برای ترامپ منطقه خاورمیانه نه دارای اهمیت ویژه‌ای است و نه اولویت خاصی دارد. در نظام فکری ترامپ و تیم او، در وهله اول مسائل جاری در محیط داخلی و پیرامونی آمریکا و سپس رقابت ژئواستراتژیک با چین دارای اولویت و اهمیت است. برهمین اساس پایان یافتن جنگ‌ها و تنش‌های جاری در منطقه، به عنوان نقطه آغاز به کار دولت جدید آمریکا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بنیامین نتانیاهو نیز قصد دارد با سو استفاده از این خواست ترامپ، امتیازهای کلیدی در زمینه الحاق کرانه باختری- غزه و تضعیف ایران از طریق احیای کمپین فشار حداکثری به دست آورد. در صورت صحت این پیش‌فرض این امکان وجود دارد که بار دیگر اسرائیل، عربستان سعودی و امارات عربی متحده از طریق دادن امتیازهای اقتصادی- امنیتی به ترامپ، بار دیگر «سیاست خاورمیانه‌ای» آمریکا را به تسخیر خود درآورند.
اقتصاد آنلاین، محمد بیات: روزنامه «اسرائیل هیوم» وابسته به خانواده ادلسون به بازتاب نقل قول لیندسی گراهام از ترامپ در خصوص معامله تبادل اسرا در غزه پرداخته است. رئیس جمهور منتخب آمریکا گفته است که اگر حماس اسرای آمریکایی- اسرائیلی را آزاد نکند، جهنمی در خاورمیانه برپا خواهد کرد تاکنون در تاریخ آمریکا سابقه نداشته است! ظاهرا ترامپ قصد دارد تا در برابر «بی عملی» دولت بایدن، نوعی اقتدارگرایی از سوی خود یه نمایش بگذارد. جیسون برودسکی کارشناس ارشد موسسه «MEI» نیز با اشاره به ضرب الاجل دونالد ترامپ برای جنبش حماس تا پیش مراسم تحلیف از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ برای آزادی اسرای اسرائیلی، وجود چنین قاطعیتی از سوی آمریکایی‌ها را امری مفقود شده دانست که باید پیش از این سوی دولتمردان این کشور نشان داده می‌شد! برای نئوکان‌های آمریکایی، رویکرد دولت بایدن غیرقابل تحمل بود. در حالی که آنها خواستار کمک گسترده به ماشین کشتار اسرائیل در غزه بودند، تیم سیاست خارجی بایدن از طریق کانال‌های قاهره و دوحه به دنبال رسیدن به نقطه آتش‌بس بود! اکنون به نظر می‌رسد نیرو‌های تندرو در آمریکا و اسرائیل امیدوارند با حضور ترامپ بتوانند به توافق آتش‌بسی با حماس دست یابند که در آن تمام خواسته‌های بنیامین نتانیاهو در نظر گرفته شده باشد. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا ضمن بررسی آخرین تحرکات در زمینه برقراری آتش‌بس و معامله تبادل اسرا، نسبت این روند جدید با آخرین تحولات منطقه را مورد بررسی قرار دهیم.
در روند میانجی‌گری میان اسرائیل و حماس به نظر می‌رسد تغییر کانون میانجی‌گری از دوحه به آنکارا یکی دیگر از تحولات جدید باشد. به عبارت دیگر با ورود ترامپ به کاخ سفید، کشورهای نزدیک به تیم رئیس جمهور جدید آمریکا از شانس بیشتری برای نقش آفرینی در آینده منطقه برخوردارند. یونی بن مناخیم از کارشناسان برجسته اسرائیلی در شبکه اجتماعی خود از سفر هیات حماس به رهبری محمد درویش، رئیس مجلس شورای حماس، به ترکیه و دیدار با هاکان فیدان خبر داد. ظاهرا در این دیدار نماینده حماس و وزیر امور خارجه ترکیه در خصوص جنگ غزه، معامله تبادل اسرا و آتش‌بس به گفتگو پرداختند. به نظر می‌رسد در دوران جدید با توجه به روابط نسبتا حسنه ترکیه و آمریکا، آنکارا از جایگاه بالاتری در مقایسه با قطر برای پیشبرد پرونده آتش‌بس برخوردار است. تحولات این روزهای سوریه نشان دهنده افزایش هماهنگی نظامی، امنیتی و سیاسی میان آنکارا- تل‌آویو در جریان تغییر ژئوپلیتیک منطقه است. برخی تحلیلگران معتقدند با توجه به شرایط حاکم بر منطقه این احتمال وجود دارد که ترک‌ها همچنان یکی از بازیگران میدان غزه باقی مانده و در جایگاه قطر قرار بگیرند. با توجه به روند‌های جاری در منطقه غرب آسیا به نظر می‌رسد ترکیه وزن ژئوپلیتیکی بیشتر پیدا کرده و در هماهنگی با اسرائیل و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تبدیل به ضلع سوم سیاست‌های آمریکا در منطقه خاورمیانه شده است.
از ماه‌ها پیش بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقاد بودند که نتانیاهو قصد جنگ غزه را تا مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا وارد فرآیند فرسایشی کند تا از این طریق بتواند ضمن کسب دستآورد‌های میدانی بیشتر، امتیازهای حداکثری را نیز در پای میز مذاکره طلب نماید. بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید به آن معنا است که نتانیاهو می‌تواند مطالباتی همچون حذف حماس از آینده سیاسی غزه، تغییر ژئوپلیتیک این باریکه و در نهایت حضور در محور راهبردی فیلادلفیا را طلب نماید. البته در این مذاکرات نظر بازیگران مانند حماس، تشکیلات خودگردان، مصر، ایران و ترکیه نیز دارای اهمیت زیادی است، اما حضور شخصی مانند ترامپ در کاخ سفید صحنه بازی را تغییر داده است. اگر روزی مطالبات «بی بی» غیر واقعی و تبلیغاتی معرفی می‌شد، اما امروز به نظر می‌رسد شانس تحقق این خواسته‌ها بیش از گذشته وجود دارد. با توجه به بهبود وضعیت نتانیاهو و متحدان وی در نظرسنجی‌های اخیر به نظر می‌رسد رسیدن به نقطه توافق آتش‌بس با حماس و آزادی اسرای اسرائیلی با دادن کم‌ترین امتیاز بتواند بار دیگر نتانیاهو را به حیات سیاسی بازگرداند. باید منتظر ماند و دید که نتانیاهو تا کجا می‌تواند به خواسته‌های خود برسد و در این مسیر هیات حاکمه اسرائیل آیا با وی همراهی خواهد کرد یا خیر؟
دونالد ترامپ فشار‌ها بر نتانیاهو جهت رسیدن به نقل توافق آتش‌بس را افزایش داده، اما تاکنون در این زمینه توفیقی به دست نیاورده است. به نظر می‌رسد برای نتانیاهو کسب دستآورد‌های استراتژیک از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا این روند نه تنها منجر به کسب دستآورد فردی برای «بی بی» خواهد شد بلکه می‌تواند منجر به ماندگار شدن نام نتانیاهو به عنوان بزرگ‌ترین شخصیت رژیم صهیونیستی شود. به عبارت دیگر جنگ کنونی فرصتی برای رهبر حزب لیکود ایجاد کرده تا بتواند با کنار زدن دیوید بن گورین، میراثی ماندگار به نام خود برای رژیم صهیونیستی برجای بگذارد.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
