انواع مختلفی از مالیات وجود دارد که شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر ثروت، مالیات بر واردات و صادرات و سایر انواع میشود. هر کشوری با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود، سیستم مالیاتی متفاوتی دارد.
مالیات به مبلغی گفته میشود که شهروندان و سازمان‌ها موظف هستند به دولت یا سایر مقامات عمومی پرداخت کنند. مالیات‌ها منبع اصلی درآمد دولت هستند و برای تامین هزینه های عمومی همچون آموزش، بهداشت، زیرساخت ها و دفاع ملی به کار می‌روند.
انواع مختلفی از مالیات وجود دارد که شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر ثروت، مالیات بر واردات و صادرات و سایر انواع میشود. هر کشوری با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود، سیستم مالیاتی متفاوتی دارد.
مالیات‌ها همچنین می‌توانند برای اهداف خاص دیگری همچون تشویق یا محدود کردن برخی رفتارها استفاده شوند، مانند مالیات بر مصرف سیگار که هدف آن کاهش استعمال دخانیات است.در ادامه به بررسی سرانه مالیاتی ۱۵ صنف که در ۳ سال گذشته پرداخت شده است می پردازیم.
مالیات اصناف
مطابق با ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم، صاحبان مشاغل و اصناف موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آن ها تنظیم کنند.
می توان بیان داشت که مالیات اصناف و مشاغل، نوعی مالیات بر درآمد است که میزان آن با توجه به درآمد صاحبان مشاغل، اصناف، بنگاه ها و …. تعیین می شود. منظور از درآمد مشمول مالیات مودیان عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر درآمدهای آنان که مشمول مالیات دیگر شناخته نشده و پس از کسر هزینه ها و استهلاکات مربوط، طبق مقررات هزینه های قابل قبول و استهلاکات.
اما بر اساس آماری که به تازگی منتشر شده، در بررسی ۱۵ صنف طی ۳ سال گذشته، مشخص شده است که تقریباً تمامی این صنوف، مالیاتی که در طول یک سال پرداخت می‌کنند، کمتر از مالیات سالانه یک کارگر است.
این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است برخی از صاحبان مشاغل و اصناف، از طرق مختلف از پرداخت مالیات اصلی خود شانه خالی کرده و اظهارنامه‌های مالیاتی را به شکل غیرواقعی تنظیم می‌کنند. همچنین، احتمال آن وجود دارد که نظارت و کنترل کافی بر اجرای قوانین مالیاتی در برخی از این صنوف وجود نداشته باشد.
نابرابری در زمینه مالیات
همچنین یزدی زاده؛ یکی از اعضای سابق شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور در خصوص نحوه مالیات دهی مشاغل و اصناف در مقایسه با حقوق بگیران گفت:حقیقت این است که مالیات ستانی از حقوق بگیران بدون توقف کسر میشود، اما مشاغل و اصناف معمولاً مالیات خود را با تأخیر تقریباً دو سال و نیم پرداخت می‌کنند. بنابراین، اگر امروز مشاغل، اصناف و شرکت‌ها مالیات خود را پرداخت کنند، در واقع مبلغی را که باید سه ماه قبل پرداخت می‌کرده‌اند، پرداخت می‌کنند.
وی ادامه داد: سازمان امور مالیاتی تلاش می‌کند تا شرکت‌ها را تشویق کند تا با تأخیر کمتری مالیات خود را پرداخت کنند. اما اصناف و مشاغل معمولاً با تأخیر زیادی در پرداخت مالیات خود اقدام می‌کنند. با توجه به تورم، در واقع بسیاری از اصناف و مشاغل نمی‌توانند مالیات خود را پرداخت کنند. بنابراین، مبلغ مالیاتی که از حقوق‌گیران دریافت میشود نسبت به افراد حقیقی، از جمله مشاغل و اصناف، با افزایش قیمت‌ها بسیار بیشتر خواهد بود و در برخی موارد ممکن است بیش از ۲۰ برابر هم باشد.
یزدی زاده گفت:وضعیت نابرابری در زمینه مالیات بر حقوق‌گیران، مشاغل و اصناف بدون هیچ توجیه عدالتی قابل قبول نیست. تمام دست‌اندرکاران در سیاست‌گذاری مالیاتی و اقتصادی کشور و اجرا کنندگان باید مسئولیت رفع این تبعیض را بپذیرند.
تمرکز بر دانه درشت ها
هادی سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی، اعلام کرد که تنها ۶ درصد از منابع وصولی سال گذشته مالیات‌های کشور از مالیات اصناف و بازاریان تأمین شده است. او افزود: از مجموع درآمد مالیاتی کشور که حدود ۸۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان مالیات از اصناف و مشاغل تامین شده است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد بیش از ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور در بخش اصناف تولید میشود، اما تمرکز مالیاتی بیشتر بر دانه‌های درشت در این حوزه است.
وی گفت: بیش از ۵۰ درصد از مالکان کسب و کارهای صنفی در حوزه مشاغل، معافیت کامل از پرداخت مالیات را داشته‌اند و در حدود ۹۰ درصد از این افراد، مالیات خود را تا سقف ۲۰ میلیون تومان پرداخت کرده‌اند. اما به طور مقابل، یک کارمند یا کارگر که درآمد ماهیانه ۲۰ میلیون تومان دارد، به طور متوسط سالیانه ۳۰ میلیون تومان مالیات پرداخت می‌کند.
سخن پایانی
علت این عدم تعادل میتواند به عوامل مختلفی از جمله نقص در اجرای قوانین مالیاتی، تخلفات مالیاتی، عدم تطبیق قوانین مالیاتی با شرایط فعلی صنوف و نبود نظارت و ارزیابی دقیق بر عملکرد مالیاتی صنوف برگردد. بررسی دقیق تمامی این عوامل و تدابیر لازم جهت بهبود سیستم مالیاتی برای اصلاح این ناهمسانی‌ها ضروری به نظر می‌رسد.
در نتیجه، به منظور اصلاح و بهبود وضعیت مالیاتی صنوف و جلوگیری از عدم تعادل در سیستم مالیاتی، می‌توان مدارک و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری و اظهارنامه مالیاتی را بازبینی و به روزرسانی کرد. همچنین، نظارت و ارزیابی دقیق‌تری بر عملکرد مالیاتی صنوف لازم است تا تخلفات مالیاتی کاهش یابد و عدالت مالیاتی حفظ شود.
ضرورت افزایش آگاهی صاحبان مشاغل و اصناف از قوانین مالیاتی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی مرتبط با مالیات و ارائه راهنمایی‌های دقیق و قابل فهم در خصوص تنظیم دفاتر تجاری و تهیه اظهارنامه مالیاتی میتواند به افزایش آگاهی و شفافیت مالیاتی کمک کند.
علاوه بر این، ضرورت تقویت نظارت و کنترل بر عملکرد ارگان‌های مالیاتی و اجرای سختگیرانه تر قوانین و مقررات مالیاتی نیز مورد توجه قرار گیرد. افزایش اعتماد عمومی به سازمان‌های مالیاتی و حمایت از شفافیت در فرآیند مالیاتی میتواند اثر بخش باشد.
- نویسنده: گسترش نیوز
