ساماندهی تشکل‌ها در راستای اجرای قانون، موضوع نشست رئیس و هیات‌رئیسه اتاق ایران با شورای مشورتی تشکل‌ها بود. در نظام تشکلی مورد نظر، باید وزن و جایگاه تشکل‌ها در اقتصاد ملی و اتاق ایران مشخص شود.
به گزارش بازار، حسین سلاح‌ورزی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، گفت: ساماندهی تشکل‌ها در راستای اهداف آیین‌نامه اجرایی تبصره ۲ ماده ۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی و به‌موجب مواد (۲) و (۳) و (۵) قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار به‌عهده اتاق ایران، اتاق تعاون و اتاق اصناف گذاشته‌شده و ما موظفیم ساماندهی و انسجام تشکل‌های اقتصادی را پیگیری کنیم.
سلاح‌ورزی در نشست شورای مشورتی تشکل‌ها با هیات رئیسه اتاق ایران گفت: اگرچه اتاق ایران در راستای تشکیل فدراسیون و کنفدراسیون گام‌های مثبتی برداشته ولی هنوز تشکل‌ها نیاز به ساماندهی دارند و باید متناسب با سهم و وزن آنها در اقتصاد ملی، در اتاق ایران هم کرسی و نقش داشته باشند.
او ادامه داد: باید تا پایان امسال مقدمات کار انجام شود و بعد از آن، بحث ساماندهی در مسیر درست اجرایی قرار گیرد. البته اجرای این سیاست ممکن نیست مگر اینکه مدیران تشکل‌ها همراه و هم‌سو باشند.
او تاکید کرد: ما الزامی به انحلال تشکل نداریم؛ اما می‌خواهیم به روشی برسیم که بر مبنای آن بدانیم، چه تشکلی و به چه تعداد در اتاق ایران کرسی داشته باشد.
رئیس اتاق ایران افزود: ما در اتاق ایران یک نظام تشکلی داریم و نظام تشکلی دیگر هم در کشور وجود دارد که اینها را باید از هم تفکیک کرد و موضوع ساماندهی تشکل‌ها، متوجه تشکل‌هایی است که در اتاق ایران ثبت شده است. در این مسیر باید فهرست ملی تشکل‌ها مشخص شود تا سیاست‌گذار بداند که برای نظرخواهی به چه کسی مراجعه کند؟
سلاح‌ورزی یادآوری کرد: اتاق ایران به‌عنوان تشکل تشکل‌ها، باید نظام تشکلی درست کند که سیاست‌گذار در موقع لزوم سردرگم نشود؛ از طرفی باید نظام تشکل‌ها به‌گونه‌ای باشد که کارا باشد و شائبه انتخاباتی نداشته باشد و در این نظام تشکلی، وزن تشکل‌ها مشخص شود و درنهایت شرایط طوری پیش رود که تشکل‌ها با علاقه و انگیزه مناسب، با طرح ساماندهی همراهی کنند.
رئیس اتاق ایران ادامه داد: از طرفی براساس معیارهای تعیین‌شده، رتبه تشکل‌ها مشخص شود و براساس این معیار و رویه، منابع برای تشکل‌ها تجهیز شود. هیات رئیسه هم باید بر عملکرد کارگروه ساماندهی تشکل‌های اقتصادی کشور نظارت داشته باشد تا ایراد محتوایی و شکلی پیش نیاید و درنهایت به یک فهرست منسجم تشکل ملی و کنفدراسیون و فدراسیون برسیم.
سلاح ورزی تاکید کرد: در ساماندهی تشکل‌ها، تجربه‌های جهانی و مشابه را بررسی خواهیم کرد.
جواد زمانی، معاون استان‌ها و تشکل‌های اتاق ایران گفت: قانون ساماندهی تشکل‌ها را به سه اتاق ایران، اصناف و تعاون محول کرده که دبیرخانه آن در اتاق ایران تشکیل شده است. ساماندهی تشکل‌ها از وظایف مشخص اتاق ایران است که از مدت‌ها قبل جلسات مشورتی تشکیل شده ولی هیچ‌گاه به‌صورت اجرایی درنیامده است.
مسعود عرفانی، مدیر امور تشکل‌های اتاق ایران در ادامه این نشست گفت: از نوزدهم اردیبهشت ۱۴۰۰ براساس تبصره ۲ ماده ۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوبه هیات وزیران ابلاغ شد و دبیرخانه کارگروه ساماندهی تشکل‌های اقتصادی کشور با هماهنگی سه اتاق ایران، اصناف و تعاون در اتاق ایران تشکیل شد. نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشور، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، سازمان ثبت املاک و اسناد کشور، کانون عالی انجمن‌های کارفرمایی ایران و مرکز آمار ایران طبق تأکید قانون باید در نشست‌های کارگروه حضور یابند ولی سه اتاق حق رأی دارند.
او ادامه داد: در کارگروه ساماندهی تشکل‌های اقتصادی کشور موضوع ساماندهی و شناسایی تشکل‌ها براساس کد ISIC بررسی‌شده است. نتیجه به‌عمل‌آمده این بود که برخی از تشکل‌ها کدهای مشترکی داشتند که باید طبق قانون باهم ادغام می‌شدند.
عرفانی گفت: در همان جلسه عنوان شد که به‌جای ادغام تشکل‌ها، طرح ساماندهی، یکپارچه‌سازی و تشکل‌های بالادستی یعنی تشکیل شش کنفدراسیون و ۳۵ فدراسیون در دستور کار قرار گیرد. درنهایت قرار شد بحث ادغام به ساماندهی و یکپارچه‌سازی تبدیل شود و با حضور تشکل‌های ملی و سراسری در فدراسیون و کنفدراسیون اثربخشی در اقتصاد بیشتر شود.
او ادامه داد: ما فهرست تشکل‌های اقتصادی ملی در سامانه https://nesis.ir منتشر کرده‌ایم که این تشکل‌ها تک‌به‌تک بررسی‌شده و نتیجه را به تمام دستگاه‌های مختلف اطلاع‌رسانی کرده‌ایم تا برای مشورت و همفکری درباره موضوع‌های تخصصی، دولت و حاکمیت به آنها مراجعه کند. در کارگروه ساماندهی تشکل‌های اقتصادی کشور موضوع و شکل اساسنامه تیپ یا الگو بررسی شد و درباره رسیدگی به شکایت تشکل‌ها در خصوص موازی‌کاری هم تدبیری اندیشیده شده است. همچنین موضوع رتبه‌بندی تشکل‌های اقتصادی هم در آن کارگروه مورد بحث قرار گرفت و قرار است شهریورماه به‌طور هم‌زمان رتبه‌بندی تشکل‌های اقتصادی ثبت‌شده در اتاق بازرگانی انجام شود و رتبه تمام تشکل‌های ملی در اختیار عموم قرار گیرد.
محمدرضا بهرامن، نایب‌رئیس اتاق ایران در ادامه این نشست گفت: هدف ما در ساماندهی تشکل‌ها این است که بر سیاست‌گذاری اقتصادی، تأثیر مثبتی داشته باشیم. همچنین تأکید داریم که از ظرفیت تشکل‌ها در اتاق ایران استفاده کنیم. ما برای ساماندهی تشکل‌ها تأکید داریم که براساس مواد قانونی آیین‌نامه اجرایی تبصره ۲ ماده ۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی و به‌موجب مواد (۲) و (۳) و (۵) قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار عمل کنیم و در این مسیر تشکل‌ها، نظر و دغدغه خود را مطرح کنند تا در مسیر اصلاح از این نگاه‌ها بهره بگیریم.
کیوان کاشفی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران از لزوم جلوگیری از موازی‌کاری گفت: برای رفع چالش حوزه تشکلی، به تشکیل فدراسیون و کنفدراسیون رسیده‌ایم. از طرفی با رتبه‌بندی تشکل‌ها به الگویی می‌رسیم که می‌تواند اثرگذار باشد. آن‌وقت می‌شود درباره این منطق گفت‌وگو کرد.
ساسان شاه‌ویسی، دبیرکل اتاق ایران در ادامه نشست مشترک هیات رئیسه اتاق ایران با شورای مشورتی تشکل‌ها گفت: من معتقدم باید از دیدگاه فعالان حوزه تشکل‌های اقتصادی، در جهت آسیب‌شناسی تشکل‌ها استفاده شود. در این مسیر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران هم پژوهشی انجام داده که تشکل‌های داخلی، موازی، و وضعیت تشکل‌های برخی از کشورها را بررسی کرده که می‌تواند پایه و بستر همفکری باشد.
او ادامه داد: دغدغه همه ما کیفیت‌دهی به نقش اتاق ایران است تا در مسیر خدمات بهتر به فعالان اقتصادی و رفع مشکلات حوزه کسب‌وکار اقدام کند. این به معنای این نیست که اتاق می‌خواهد بخشی از مسئولیت خود را به عهده تشکل‌ها بگذارد، اما ضرورت دارد که جریان حکمرانی تشکل‌ها را سروسامان دهیم. باید این نشست‌ها استمرار داشته باشد و جریان حکمرانی تشکل‌ها را نقد و بررسی کنیم.
روسای تشکل‌ها چه گفتند؟
در ادامه این نشست، روسای تشکل‌های حاضر درجلسه از چگونگی ساماندهی، از نقش و جایگاه تشکل‌ها و اتاق ایران گفتند.
ابوالفضل حجازی، رئیس انجمن تولیدکنندگان دوچرخه ایران گفت: برای اصلاح ساختار تشکل‌ها، تشکل‌های ثبت‌شده در اتاق ایران، کمیته یا گروهی با رأی و انتخاب خود تشکیل دهند که موقع گفت‌وگو با هیات رئیسه این افراد به نمایندگی، مشکلات را بیان کنند، تا هم اثرگذار باشد و هم زمان‌بر نباشد. خود افراد تعیین‌شده می‌توانند با تشکل‌ها در ارتباط باشند و مشکلات را احصا کنند و برای رفع آنها با اتاق ایران گفت‌وگو کنند.
بعد از آن توحید صدرنژاد، رئیس اتحادیه صنایع بازیافت ایران گفت: قانون فعلی اتاق ایران درباره تعداد کرسی‌ها در هیات نمایندگان می‌گوید هر اتحادیه و تشکل در سطح ملی می‌تواند یک کرسی در اتاق ایران داشته باشد و این حد یقف ندارد و اگر این کرسی را از تشکل‌ها را بگیریم، به مشکل برمی‌خوریم. اتاق شهرستان‌ها هم به ازای هر صد کارت بازرگانی، یک کرسی در اتاق ایران دارند. با این قانون هیات نمایندگان روزبه‌روز متورم‌تر می‌شود.
در ادامه این نشست محمود اولیایی، رئیس فدراسیون مدیریت و مشاوران کسب‌وکار تصریح کرد: سازمان‌دهی تشکل‌ها در داخل اتاق الزامی است؛ ارتباط ارگانیک فدراسیون‌ها با هم و با تشکل‌های زیرمجموعه خود مشخص نیست. باید چگونگی ارتباط ارگانیک بین این تشکل‌های بالادستی و پایین‌دستی سازمان‌دهی شود و مأموریت و انتظاراتی که از هر کدام وجود دارد، به‌صورت مجزا بررسی شود و در این مسیر از هیات رئیسه حمایت شود.
عباس کبریایی‌زاده، رئیس فدراسیون اقتصاد سلامت ایران گفت: انتظاری که از هیات رئیسه اتاق ایران می‌رود چابکی و کارکرد بالاست. حوزه سلامت یکی از حوزه‌هایی است که در سطوح مختلف فردی، جمعی و حرفه‌ای با آن سروکار داریم. اتاق بازرگانی به‌عنوان نماد بخش خصوصی اگر قرار باشد دیوانسالاری دولت را داشته باشد که دیگر بخش خصوصی نیست. انتظار داریم به‌جای بروکراسی و دیوانسالاری شبیه دولت، اتاق ایران نگاه و منظر خود را در حوزه تشکل‌ها بیان کند. باید تشکل‌ها مرجع نظرخواهی دولت در حوزه‌های تخصصی باشد تا نقش مهمی در سیاست‌گذاری داشته باشند.
بعد از آن حمیدرضا صالحی، رئیس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران به اهمیت آموزش تشکل‌ها تأکید کرد: باید به آموزش تشکل‌های بالادستی و پایین‌دستی توجه شود و نباید لابی‌گری جای شایسته‌سالاری را بگیرد.
احسان ثقفی، رئیس فدراسیون ماشین‌سازی و تجهیزات ایران از اهمیت اتاق باکیفیت گفت که مستقل از تشکل‌ها نیست. نگذاریم جایگاه تشکل‌ها تقلیل یابد. جلوی موازی‌کاری تشکل‌ها گرفته شود و بهترین راه انحلال تشکل‌ها نیست بلکه، کیفیت کار است؛ فدراسیون‌ها می‌توانند نقش هماهنگی داشته باشند ولی باید با معیار دقیق و علمی برای این کار تعریف شود تا کارا باشند. ما به‌جای دوباره‌کاری، باید تشکل‌ها را عارضه‌یابی کنیم.
داوود رنگی، رئیس فدراسیون طیور ایران هم در این نشست گفت: برای ساماندهی تشکل‌ها باید وزن تشکل‌ها در اقتصاد کشور، در GDP و مالیات مورد ارزیابی قرار گیرد. فدراسیون‌ها تشکل‌های نوبنیاد هستند اما انجمن و سندیکاها قدیمی هستند و دولت حتماً به طرف تشکل قدیمی‌ها خواهند رفت. برای اثرگذاری باید بخش کارشناسی فدراسیون‌ها تقویت شود.
بعد از آن فرهاد آگاهی، رئیس فدراسیون واردات ایران در ساماندهی تشکل‌ها و تشکل‌های بالادستی تعارض منافع حل شود؛ در این صورت است که تشکل‌های پایین‌دستی و بالادستی باهم همکاری کنند.
سید محمدرضا مرتضوی، رئیس کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران گفت: باید فهرست ملی تشکل‌ها مشخص شود تا ادغام تشکل‌ها ممکن شود و در این صورت حتی ممکن است خود تشکل‌ها اقبال به ادغام داشته باشند. هر تصمیمی که در بستر نامعلوم گرفته شود نتیجه خوبی نخواهد داشت. در مورد فدراسیون هم هر چقدر قدرت و قوت بیشتری در جامعه تشکلی داشته باشند به همان مقدار می‌توانند تشکل‌های عضو را به سامان کنند کنفدراسیون‌های توانمند می‌تواند بخشی از مشکلات را به سامان کند و اجازه نمی‌دهد این مشکلات به اتاق ایران برگردد. هر چقدر تشکل‌ها بیشتر حمایت شوند، آنها می‌توانند در کنار اتاق ایران به حل مشکلات اقتصادی اثرگذار باشند.
هومن حاجی‌پور، قائم‌مقام دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان تهران از لزوم استانداردسازی تشکل‌ها گفت: در مدل توسعه‌ای که در دهه ۹۰ به آن رسیدیم که توسعه تشکل‌ها هم در بالا و هم از طبقات پایین مورد توجه قرار گیرد. باید رقابت در سندیکاها آزاد باشد و تعارض منافع در خود تشکل‌ها بررسی شود. تشکل‌ها براساس موضوع و حوزه تشکلی مسائل خود را دنبال کنند و با الگوی واحدی به‌جایی برسند. از طرفی ما نمی‌توانیم الزام به مشاوره را از تشکل‌های پایین‌دستی و تخصصی از آنها بگیریم.
علیرضا شریعت، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران گفت که برای ساماندهی تشکل‌ها به اراده‌ای از سمت اتاق نیاز داریم؛ مسئله تشکیل فدراسیون به‌تنهایی اعتبار نیست بلکه جایگاه نهادی فدراسیون در اتاق باید مورد توجه باشد چه نقشی در کجاها به آنها تفویض خواهد شد.
سعید ترکمان، رئیس انجمن صنایع پلیمر ایران هم از تضاد منافع تشکل‌های ملی و تشکل‌های بالادستی گفت و تأکید کرد که باید منافع ذی‌نفعان، منافع ملی و منافع بنگاهی را با هم ببینیم. هر حوزه تخصصی کسب‌وکار مدل خاص خود را دارد که باید در دسته‌بندی تشکل‌های آن حوزه مورد توجه باشد.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در ادامه نشست شورای مشورتی تشکل‌ها گفت: فدراسیون تا جایی که منافع عمومی گروه را تأمین می‌کنند و از خواسته‌های آنها حمایت می‌کنند، همه سراغشان می‌آیند ولی بستگی به نوع عملکرد کنفدراسیون ممکن است تعارض منافع پیش آید و این ارتباط ضعیف شود؛ یعنی عملکرد خود کنفدراسیون مهم است. مبنای کارشناسی نباید کمیت باشد، باید به کیفیت بنگاه‌ها و تأثیر در اقتصاد ملی توجه شود. اینکه سهم تشکل‌ها در اتاق ایران براساس میزان مالیات تعیین شود در آن صورت باید ۸۰ درصد صندلی‌ها را تقدیم شرکت‌های دولتی و خصولتی کنیم. ارزش بنگاه‌های ما در اشتغال‌زایی و عدم وابستگی به رانت است. در دنیا شرکت‌های کوچک و متوسط جایگاه خود را پیدا کرده‌اند و دولت‌های متوجه اهمیت این جایگاه و سهم آنها در اقتصاد شده‌اند.
بعد از آن آرش نجفی، رئیس فدراسیون صنعت نفت ایران گفت: هنوز تعداد تشکل‌ها آن‌قدر زیاد نیستند؛ پیشنهاد من این است که برای مدیریت تشکل‌ها، جایگاه رگولاتوری تعریف کنیم تا این نهاد رگولاتور تصمیم بگیرد که کدام تشکل در چه دوره‌ای و چه موضوعی اثرگذار باشد. رگولاتورها می‌تواند ترکیبی از هیات رئیسه، نماینده تشکل‌ها و فدراسیون‌های باشد.
- نویسنده: تحلیل بازار
