کرمان- مشاغل خانگی در کرمان با وجود چالش‌های متعدد، به منبع درآمد پایدار برای زنان روستایی و تقویت اقتصاد خانوارها تبدیل شده‌اند.
بازار؛ گروه استان ها: مشاغل خانگی در استان کرمان به ویژه با محوریت زنان روستایی، به عنوان یکی از مسیرهای مهم اشتغالزایی و توانمندسازی اقتصادی شناخته می شوند.
بسیاری از خانوارها در مناطق روستایی با تولید محصولات غذایی، صنایع دستی و… در این حوزه فعالند و همین فعالیت ها تنها منبع درآمد آن‌هاست. با وجود چالش‌هایی چون سخت‌گیری در دریافت مجوزهای بهداشتی، محدودیت در عرضه محصولات و مشکلات حمل و نقل، فعالان این عرصه همچنان با انگیزه به کار ادامه می‌دهند.
آمار صدور مجوزها و پرداخت تسهیلات نیز نشان دهنده توجه جدی دولت به ظرفیت های گسترده مشاغل خانگی در کرمان است.
مسیر پرفراز و نشیب زنان کارآفرین کرمانی
فاطمه از فعالان حوزه مشاغل خانگی در گفتگو با بازار با اشاره به اینکه به مدت ۹ ماه است که وارد این عرصه شده ام، اظهار کرد: خانم ها در روستا این محصولات را تولید می کنند و ما محصولاتشان در فروشگاهمان در شهر کرمان می فروشیم.
وی ادامه داد: این محصولات شامل غذایی، صنایع دستی و… است. در حال حاضر حدود ۱۰۰ خانوار در روستاهای کرمان و رفسنجان در این زمینه همکاری می کنند و تنها منبع درآمدشان این است.
وی در خصوص مشکلات این حوزه گفت: اولین و مهم ترین مساله دریافت کد بهداشتی است که به راحتی به ما نمی دهند. بعد از دریافت هم سخت گیری های زیادی اعمال می شود و فقط در همان محدوده خودمان می توانیم محصولاتمان را بفروشیم و امکان ارسال برای شهرهای دیگر وجود ندارد و حتی در فروشگاه های معتبرِ دیگر نمی توانیم محصولاتمان را ارائه دهیم.
این فعال حوزه مشاغل خانگی گفت: امکان عرضه محصولات در فروشگاه های سطح شهر وجود ندارد چرا که ممکن است بازرس بهداشت از آنها ایراد بگیرد؛ مگر در لبنیاتی ها، عطاری های کوچک بتوانیم محصولاتمان را عرضه کنیم.
وی حمل و نقل را از دیگر مشکلات در این زمینه دانست و گفت: حمل وسایل از روستاها به شهر کرمان بسیار مشکل و زمان بر و سخت است. نکته دیگر این است که این افراد برای تهیه مواد اولیه با کیفیت مجبورند به شهر بیایند که سختی های زیادی دارد اما با وجود این شرایط دشوار، کار را انجام می دهند.
صدور ۹ هزار مجوز در بخش مشاغل خانگی کرمان
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: موضوع مشاغل خانگی به عنوان یک ظرفیت در برنامه هفتم پیشرفت است. در ماده ۶ تکلیف داریم مشاغل خرد، کوچک و متوسط را ساماندهی کنیم.
علیرضا ابراهیمی ادامه داد: از زمانی که سامانه درگاه ملی مجوزها به سمت کوتاه شدن فرآیندها رفته است؛ تقریبا ۹ هزار مجوز را در بخش مشاغل خانگی صادر کرده ایم.
وی با اشاره به اینکه مجوزهای حوزه مشاغل خانگی یک ساله است، افزود: سعی بر این است که افراد توانمند در این حوزه را در دو حوزه ثبت محور و تایید محور ساماندهی کنیم.
ابراهیمی بیان کرد: متقاضیان از طریق سامانه بخش مشاغل خانگی درگاه ملی مجوها اقدام به ثبت درخواست می کنند. سپس به دستگاه اجرایی مربوطه برای دریافت تسهیلات ارزان قیمت با نرخ سود ۴ درصد معرفی می شوند.
وی با اشاره به اینکه بخش زیادی از مشاغل خرد و خانگی مربوط به بانوان و سرپرستان خانوار است، افزود: این افراد می توانند از توانمندی که دارند، در این حوزه استفاده کنند.
۱۱۰ میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی در کرمان پرداخت شد
مدیرکل تعاون، کار ورفاه اجتماعی استان کرمان بیان کرد: سال گذشته تقریبا ۱۱۰ میلیارد تومان تسهیلات مشاغل خانگی در استان کرمان پرداخت شد.
وی بیان کرد: بخش زیادی از رسته های حوزه مشاغل خانگی تقریبا در حوزه خانواده و بانوان تعریف می شود که ظرفیت بسیار خوبی است.
ابراهیمی گفت: در بین آمار اشتغال استان کرمان بین ۱۴ تا ۱۵ هزار نفر مربوط به حوزه مشاغل خانگی است. به دلیل ظرفیت های بسیار خوب موجود در حوزه مشاغل خانگی ایت بحث را پی گیری می کنیم.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان اظهار کرد: امسال نرخ بیکاری استان کرمان نسبت به بهار ۱۴۰۳ برابر ۳ درصد کاهش یافته است.
وی یکی از شاخص های مورد توجه در بازار کار را نرخ مشارکت اقتصادی دانست و افزود: با ساماندهی و افزایش نرخ فعالیت در جامعه، می‌توان این شاخص را در استان بهبود بخشید این اقدام به نوبه خود بر اشتغال و جمعیت فعال (شامل شاغلان، بیکاران و افراد در سن کار) تأثیر مثبت خواهد گذاشت. یکی از برنامه هایی که می تواند به این قضیه کمک کند بحث مشاغل خانگی است.
ابراهیمی تصریح کرد: برای تثبیت و ایجاد این ظرفیت ها باید یک گفتمان در استان شکل بگیرد. در استان کرمان در کنار مبادی زیادی که برای ورود به بازار کار وجود دارد، می طلبد که در استان با پویاتر کردن ظرفیت مشاغل خانگی از آن استفاده بیشتری کنیم.
مدیرکل تعاون، کار ورفاه اجتماعی استان کرمان با اشاره به وجود ظرفیت های بسیار خوب مشاغل خانگی در ۲۵ شهرستان استان کرمان گفت: بخشی از برنامه های سفر اردیبهشت ماه وزیر کار به کرمان، مربوط به بازدید از طرح های مشاغل خانگی بود.
ایجاد بازارچه‌های هفتگی برای حمایت از مشاغل خانگی کرمان
وی با بیان اینکه کرمان در رسته های مختلف صنایع دستی دارای ظرفیت های بسیار خوبی است، افزود: در سال جاری هم توجه به حوزه مشاغل خانگی یکی از مهم ترین رویکردهای اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان است.
ابراهیمی به اهمیت توانمندسازی افراد در حوزه مشاغل خانگی اشاره و تصریح کرد: صفر تا ۱۰۰ روند صدور مجوز مشاغل خانگی در اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام می شود، شاهد تاخیر در این حوزه نیستیم.
وی گفت: بخشی از رسته های حوزه مشاغل خانگی تحت عنوان ستاره دار مشخص شده اند که نیاز به دریافت مجوز و تایید سلامت (سیب سلامت) دارند. یکسری رسته ها مثلا در حوزه بسته بندی گیاهان دارویی، شیرینی خانگی و… باید مجوزهای بهداشتی را دریافت کنند همچنین برندینگ مشخص داشته باشند تا بتوانند برای محصولشان بازاریابی کنند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: در حوزه مشاغل خانگی به دنبال این هستیم که بازارچه هایی به صورت محلی یک روز در هفته با همکاری شهرداران در سراسر استان کرمان بر پا کنیم.
از ظرفیت تا ضرورت حمایت ساختاری
وی گفت: این ظرفیت در اختیار افراد فعال در حوزه مشاغل خانگی قرار می گیرد تا بتوانند محصولاتشان را عرضه کنند.
سارا محسنی کارشناس اقتصادی در گفتگو با بازار با اشاره به صدور ۴ هزار و ۳۲۰ مجوز مشاغل خانگی در استان کرمان طی سال گذشته اظهار کرد: این آمار نشان دهنده تحرک و استقبال فعالان در این حوزه است.
وی به چالش های فعالان حوزه مشاغل خانگی پرداخت و افزود: اولین چالش عدم دسترسی کافی به بازار فروش (بدون حلقه واسط) و ضعف در برندینگ محصولات است.
محسنی با اشاره به اینکه فضای آموزش و مشاوره تخصصی برای تولیدکنندگان گاهی کافی نیست، افزود: هماهنگی بین نهادهای حمایتی از جمله اتاق بازرگانی، وزارت کار و نهادهای خیریه باید روان تر شود.
وی به بیان راهکارهایی در این خصوص پرداخت و بیان کرد: گسترش انجمن و اتحادیه مشاغل خانگی، برندسازی و بازاریابی مشترک، آموزش تخصصی و مستمر و تسهیل بازارهای هدف و صادرات از جمله کارهایی است که می توان برای توسعه و حمایت از مشاغل خانگی انجام داد.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: استان کرمان در یک سال گذشته عملکرد موفقی در توسعه مشاغل خانگی داشته است، ولی برای پایداری و اثربخشی بلندمدت نیازمند اقدامات ساختارمند در زمینه آموزش، هماهنگی نهادی و بازاریابی است.
وی گفت: حمایت هدفمند از گروه های آسیب پذیر، ارتقای کیفیت محصولات و ورود به بازارهای صادراتی می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.
مشاغل خانگی در کرمان با وجود چالش های ساختاری، همچنان مسیر موثری برای ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری است. با حمایت هدفمند، توسعه بازار فروش، آموزش تخصصی و بهبود روند صدور مجوزها، می توان این ظرفیت ارزشمند را به موتور محرک اقتصاد محلی و پشتیبان خانواده های آسیب پذیر تبدیل کرد.
- نویسنده: تحلیل بازار
