نمایندگان کسب و کارهای انلاین: بانک مرکزی در حال گروگانگیری کسب‌وکارهای آنلاین است و اتاق اصناف ایران با فرزین درباره رفع انسداد پلتفرم‌فروش آنلاین طلا مکاتبه کرده است.
بازار، گروه بانک و بیمه: موج تازه انسداد پلتفرم‌های آنلاین طلا، نه تنها بازار را بهت‌زده کرد، بلکه پرسش‌های تازه‌ای درباره حکمرانی دیجیتال، نقش قانون و جایگاه اصناف در اعطای مجوز فعالیت، سرنوشت اعتماد اجتماعی و آینده کسب‌وکارهای نوآور ایرانی به راه انداخت. که در نشست روز گذشته فعالان عرصه اقتصاد دیجیتال و در محل اتاق بازرگانی ایران مطرح شد.
در پی تصمیم بحث‌برانگیز بانک مرکزی و حمایت وزرای صمت و اقتصاد از ادامه محدودیت‌ها، نشست خبری پرحاشیه‌ای با حضور مسئولان صنفی، نمایندگان پلتفرم‌های طلا و رؤسای تشکل‌های فناوری و تجارت الکترونیک در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد تا ابعاد و پیامدهای مسدودسازی ناگهانی درگاه‌های پرداخت بررسی شود.
جنگ با پلتفرمها مقابله با شفافیت است
سادینا آبائی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران در ابتدای ای نشست، با انتقاد تند نسبت به سیاست‌های غیرشفاف اخیر، تأکید کرد: تصمیمات ناگهانی و غیرشفاف، نه‌تنها کمکی به اقتصاد نمی‌کند، بلکه اساساً اعتماد مردم و سرمایه‌گذاران را از بین می‌برد.
وی با بیان این که جنگ علیه اقتصاد پلتفرمی مقابله با شفافیت است و هر جا بخش سنتی قدرتمند است، مانع شفافیت از مسیر پلتفرم ها می شود، گفت: انسداد پلتفرم ها فقط تجربه سکوهای فروش قانونی طلا نیست، در سال‌های گذشته بسیاری از فعالیت‌ها در حوزه‌های مختلف هم با همین چالش مواجه شده‌اند. این تصمیمات فقط تأثیر اقتصادی ندارد، بلکه روی ظرفیت‌های اجتماعی و امید سرمایه‌گذاران و بهبود کیفیت زندگی مردم تاثیر می‌گذارد.
آبائی افزود: بخش خصوصی بارها نسبت به این موضوع هشدار داده و امروز نیز برای حل این چالش پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد.
محدودیت‌ها و انسدادها، آینده پلتفرمها و سرمایه‌گذاران خرد را تهدید کرده و سبب نگرانی کاربران و فعالان اقتصادی شده است
روایت صنف: کلید خاموشی و سایه بحران
رضا الفت‌نسب، رئیس اتحادیه کسب و کارهای مجازی نیز در این نشست، با انتقاد از روند تصمیم‌گیری و اقدامات ناگهانی، تصریح کرد: دستورالعملی که اتحادیه با همکاری واحدهای صنفی تهیه کرده بود، توسط هیئت عالی نظارت مورد بررسی قرار نگرفت و در آن تغییراتی صورت گرفته بود. به ما گفتند: شما صرفاً پیشنهاد دهنده هستید.
او ادامه داد: قرار بود فرآیند تدوین ضوابط از ابتدای بهمن ظرف ۵۰ روز انجام شود، اما ناگهان تنش‌هایی ایجاد شد و با یک تماس تلفنی از طرف «تتا»، خبر مسدودسازی درگاه‌ها اعلام شد.
وی در پاسخ به سئوال بازار در تشریع علت چرایی این اقدام از سوی بانک مرکزی گفت: در بحران جنگ این اقدام برای کنترل قیمت ها و سوء استفاده دشمن، طبیعی بود، اما پس از آتش‌بس و بازگشایی بورس، باید شرایط تغییر می کرد.
گروگانگیری بانک مرکزی در شرایط حساس
الفت‌نسب در واکنش به پاسخ نماینده بانک مرکزی گفت: در جلسه‌ای با حضور نماینده بانک مرکزی، اعلام شد که درگاه‌ها باز نخواهند شد. بانک مرکزی عملاً گروگانگیری کرده است تا تلاش‌هایی که سال‌ها برای ترویج صندوق‌های بورسی طلا انجام شده، بی‌نتیجه بماند. باید در برابر این حرکت غیرقانونی ایستادگی کرد.
وی توضیح داد: وزیر صمت، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی موضوع پلتفرم‌های آنلاین طلا را برای تعیین تکلیف به شورای عالی امنیت ملی می‌برند تا برای بسته ماندن درگاه‌ها مصوبه دریافت کنند
الفت‌نسب ادامه داد: ما نهادی که دستور بستن درگاه‌ها را صادر کرده، پیدا نکردیم؛ هرجا تماس گرفتیم گفتند از طرف ما نبوده. اما در نهایت متوجه شدیم خود بانک مرکزی است که اعتبار کسب‌وکار و سرمایه‌های مردم را کلید برقی می‌بیند که دکمه را زده و خاموش کرده است.
او تصریح کرد: بر اساس قانون، هر تغییری در فعالیت کسب‌وکارها پیش از ابلاغ باید در سامانه قوانین ثبت شود، اما در این مورد چنین اتفاقی نیفتاده است.
از مکاتبه اتاق اصناف تا نقش‌آفرینی بانک مرکزی و شعام، هیچ‌کس مسئولیت تصمیم‌گیری را نمی‌پذیرد و کسب‌وکارها میان بی‌تکلیفی و تعلیق سرگردان‌اند در حالی ۱۵ میلیون کاربر این نوع پلتفرم ها است
میدان بی‌تکلیف قانون و ماهیت نامشخص دستورها
همچنین سعید امیرخانی، مدیر امور اتحادیه‌های کشوری اتاق اصناف ایران، در این نشست گفت: تصمیمات غیرمنتظره، نه‌تنها تأمین‌کننده امنیت نیست، بلکه صرفاً توهم کنترل را برای رگولاتور ایجاد می‌کند. فقط برهم زدن انسجام اقتصادی کسب‌وکارها را به دنبال دارد. انسجام اقتصادی ممکن است انسجام اجتماعی را هم متاثر کند. آیا حاکمیت برای بازگرداندن این انسجام راهکاری دارد؟
وی افزود: نمی‌توان با تصمیمات ناپخته، کسب‌وکارها را به خانه اول بازگرداند. اعتبار آنها به سادگی بازنخواهد گشت. حاکمیت که به این سکوها مجوز داده، اکنون باید هزینه تعلیق و انحلال را هم بپردازد. به جای انسداد باید «نظارت هوشمند» جایگزین شود.
امیرخانی تأکید کرد: سکوها زیر نظر تشکل صنفی‌ای فعالیت می‌کنند که خود از حاکمیت اختیار گرفته‌اند. این روند جز خدشه به اعتبار همان تشکل چیزی ندارد. کسب‌وکارها و نهادهای صنفی هر دو دچار آسیب می‌شوند.
او نقش تصمیمات خلق‌الساعه را چنین جمع‌بندی کرد: باید هر تصمیم با دریافت نظر بخش خصوصی و رعایت مشارکت آنها انجام شود. تجربه جهانی نشان می‌دهد دولت‌ها در بحران‌های اقتصادی به جای انسداد، بر آموزش و افزایش سواد دیجیتال تمرکز می‌کنند انچنان که اوکراین به جای تعطیلی اقتصاد دیجیتال به افزایش سواد دیجیتال مردمش روی آورد.
کل کسب‌وکار دیچیتال کشور کوچک‌تر شده
نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز، در این نشست خاطرنشان کرد: بحث صرفاً رعایت قوانین نیست؛ دولت اکنون در رقابت حتی در سطح خیابان وارد شده و روی رقابت بیزینسی دخالت می‌کند.
او تأکید کرد: در این وضعیت، چه چیزی مهم‌تر از اعتماد مردم است؟ اقداماتی از این نوع، مستقیماً به اعتماد اجتماعی لطمه می‌زند. حوزه اقتصادی یکی از آخرین امیدهایی بود که مردم تجربه کرده بودند.
قاضی خاطر نشان کرد: طبق آمارهای رسمی از سال ۱۴۰۰ به بعد، رشد تجارت الکترونیک و حوزه آنلاین حتی از نرخ تورم ریالی هم عقب‌تر بوده است. دلیل اصلی، مشکل تأمین مالی و سرمایه‌گذاری است و محدودیت‌هایی از این جنس، هم به اعتماد مردم و هم به مشروعیت فعالیت‌ها خدشه می‌زند.
او جمع‌بندی کرد: این گونه مسیرها مانند انسداد پلتفرم های طلا، تبعات اقتصادی و اجتماعی همزمان دارند، و امید را از سرمایه‌گذاران و جوانان می‌گیرند.
تصمیمات ناگهانی و غیر شفاف فقط اقتصاد را نشانه نمی‌رود؛ بنیان اعتماد عمومی را سست می‌کند و امید جامعه را هدف قرار می‌دهد
روایت آسیب کاربران و گره سرمایه‌های خرد
در ادامه مصطفی اکرمی، مدیرعامل یکی از پلتفرم‌های طلا، در پاسخ به سئوال دیگر بازار درباره وضعیت کاربران و تعداد انها گفت: تعداد کاربران پلتفرهای طلا که سرمایه خود را برای حفظ دارایی خود در این بخش سرمایه گذاری کرده اند، حدود ۱۵ میلیون نفر است و ۹۵ درصد کاربران ما زیر یک گرم طلا دارند و در بورس یا سیستم بانکی راهکاری برایشان وجود ندارد. این قشر قوی نیست و بستری که انتخاب کرده‌اند، نقطه آسیب به آنها شده است.
اکرمی ادامه داد: کاربران به ما می‌گویند: اگر شما را بانک مرکزی بسته، چرا ابلاغیه‌ای ندارید؟ حالا با تصمیم ناگهانی، امید جمعی و اعتماد عمومی هدف قرار گرفته است.
این فعال پلتفرمی تأکید کرد که: همین موضوع نشان می دهد کاربران توجه به قانون و لزوم اطلاع رسانی دقیق تصمیمات را بهتر از مسئولان تصمیگیر می دانند.
وی افزود: تداوم تصمیمات غیرفنی، در بلندمدت هم اکوسیستم استارتاپی و فناوری را تهدید می‌کند و هم اقتصاد دیجیتال را از مسیر نوگرایی خارج می‌سازد زیرا این بی اعتمادی هم خارج از اراده پلتفرم ها بوده و هم تصمیمی فرا قانونی و به نوعی دور زدن قانون است.
بنا بر این گزارش آنچه امروز زیر پوست بازار طلا و اقتصاد دیجیتال ایران جریان دارد، فقط سرنوشت یک بازار نیست. انسداد ناگهانی، تصمیمات غیرشفاف و بی‌ثباتی قانونی، خطر از دست رفتن آخرین رشته اعتماد اجتماعی را جدی‌تر از همیشه کرده است. ذینفعان صنفی، استارتاپی و فعالان فناوری، با استناد به تجربه‌ها و قوانین، از سیاست‌گذاران خواستند تصمیم‌سازی را به مسیر شفاف، مشارکتی و عقلانیت حکم برگردانند؛ چرا که شاید دیگر تحمل یک «کلید خاموشی» دیگر را نداشته باشند.
- نویسنده: تحلیل بازار
