قم- مترو یا همان قطار شهری قم بیش از ۱۳ سال پشت دیوار وعده‌های مسئولان بلاتکلیف مانده در حالی که از پروژه‌های مهم قم و دارای نقش مهمی در کاهش ترافیک و محرکی برای توسعه گردشگری است.
هیفاء پردل؛ بازار: ناوگان عمومی و حمل و نقل نوین و مطلوب از محرک‌های صنعت گردشگری است صنعتی که در دنیای امروزی می‌تواند ارز آوری داشته و اقتصاد شهری را بچرخاند اما در قم که از آن به نگین گردشگری مذهبی کشور یاد می‌شود از سال ۸۹ پروژه مترو کلید خورد ولی با گذشت بیش از ۱۳ سال هنوز پشت دیوار وعده‌های مسئولان بلاتکلیف مانده است.
در شهر قم که در طول سال پذیرای زائران و گردشگران داخلی و خارجی است و از سویی با گره ترافیکی روبرو است وجود مترو می‌تواند حلال این مسائل باشد اما قصه دنباله‌دار آن با آمدن و رفتن دولت‌ها هنوز بر سر زبان‌ها است ولی برای حرکت این قطار شهری عزمی دیده نمی‌شود پروژه‌ای که با گذشت بیش از ۱۳ سال با توجه به نبود سازش بین کارفرما و پیمانکار به تأخیر افتاده و هنوز که هنوز فاز نخست آن لنگ تأمین واگن است.
با بررسی‌ها و گزارش‌های تحلیلی که بارها در بازار مطرح شده مشخص است این پروژه در کنار پروژه‌های دیگر کلانشهر قم از جمله فرودگاه و منوریل باید به تاریخ و میراث این شهر سپرد برای این قطار هم یک سری وعده‌ها و کش و قوس‌هایی بین مسئولان بلندپایه تا مسئولان اجرایی وجود دارد.
طی سفر اخیر معاون اجرایی رئیس جمهور به قم و جلساتی که با حضور استاندار فعلی قم سید محمد آقامیری برگزار شد تعیین تکلیف پروژه‌های مهم فرودگاه و منوریل و مترو بررسی و قول داده شده بود آخر آذرماه زمان تعیین تکلیف این پروژه‌ها باشد.
شهرداری قم از چند سال قبل به دنبال خرید یا به امانت گرفتن چند رام قطار برای انجام تست در مترو قم است؛ آبان سال ۱۴۰۰ «علیرضا زاکانی»، نماینده سابق مردم قم و شهردار فعلی تهران در حاشیه بهره‌برداری از ۱۱۰ دستگاه اتوبوس از قرض دادن دو رام قطار به قم خبر داد و گفت: «رام‌های قطاری که داده می‌شود به صورت امانی و برای تست گرم خطوط مترو است و به تهران بازمی‌گردد.
قصه دنباله‌دار پروژه‌ای مهم
مدیرعامل قطار شهری قم در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: قطار شهری قم در ۲ خط طراحی شده که مناقصه آن در سال ۹۰ به مبلغ ۸۶۰ میلیارد تومان به قرارگاه خاتم الانبیا(ص) واگذار شد. طبق مصوبه شورای فنی این پروژه در یک فازبندی مشخصی باید تکمیل می‌شد.
محمدرضا انگشت باف در ادامه افزود: فاز اول، محدوده ایستگاه میدان شهید مطهری و کشاورز بود که با ۴ ایستگاه عبوری طراحی شد؛ مسیر آن هم صد درصد پیشرفت دارد. در سال‌های ۹۷ و ۹۸ و ۹۹ اقدامات اولیه برای راه‌اندازی پروژه طبق مصوبه شورای شهر را پیش بردیم اما در سال ۹۸ درخواست تجدید نظر درباره نرخ پیمان را داشتیم و متناسب با درخواست ما مصوبه صادر نشد؛ در سال ۱۴۰۱ شورای فنی قانع شد و درخواست شهرداری قم را پذیرفت و مصوبه‌ای صادر شد که مورد تأیید همه دست اندرکاران متروی قم بود.
انگشت باف: در صورت تأمین واگن به‌صورت امانی از شهرهای دیگر و پس از گذراندن ۲ ماه تست گرم، امکان راه‌اندازی قطار شهری قم تا پایان سال بعد وجود دارد
وی با بیان اینکه نصب کامل تهویه برای مترو تا ۲۵ بهمن‌ماه امسال تکمیل می‌شود، عنوان کرد: در زمینه امنیت آن نیز اقدامات خوبی صورت گرفته و حتی تأیید پدافند غیر عامل را دریافت کردیم در بحث واگن قرار داد متروی قم با برگزاری مناقصه به قرارگاه خاتم الانبیا(ص) واگذار شد و مسئولیت تهیه واگن نیز به این قرارگاه واگذار شد و کارفرما که قطار شهری است هیچ تعهدی در زمینه تهیه واگن نداشت قرارگاه با هدف حمایت از تولید ملی مایل بود از شرکت‌های تولید داخل واگن تهیه کند.
قراردادی که نفعی نداشت
مدیرعامل قطار شهری قم در ادامه به قرارداد با یک شرکت روسی اشاره و اظهار داشت: یک سری مذاکرات شهرداری انجام داد یک شرکت در روسیه بود سال ۹۶ خط اعتباری بین ایران و روسیه ایجاد شد که مذاکراتی صورت گرفت و طی بازدید از این شرکت مقرر شد واگن از این شرکت خریداری شود که برای هر واگن یک میلیون و ۳۷۰ هزار یورو قیمت‌گذاری شده بود که قیمت‌ها بسیار بالا بود.
وی بیان کرد: یک شرکت چینی آمادگی داشت همان واگن را با نرخ ۹۰۰ میلیون یورو در اختیار ما قرار دهد که اختلاف قیمت با شرکت روسی بسیار بالا بود. وزارت کشور با یک شرکت چینی به نام پوشن وارد مذاکره شد در سال ۹۷ موافقت هیئت وزیران را گرفتیم.
خداشناس: مطابق مصوبات شورای عالی فنی کشور، اجرای پروژه خط یک مترو قم در دو فاز تعریف شده و به بهره‌برداری خواهد رسید
انگشت باف گفت: موفق شدیم با پیگیری نمایندگان قرارداد رایگان تأمین واگن مترو از سوی شهرداری برای متروی قم را دریافت کنیم چرا که وزارت کشور با این شرکت قرار داد بسته بود و دولت مکلف به تأمین هزینه واگن‌ها بود و تمام هزینه را دولت پرداخت می‌کرد. احداث خط دوم متروی قم به طول ۲۸ کیلومتر، ۶۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و برای حفاری تونل متروی قم ۱۰ میلیون یورو هزینه شده است. مالکیت دستگاه حفاری TBM طبق قرارداد برای قرارگاه خاتم بوده و شهرداری قم برای خرید آن باید ۶.۵ میلیون یورو پرداخت می‌کرد که امکان‌پذیر نبود.
وی افزود: در صورت تأمین واگن به‌صورت امانی از شهرهای دیگر و پس از گذراندن ۲ ماه تست گرم، امکان راه‌اندازی قطار شهری قم تا پایان سال بعد وجود دارد. انعقاد قرار خرید این تجهیزات توسط وزارت کشور با شرکت سازنده نهایی شده است که علیرغم آمادگی کلی فاز نخست خط یک مترو قم، برای ارتقای ایمنی و تکمیل زیرساخت‌های لازم، ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
مانع تراشی بر سر پروژه‌ای که الگوی حمایت از تولید ملی است
معاون بهره‌برداری و تجهیزات سازمان قطار شهری قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به آخرین وضعیت پروژه مترو اظهار داشت: توسعه مسیر خط یک مترو قم به سمت ایستگاه مسجد مقدس جمکران، همزمان با راه‌اندازی فاز نخست هدف اصلی مجموعه مدیریت شهری است در ارتباط با اسناد بالادستی مطبق شورای عالی فنی کشور اجرای پروژه خط یک مترو در دو فاز تعریف شده است.
امیدواری: قم سالانه پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است و برنامه‌ریزی برای پایداری گردشگری در این شهر نیازمند ارائه خدمات به گردشگران از جمله حمل و نقل شهری است
امید خداشناس در رابطه با اسناد بالادستی پروژه نیز گفت: مطابق مصوبات شورای عالی فنی کشور، اجرای پروژه خط یک مترو قم در دو فاز تعریف شده و به بهره‌برداری خواهد رسید که بر همین اساس و با توجه به محدودیت منابع و مشابه با افتتاح سایر خطوط قطار شهری در کلان‌شهرهای کشور به‌صورت فازبندی، فاز نخست پروژه مترو قم نیز به طول ۶ کیلومتر و با ۶ ایستگاه (۲ ایستگاه مسافرگیر و ۴ ایستگاه عبوری) حدفاصل ایستگاه شهید مطهری تا شهدای کامکار و دپو پارکینگ تکمیل و راه‌اندازی می‌شود.
وی بیان کرد: برای پیشبرد این فاز به‌رغم رعایت اصول فنی و استانداردهای داخلی و بین‌المللی، سازمان قطار شهری قم به‌عنوان نخستین بار در سطح کشور حمایت از تولید داخل و شرکت‌های توانمند کشور را در دستور کار قرار داده تا ضمن بهره‌گیری از تجهیزات با کیفیت و مناسب در پروژه مترو قم، مسیر داخلی سازی و استفاده از تولیدات ایرانی را برای سایر متروهای کشور هموار کند.
حمل و نقل مطلوب محرک صنعت گردشگری
یک کارشناس امور گردشگری نیز به خبرنگار بازار گفت: در کنار مراکز اقامتی، حمل و نقل مطلوب می‌تواند محرک صنعت گردشگری باشد و در شهری مانند قم که دارای معضلات ترافیکی است مترو اهرمی برای بهبود و توسعه گردشگری این شهر به شمار می‌رود که باید مسئولان برای این امر تلاش کنند.
سید محمدرضا امیدواری با بیان اینکه قم سالانه پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است، گفت: برنامه‌ریزی برای پایداری گردشگری در این شهر نیازمند ارائه خدمات به گردشگران از جمله حمل و نقل شهری است. برای استانی مانند قم که محدودیت منابع آبی دارد تنها صنعت درآمدزا صنعت گردشگری است که می‌تواند اقتصاد شهری قم را افزایش دهد.
- نویسنده: تحلیل بازار
