد. همچنین، یکی از مشکلات بزرگ این طرح، تخلف برخی از فروشگاه‌ها است که مردم را مجبور به خرید بیشتر می‌کنند.
وی در پایان اضافه کرد: نمی توان انتظار داشت افرادی که از یارانه استفاده می‌کنند و در دسته‌های مشمول قرار دارند، برای استفاده از مبلغ ۲۲۰ تومان یارانه، خریدهایی به ارزش ۵۰۰ یا ۶۰۰ هزار تومان داشته باشند. این کار غیرقانونی است و باعث کاهش اثربخشی یارانه و ممکن است باعث محدودیت استفاده برخی از افراد از طرح کالا برگ شود. دولت باید این موانع و مشکلات را حل کند تا طرح کالا برگ به صورت گسترده‌تر و با اثربخشی بیشتری اجرا شود.
- نویسنده: گسترش نیوز
