درحالیکه رودخانههای شادچای، سالور وسیاب زیر بار هزاران لیتر فاضلاب خام در حال خفهشدن هستند، سکوت و انفعال عجیب شرکت آب منطقهای در قبال لایروبی و ساماندهی این شریانهای حیاتی، شهرستان بهارستان را در آستانه یک فاجعه تمامعیار بهداشتی قرار داده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بهارستان، شهرستان بهارستان به عنوان یکی از پرتراکمترین نقاط جمعیتی کشور، این روزها با معضلی دستوپنجه نرم میکند که نه تنها چهره شهر را مخدوش کرده، بلکه سلامت صدها هزار شهروند را به گروگان گرفته است. رودخانههای سالور، شادچای و سیاب که میبایست به عنوان ریههای تنفسی و مجاری دفع آبهای سطحی عمل کنند، به دلیل سوءمدیریت و بیتوجهی محض، به کانونهای بحرانخیز زیستمحیطی تبدیل شدهاند. وضعیت فعلی این رودخانهها فراتر از یک چالش شهری ساده بوده و مصداق بارز تضییع حقوق عامه محسوب میشود.
خواب سنگین متولیان؛ لایروبی فراموششده
برخلاف وعدههای پیشین و الزامات قانونی، مشاهدات میدانی و گزارشهای واصله حکایت از آن دارد که شرکت آب منطقهای تهران به عنوان متولی اصلی حفظ و حراست از بستر و حریم رودخانهها، هیچگونه اقدام مؤثر و ملموسی در جهت لایروبی و بازگشایی مسیر این رودخانهها انجام نداده است. بستر این آبراههها اکنون مملو از رسوبات متراکم، نخاله و زبالههای شهری و لجنهای انباشتهشده است که عمق مفید رودخانه را به شدت کاهش داده و ظرفیت آبگذری آن را به حداقل رسانده است. این ترک فعل آشکار، در صورت وقوع بارشهای فصلی، میتواند بهارستان را با خطر سیلابهای ویرانگر مواجه سازد.
شادچای و سالور؛ مخازن روباز فاضلاب
آنچه بر وخامت اوضاع میافزاید، ورود بیوقفه و حجم عظیم فاضلابهای تصفیهنشده شهری و روستایی به بستر این رودخانههای لایروبینشده است. به دلیل عدم تکمیل شبکه جمعآوری فاضلاب توسط شرکت آب و فاضلاب و نبود تصفیهخانه، رودخانههای شادچای و سیاب عملاً تغییر کاربری داده و به کانالهای اصلی انتقال فاضلاب منطقه تبدیل شدهاند. این ترکیب شوم بستر لایروبینشده و جریان فاضلاب، معجونی سمی پدید آورده که راکد ماندن آن در برخی نقاط، گندابهایی متعفن را در مجاورت منازل مسکونی ایجاد کرده است.
تهدید بیولوژیک علیه امنیت بهداشتی
کارشناسان بهداشت محیط بر این باورند که وضعیت فعلی رودخانههای بهارستان، یک تهدید بیولوژیک بالقوه است. انباشت فاضلاب انسانی در بستری که لایروبی نمیشود، محیطی ایدهآل برای تکثیر انواع پاتوژنها، باکتریهای بیماریزا (نظیر سالمونلا و اشرشیاکلی) و ناقلین بیماریها مانند موش و پشه فراهم کرده است. با گرم شدن هوا، ریسک شیوع بیماریهای عفونی، پوستی و گوارشی در میان ساکنان حاشیه رودخانه، به ویژه کودکان و سالمندان، به طرز نگرانکنندهای افزایش مییابد.
مرگ خاموش اکوسیستم منطقه
از منظر اکولوژیکی، رودخانههای بهارستان مدتهاست که مردهاند. ورود آلایندههای شیمیایی و بیولوژیکی، اکسیژن محلول در آب را به صفر رسانده و حیات آبزیان و گیاهان بومی را به کلی نابود کرده است. خاک حاشیه رودخانهها نیز که باید بستری برای ایجاد فضای سبز باشد، به دلیل نفوذ شیرابههای سمی و فلزات سنگین، آلوده شده و عملاً امکان هرگونه احیای فضای سبز طبیعی را از بین برده است. این تخریب زیستبوم، نتیجه مستقیم انفعال دستگاههایی است که حفظ محیط زیست را قربانی بوروکراسی اداری کردهاند.
بوی نامطبوع؛ سوهان روح شهروندان
یکی از آزاردهندهترین پیامدهای عدم لایروبی و جریان فاضلاب، انتشار بوی تعفن شدید در فضای شهر است. ساکنان مناطقی که در حاشیه رودخانههای سالور و شادچای زندگی میکنند، از استشمام بوی همیشگی فاضلاب به ستوه آمدهاند. این آلودگی بویایی نه تنها کیفیت زندگی را به شدت تنزل داده، بلکه سلامت روان شهروندان را نیز تحتالشعاع قرار داده است. مردمی که از کمبود امکانات رفاهی رنج میبرند، اکنون باید تاوان کمکاری مسئولان در مدیریت منابع آب را با تنفس هوای آلوده بپردازند.
کشاورزی با طعم مرگ
فاجعه زمانی عمیقتر میشود که بدانیم در برخی از اوقات، بخشی از این آبهای آلوده در پاییندست، توسط برخی کشاورزان ناآگاه یا سودجو برای آبیاری مزارع سبزی و صیفی استفاده میشود. آبی که مملو از آلودگیهای میکروبی و شیمیایی است، مستقیماً وارد زنجیره غذایی مردم شده و امنیت غذایی پایتختنشینان را تهدید میکند. عدم لایروبی باعث میشود آلایندهها در بستر رودخانه تهنشین شده و با هر بار پمپاژ آب، غلظت بالاتری از سموم به مزارع منتقل شود.
قانون چه میگوید؟
بر اساس قانون توزیع عادلانه آب، مالکیت بستر و حریم رودخانهها با دولت است و وزارت نیرو (و به تبع آن شرکتهای آب منطقهای) مکلف به صیانت از آن هستند. رها کردن بستر رودخانه به حال خود و عدم انجام عملیات لایروبی، تخلفی آشکار از وظایف قانونی است. از سوی دیگر، طبق قانون مدیریت پسماند و قوانین حفاظت از خاک، ورود فاضلاب خام به منابع آبی جرم تلقی میشود. در بهارستان، گویی قانون در سایه مصلحتاندیشیها به فراموشی سپرده شده است.
پاسکاری مسئولیت؛ بازی با جان مردم
متأسفانه در مواجهه با این بحران، شاهد نوعی فرافکنی و پاسکاری مسئولیت میان ادارات هستیم. شرکت آب منطقهای، آلودگی را به گردن شرکت آب و فاضلاب میاندازد و لایروبی در بستر آلوده را بیفایده میخواند، از سوی دیگر، نبود تصفیهخانه در شهرستان بهارستان بهانهای برای ادامه وضعیت موجود شده است. دود این اختلافات بیندستگاهی و نبود مدیریت واحد شهری، مستقیماً به چشم مردمی میرود که هیچ نقشی در این ناکارآمدیها ندارند.
لزوم ورود مدعیالعموم به پرونده ترک فعل
با توجه به ابعاد گسترده این معضل و تهدید مستقیم علیه بهداشت عمومی، ورود قاطع دادستان شهرستان بهارستان و نهادهای نظارتی به عنوان مدعیالعموم ضروری به نظر میرسد. پرونده رودخانههای بهارستان مصداق بارز تضییع حقوق عامه و ترک فعل مدیران است. دستگاه قضایی باید با تعیین ضربالاجل فوری برای شرکت آب منطقهای جهت آغاز عملیات لایروبی و همچنین الزام شرکت آبفا به احداث تصفیهخانه و ساماندهی خروجیهای فاضلاب، به این وضعیت اسفبار پایان دهد.
صبر مردم بهارستان لبریز شده است. ادامه وضعیت فعلی رودخانههای شادچای، سالور و سیاب دیگر قابل توجیه نیست. شرکت آب منطقهای باید پاسخ دهد که چرا با وجود اعتبارات و امکانات، لایروبی این رودخانهها را از اولویت خارج کرده است؟ امروز مطالبه اصلی مردم، نه طرحهای ویترینی، بلکه اقدام عملیاتی فوری برای پاکسازی بستر رودخانهها و توقف ورود فاضلاب است. تا زمانی که ماشینآلات لایروبی در بستر این رودخانهها فعال نشوند و جریان فاضلاب قطع نگردد، هرگونه ادعای خدمترسانی در این حوزه، شعاری بیش نخواهد بود.
گزارش: از احسان همتی
انتهای پیام/
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
