روزهای پایانی سال درحالی نیاز به اسکناس برای خرید ملزومات شب عید بیشتر می شود که اغلب خودپردازها اکنون یا خالی از وجوه هستند و یا به جای ارایه پول نو، اسکناس و چک پولهای فرسوده را به مشتریان می دهند.
بازار؛ گروه بانک و بیمه: با آنکه که سالهاست نقل و انتقالات پول از طریق موبایل بانک، دستگاههای کارتخوان و …انجام می شود اما با وجود همه پیشرفت های بانکداری الکترونیک، استفاده از پول فیزیکی همچنان کاربرد خود را دارد و خیلی ها در انجام امورات روز مره خود از پول نقد استفاده می کنند. استفاده از پول نقدی که باید از دستگاههای خودپرداز تهیه شود اما اکثر بانکها اسکناس و یا چک پولهایی را در سیستم تعبیه شده دستگاه خودپرداز جانمایی می کنند که بیشتر آنها کهنه، فرسوده و بعضا ناقص می باشند.
حال در این روزهای پایانی سال که بانکها شلوغ می باشند تعویض چنین اسکناسهایی هم برای کارکنان بانک و هم مشتریان درد سر ساز می شود، البته اکثر بانکها در پی پیشرفت بانکداری الکترونیک و استفاده از ابزارهای نوین بانکداری کار خود و مشتریان را به درستی راحت کرده اند و در حال کاهش شعب همچنین حرکت در مسیر بانکداری مجازی هستند به طوریکه تمام خدمات خود را بدون حضور مشتری و از طریق سامانه های تعریف شده ارایه می دهند تا از گردون رقابت در ارایه خدمت عقب نمانند.
اغلب اسکناسها و یا چک پولها در دستگاههای خود پرداز کهنه هستند و معلوم نیست آیا بانکها واقعا از اسکناس نو برخوردار نیستند یا اینکه پول فرسوده ای که به شعب بانک می آید، کارکنان بانک بدون تفکیک اسکناسها، آن را در سیستم خودپردازها برای استفاده مشتریان جا می دهند
اسکناس های کهنه در خود پردازهای بانکی
افزایش تعداد دستگاههای خودپرداز، وجود میلیونها دستگاه کارخوان، کثرت اپلیکشن ها خدمت رسان و دهها ابزار گوناگون نقل و انتقال پول و …گویای ترغیب و تسهیل مردم به دریافت خدمات غیرحضوری در شبکه بانکی و استفاده از ابزارهای نوین بانکداری است که با توجه به پیشرفت روز افزون بانکداری الکترونیکی و دیجیتال مردم لاجرم بایستی خود را با پیشرفتهای مدرن روز بانکداری نوین وفق دهند. البته یکی از روزمره ترین کارهای بانک ها سرویس دهی به مشتریان از طریق دستگاه های خودپرداز است چرا که عمده مردم مدتهاست تمام خدمات بانکی خود بخصوص دریافت پول نقد را از این دستگاها دریافت می کنند.
هر چند سقف روزانه پرداخت وجه نقد از خودپردازها (۲۰۰ هزار تومان در روز) با توجه به کم ارزش شدن پول ملی رقم بسیار کمی است اما همین مبلغ نیز در زمان دریافت پول نقد از خودپردازهای بانکی اغلب اسکناس یا چک پولهای کهنه ای است که بعضا فرسوده و پاره پوره می باشد، موضوعی که به نظر مردم نشان از ضعف عملکرد بانکها در این زمینه دارد چرا که در توزیع اسکناس ها از طریق این دستگاه ها دقت لازم را ندارند. این در حالی است که معلوم نیست آیا بانکها واقعا از اسکناس نو برخوردار نیستند و پول نو در شعب بانکی از طریق بانک مرکزی تامین نمی شوند یا اینکه پول فرسوده ای که به شعب بانک می آید، کارکنان بانک بدون تفکیک اسکناسها، آن را در سیستم خودپردازها برای استفاده مشتریان جا می دهند.
عوامل متعددی باعث شده تا بانک مرکزی چرخش پول نقد را مدیریت کند زیرا زمانی که پول نقد جابه جا می شود نظارتی بر دست به دست شدن آن وجود ندارد، موضوع دیگر علل عدم خروج پول نقد با ارقام بیش از ۲۰۰ هزار تومان به دلیل فرسوده شدن اسکناس ها و هزینه بالای چاپ آن در بانک مرکزی است
دست به دست شدن پول نقد بین مردم به زیان بانکهاست
اسفندیار شاه منصوری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» راجع به اینکه چرا بانک مرکزی سالهاست سقف مبلغ پرداخت روزانه پول نقد را از ۲۰۰ هزار تومان بیشتر افزایش نمی دهد، گفت: عوامل متعددی باعث شده تا بانک مرکزی با حساسیت خاصی چرخش نقدینگی پول نقد را مدیریت کند زیرا زمانی که پول نقد جابه جا می شود نظارتی بر دست به دست شدن آن وجود ندارد. موضوع دیگر علل عدم خروج پول نقد با ارقام بیش از ۲۰۰ هزار تومان به دلیل فرسوده شدن اسکناس ها و هزینه بالای چاپ آن در بانک مرکزی است که باعث شده رقم عرضه روزانه پول نقد افزایش نیابد.
وی با بیان اینکه هر تراکنشی که در سیستم بانکی انجام می شود برای بانکها درآمدزاست، گفت: مسئله دیگر این است که انجام تراکنش های بانکی شفاف بوده و مالیات بر ارزش فزوده یا کارمزد نقل و انتقالات در سیستم بانکی رعایت می شود ولی در چرخش پول نقد بین مردم این گونه نیست. البته این روزها مردم بیشتر در نقل و انتقالات پول از موبایل بانک، اینترنت بانک و … استفاده می کنند و خریدها معمولا از طریق دستگاههای پز انجام می شود. در چنین شرایطی است که بانکها راغب نیستند سقف پرداخت پول نقد در روز افزایش یابد تا از هزینه انجام تراکنش ها کسب درآمد کنند.
سالانه میلیونها قطعه اسکناس کهنه از بازار جمع می شود و برای امحا به بانک مرکزی می رود در مقابل امحا این تعداد اسکناس کهنه، دولت بناچار باید هزینه نو کردن همان تعداد اسکناس را که از چرخه فعالیت خارج شده اند را با تولید و نشر اسکناس ها نو بپردازد
هزینه بالای امحا و انتشار اسکناسها
اظهارت شاه منصوری در خصوص منفعت بانکها از عدم افزایش پرداخت پول نقد بیش از ۲۰۰ هزارتومان طی یک شبانه روز در حالی است که بانک مرکزی علاوه بر موضوع درآمدزایی بانکها از طریق نقل و انتقالات پول به صورت الکترونیکی از طرفی به بحث امنیت با هدف جلوگیری از سرقت حساب افرادی که کارتهای بانکی خود را گم می کنند و یا بعضا شماره رمز آنها در دست دیگران است توجه دارد، اما به گفته کارشناسان با توجه به افزایش میزان نرخ تورم و کم ارزش شدن پول ملی، بانک مرکزی بایستی نسبت به موضوع افزایش پرداخت روزانه رقم پول نقد تجدید نظر کند.
هرچند پول نقد هنوز کاربرد خود را دارد اما دست به دست شدن اسکناس و فرسوده شدن آن بی تردید برای دولت هزینه بر است به طوری که سالانه میلیونها قطعه اسکناس کهنه از بازار جمع می شود و برای امحا به بانک مرکزی می رود در مقابل امحا این تعداد اسکناس کهنه، دولت بناچار باید هزینه نو کردن همان تعداد اسکناس را که از چرخه فعالیت خارج شده اند را با تولید و نشر اسکناس ها نو بپردازد. طبق گزارش های موجود بانک به موجب ماده سه قانون پولی و بانکی اقدام به نشر اسکناس می کند که این امر دارای هزینه زیادی است به همین دلیل است که مسئولان بانکی از مردم تقاضا می کنند در حفظ و نگهداری اسکناس ها نهایت دقت را داشته باشند.
بنا به این گزارش، از آنجایی که در ازای هر برگ اسکناس امحا شده یک برگ اسکناس نو چاپ می‌شود و مفقود شدن هر یک قطعه اسکناس به منزله بر هم خوردن موازنه و خارج شدن حساب اسکناسهای موجود در بازار از دست مسوولان اداره نشر است اما اکنون بخش عمده ای اسکناس ها از طریق عابر بانکها به دست مشتریان می رسد و جابجا می شود و اغلب بانکها نیز اسکناس های کهنه و فرسوده را در دورن این دستگاه ها قرار می دهند. نکته جالب این است که بانکهایی که مجاز به تعویض این اسکناس ها و چک پول های پاره هستند، با کسر مبلغی از اسکناس مورد تعویض اقدام به این کار می کنند. به هر حال توجه بانکها در جانمایی اسکناسهای نو به جای فرسوده در کنار فرهنگ نگهداری از اسکناس ضروری است اما تاکنون کار چندانی از سوی بانک مرکزی و نظام بانکی در این باره صورت نگرفته است.
- نویسنده: تحلیل بازار
