اکوایران: مدیریت دولتی خودروسازان در سال‌های اخیر موجب تداوم فعالیت این شرکت‌ها با بهروری پایین نیروی انسانی شده است. نیروی انسانی مازاد که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های دستمزد را به خود اختصاص داده، چالش بزرگی پیش‌روی صنعت خودروی کشور محسوب می‌شود و می‌تواند تأثیر منفی بر بهره‌وری و رقابت‌پذیری این صنعت داشته باشد.
به گزارش اکوایران، آمارها نشان می‌دهد تعداد شاغلان در شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا چند برابر شرکت‌های خودروسازی کره‌ای و ژاپنی است. این میزان نیروی انسانی مازاد که بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های دستمزد را به خود اختصاص داده، چالش بزرگی پیش‌روی صنعت خودروی کشور محسوب می‌شود و می‌تواند تأثیر منفی بر بهره‌وری و رقابت‌پذیری این صنعت داشته باشد.
در صنعت خودروسازی ایران، چالش‌ها و موانع متعددی نهفته است که در طی چند دهه گذشته حل نشده‌اند. تحریم‌های بین‌المللی اولین ضربه را به این صنعت وارد کردند. اما این تنها بخشی از مشکلات بود. خودروسازان بزرگ ایران علاوه بر تحریم‌ها، با نیروی انسانی مازادی روبه‌رو هستند که به گفته علیرضا سلیمی، نماینده پیشین مجلس، چیزی نزدیک به ۲۵ هزار نفر است. در حالی که استانداردهای جهانی ایجاب می‌کند این شرکت‌ها با نیروی انسانی کمتر بتوانند همان حجم تولید را انجام دهند، شرایط در ایران به گونه‌ای دیگر رقم خورده است. این دو خودروساز به دلیل فشارهای دولتی، به‌ویژه در حوزه استخدام، با بحران نیروی مازاد مواجه شده‌اند.
نسبت تولید به نیروی انسانی
در صنعت خودروسازی، نیروی انسانی به دو بخش اصلی تولیدی و غیرتولیدی تقسیم می‌شود. نیروهای تولیدی افرادی هستند که به طور مستقیم در فرآیند تولید خودرو مانند کارکنان خط تولید، مونتاژ، تست کیفیت و سایر مراحل ساخت خودرو مشغول به کار هستند. این نیروها به‌عنوان نیروی کار اصلی و حیاتی برای تولید محسوب می‌شوند. در مقابل، نیروهای غیرتولیدی کارکنانی هستند که در بخش‌های ستادی مانند منابع انسانی، مالی، بازاریابی، فناوری اطلاعات و سایر بخش‌های پشتیبانی فعالیت می‌کنند. این افراد به‌طور غیرمستقیم از فرآیند تولید حمایت می‌کنند و به حفظ و بهبود فرآیندهای سازمانی کمک می‌کنند.
قبض‌های میلیاردی امان خودروسازان را برید
در این گزارش، روند تغییرات تعداد پرسنل تولیدی و غیرتولیدی در ایران‌خودرو و سایپا را در طی پنج سال اخیر، میزان تولیدات این شرکت‌ها و همچنین نسبت تولید خودرو به تعداد پرسنل بررسی شده است.
تغییرات تعداد پرسنل تولیدی و غیرتولیدی ایران‌خودرو و سایپا
تعداد پرسنل تولیدی ایران‌خودرو از حدود ۱۴ هزار نفر به ۲۰ هزار نفر در سال جاری رسیده است که نشان‌دهنده افزایش ۴۹ درصدی در تعداد پرسنل تولیدی است. در مقابل، تعداد پرسنل غیرتولیدی ایران‌خودرو از ۹۰۰۰ نفر به حدود ۲۵۰۰ نفر کاهش پیدا کرده که افت ۵۹ درصدی را نشان می‌دهد.
تعداد پرسنل تولیدی سایپا از ۵۵۰۰ نفر به ۶۵۰۰ نفر در سال جاری افزایش یافته که نشان‌دهنده افزایش ۲۱ درصدی است. برخلاف ایران‌خودرو، تعداد پرسنل غیرتولیدی سایپا از ۳۰۰۰ نفر به ۴۱۰۰ نفر نیز افزایش یافته است.
میزان تولید به ازای هر کارمند
در کشورهای شرق آسیا، به ازای هر نفر نیروی انسانی سالانه حدود ۶۶ خودرو تولید می‌شود. در ایران، این نسبت بسیار پایین‌تر است. در ایران‌خودرو، هر کارمند امسال به‌طور متوسط حدود ۲۴ خودرو تولید کرده است. در مقایسه، هر کارمند سایپا امسال ۳۲ دستگاه خودرو تولید کرده است که نشان‌دهنده عملکرد بهتری از لحاظ بهره‌وری نسبت به ایران‌خودرو است.
راهکارها برای حل مسأله نیروی مازاد
برای حل این مشکل، یکی از راهکارها تعدیل نیرو است که به دلیل ریسک‌های اجتماعی و سیاسی در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد. یکی دیگر از راه‌حل‌ها این است که دولت باید از دخالت در خودروسازی دست بردارد و این دو شرکت را به بخش خصوصی واگذار کند.
معادله قیمت در ایران خودروی خصوصی
با گام‌های مثبتی که در جهت خصوصی‌سازی بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی کشور صورت گرفته، این امید می‌رود که بخش خصوصی بتواند به طور مؤثرتری با نیروی مازاد برخورد کند و بهره‌وری را افزایش دهد. تنها با این رویکرد است که می‌توان امیدوار بود صنعت خودروسازی ایران از مشکلات خارج شده و به جایگاه واقعی خود در بازار جهانی دست یابد.
- نویسنده: اکوایران
