معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان البرز از فعالیت ۶۹ هزار دانش‌آموز البرزی در ۹ پژوهش‌سرای این استان خبر داد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از البرز، استان البرز به عنوان یکی از قطب‌های علمی و آموزشی کشور، همواره در زمینه پرورش نسل جدیدی از پژوهشگران و نوآوران پیشرو بوده است. پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی در این استان، با فراهم آوردن محیطی مناسب برای کاوش و تحقیق، نقش مهمی در شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان ایفا می‌کنند.
پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی مراکزی هستند که با هدف شناسایی، پرورش و هدایت استعدادهای دانش‌آموزان و ترویج فرهنگ پژوهش و نوآوری ایجاد شده‌اند. در این مراکز، دانش‌آموزان با محیطی علمی و پژوهشی آشنا می‌شوند و فرصت پیدا می‌کنند تا به صورت عملی در پروژه‌های مختلف تحقیقاتی شرکت کنند.
به منظور اطلاع از فعالیت‌های پژوهش‌سراهای استان البرز خبرنگار تسنیم از کرج گفت‌وگویی را با «لیلا الماسی، معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان البرز» ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید:
چه فعالیت‌هایی در پژوهشسراها انجام می‌شود؟
با توجه به رسالت آموزش و پرورش در زمینه شناسایی و شکوفایی استعدادها و ارتقای شایستگی‌های دانش‌آموزان و ایجاد شرایط و امکاناتی که رشد و پرورش خلاقیت‌ها و ارتقای دانایی و توانایی دانش‌آموزان را به تناسب استعدادها و علایق آنان فراهم کند و نیز در راستای اجرای مفاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند راهبری کشور در امور نخبگان، مراکزی به نام پژوهش‌سرای دانش آموزی تأسیس شدند.
پژوهشسراها نسل‌های نخبه‌ای را برای آینده پرورش می‌دهند. برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی از جمله فعالیت‌های این مجموعه‌هاست که در آنها دانش‌آموزان با روش‌های تحقیق، جمع‌آوری داده، تحلیل اطلاعات و ارائه نتایج آشنا شده و همچنین، دوره‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف علمی مانند زیست‌شناسی، فیزیک، شیمی، ریاضی و کامپیوتر برگزار می‌شود.
در این پژوهشسراها دانش‌آموزان به صورت انفرادی یا گروهی به انجام پروژه‌های تحقیقاتی می‌پردازند. این پروژه‌ها می‌توانند در زمینه‌های مختلف علمی، فنی، هنری و اجتماعی باشند. پژوهشسراها دانش‌آموزان را برای شرکت در مسابقات علمی مختلف مانند المپیادهای علمی، جشنواره‌های خوارزمی و مسابقات پژوهشی آماده می‌کنند.
پژوهشسراها با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی همکاری کرده تا دانش‌آموزان بتوانند از امکانات و تجهیزات این مراکز استفاده و با محققان و اساتید دانشگاه‌ها ارتباط برقرار کنند. برگزاری نمایشگاه‌های علمی از دیگر فعالیت‌ها و اقدامات است که در آنها دانش‌آموزان نتایج تحقیقات خود را به صورت پوستر، ماکت و نمونه‌های عملی ارائه می‌دهند.
همچنین دانش‌آموزان علاقه‌مند به یک زمینه خاص می‌توانند در انجمن‌های علمی مربوطه شرکت کنند و فعالیت‌های مشترکی را انجام دهند. مشاوره و راهنمایی دانش‌آموزان بخش دیگری از فعالیت پژوهش سراهاست. این مجموعه‌ها مشاورانی دارند که در انتخاب موضوع تحقیق، طراحی آزمایش‌ها و تحلیل داده‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کنند.
علاوه بر اینکه شرکت در جشنواره علمی پژوهشی پژوهشسراها مسیر را برای حضور در آموزش عالی و دانشگاه فرهنگیان هموار می‌کند، برخی مزایای عمومی هم دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش توانایی‌های علمی و پژوهشی اشاره کرد. دانش‌آموزان با شرکت در فعالیت‌های پژوهش‌سرا، مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی، خلاقیت و کار گروهی خود را تقویت می‌کنند.
آشنایی با دنیای علم و فناوری از دیگر مزایای این امر است و دانش‌آموزان با جدیدترین دستاوردهای علمی و فناوری آشنا و به این حوزه علاقه‌مند می‌شوند. دانش‌آموزان با انجام پروژه‌های تحقیقاتی، تجربه عملی کسب می‌کنند و با ابزارها و تجهیزات آزمایشگاهی آشنا می‌شوند و با هم‌سالان و اساتید خود در زمینه‌های مختلف علمی ارتباط برقرار می‌کنند و از تجربیات آنها بهره‌مند می‌شوند.
شرکت در فعالیت‌های پژوهش‌سرا، دانش‌آموزان را برای ادامه تحصیل در رشته‌های علمی و فنی آماده می‌کند. پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی نقش مهمی در پرورش نسل آینده پژوهشگران و دانشمندان دارند. این مراکز با فراهم کردن محیطی مناسب برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا استعدادهای خود را شکوفا کنند و به آینده‌ای روشن‌تر دست یابند.
پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی بر پایه چند اصل اساسی فعالیت می‌کنند و هدف اصلی آنها پرورش نسل جدیدی از پژوهشگران و نوآوران است. این مجموعه‌ها تلاش می‌کنند روحیه پرسش‌گری، کنجکاوی و علاقه به کشف ناشناخته‌ها را در دانش‌آموزان تقویت کنند. آنها با ایجاد محیطی مناسب برای انجام تحقیقات، دانش‌آموزان را به سمت نوآوری و ارائه راه حل‌های خلاقانه سوق می‌دهند.
پژوهشسراها با ارائه فرصت‌های مختلف برای فعالیت‌های پژوهشی، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا استعدادهای نهفته خود را شناسایی کنند و آنها را توسعه دهند. پژوهشسراها به عنوان مکمل مدارس، به دنبال ایجاد ارتباطی قوی با نظام آموزشی هستند. آنها با ارائه برنامه‌های آموزشی مکمل و پروژه‌های تحقیقاتی، به ارتقای کیفیت آموزش و پرورش کمک می‌کنند.
پژوهشسراها با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، از امکانات و تخصص این مراکز برای تجهیز آزمایشگاه‌ها، ارائه مشاوره و هدایت دانش‌آموزان استفاده می‌کنند و با توجه به نیازها و ظرفیت‌های منطقه‌ای خود، به انتخاب موضوعات تحقیقاتی و طراحی برنامه‌های آموزشی می‌پردازند.
بهره‌گیری از فناوری‌های نوین از جمله دیگر اصول پژوهش‌سراهاست. این مجموعه ها از فناوری‌های نوین مانند رایانه، اینترنت و نرم‌افزارهای تخصصی برای تسهیل در فعالیت‌های پژوهشی و ارتقای کیفیت آموزش استفاده می‌کنند. پژوهشسراها دانش‌آموزان را به عنوان پژوهشگران آینده پرورش می‌دهند و آنها را برای ورود به دنیای علم و فناوری آماده می‌کنند.
در مجموع، اهداف پژوهشسراها را می توان در توسعه مهارت‌های علمی و پژوهشی دانش‌آموزان، ارتقای خلاقیت و نوآوری در دانش‌آموزان، آماده‌سازی دانش‌آموزان برای شرکت در مسابقات علمی، تسهیل ارتباط دانش‌آموزان با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و کمک به حل مسائل محلی و منطقه‌ای خلاصه کرد. در استان البرز ۶۹ هزار دانش آموز در ۹ پژوهش‌سرای این استان فعالیت دارند.
چه چالش‌ها و موانعی بر سر راه فعالیت پژوهشسراها قرار دارد؟ و پژوهشسراها چه فرصت‌هایی ایجاد می کنند؟
پژوهشسراها به‌عنوان مراکز پرورش استعدادهای علمی دانش‌آموزان، با چالش‌ها و فرصت‌های مختلفی روبه‌رو هستند که شناخت آنها برای برنامه‌ریزی بهتر و دستیابی به اهداف پژوهشسراها ضروری است. از جمله چالش‌ها می توان به کمبود منابع مالی به عنوان یکی از مهمترین موارد، کمبود بودجه برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی، مواد مصرفی، برگزاری دوره‌های آموزشی و پرداخت هزینه‌های جاری اشاره کرد.
کمبود نیروی متخصص و نبود مربیان و پژوهشگران متخصص در حوزه‌های مختلف علمی، یکی دیگر از چالش‌های پژوهش‌سراهاست. بسیاری از پژوهشسراها با مشکل فرسودگی تجهیزات و کمبود امکانات آزمایشگاهی روبه‌رو هستند. همچنین برخی از آنها مشکل کمبود فضای فیزیکی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی دارند. در برخی موارد دانش‌آموزان به دلیل عدم آشنایی با اهمیت پژوهش یا نبود حمایت کافی از خانواده، انگیزه کافی برای شرکت در فعالیت‌های پژوهشی ندارند.
از جمله فرصت‌های پژوهشسراها نیز می‌توان به توسعه فناوری‌های نوین اشاره کرد. با پیشرفت فناوری، ابزارها و روش‌های جدیدی برای انجام پژوهش در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد که می‌تواند به افزایش کیفیت و جذابیت فعالیت‌های پژوهشی کمک کند. در سال‌های اخیر، توجه بیشتری به اهمیت پژوهش در کشور شده که می‌تواند منجر به افزایش حمایت‌های مالی و معنوی از پژوهشسراها شود.
همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌تواند به پژوهشسراها کمک کند تا از امکانات و تخصص این مراکز بهره‌مند شوند. برگزاری مسابقات و جشنواره‌های علمی نیز می‌تواند به افزایش انگیزه دانش‌آموزان برای انجام پژوهش و نمایش دستاوردهای آنها کمک کند.
همچنین ایجاد ارتباط با پژوهش‌سراهای دیگر کشورها می‌تواند به تبادل دانش و تجربه و همچنین شرکت دانش‌آموزان در مسابقات بین‌المللی کمک کند. استفاده از فضای مجازی برای آموزش، تبادل اطلاعات و همکاری با پژوهشگران دیگر، می‌تواند در گسترش فعالیت‌های پژوهشسراها نقش موثری داشته باشد.
چه راهکارهایی برای بهبود وضعیت پژوهشسراها وجود دارد؟
جذب سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی و دولتی برای تأمین بودجه مورد نیاز پژوهشسراها به ویژه با توجه به وجود فرصت «مسئولیت اجتماعی» که برای صاحبان صنایع و شرکت‌های خصوصی و دولتی تعریف شده یکی از راهکارهاست. بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی را نیز می‌توان دیگر راهکار موجود دانست.
ایجاد تفاهم‌نامه همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای استفاده از امکانات و تخصص آنها، تامین نیروی متخصص و برگزاری دوره‌های آموزشی برای مربیان و پژوهشگران پژوهشسراها، جذب نیروهای متخصص از دانشگاه‌ها، به‌روزرسانی تجهیزات، خرید تجهیزات جدید، تعمیر تجهیزات فرسوده و فرصت‌هایی مانند نمایشگاه ایران ساخت و … می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
توسعه فضاهای فیزیکی و ساخت و تجهیز فضاهای جدید برای انجام فعالیت‌های پژوهشی، ترویج فرهنگ پژوهش و برگزاری کارگاه‌ها و مسابقات علمی برای دانش‌آموزان و اولیای آنها، هماهنگی با نظام آموزشی و ایجاد ارتباط نزدیک با مدارس و طراحی برنامه‌های پژوهشی متناسب با برنامه‌های درسی از جمله فعال بودن انجمن‌های علمی دانش‌آموزی در مدارس و استفاده از فناوری‌های نوین و استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای آنلاین برای تسهیل فعالیت‌های پژوهشی دیگر راهکارها هستند.
با توجه به اهمیت پژوهشسراها در پرورش نسل آینده پژوهشگران، باید تلاش کنیم تا با رفع چالش‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌ها، این مراکز را به محیط‌های پویا و کارآمد تبدیل کنیم.
پژوهشسراها چه نقشی در مناطق محروم ایفا می‌کنند؟
پژوهشسراها علاوه بر فعالیت‌های علمی و عملی که انجام می‌دهند، تجهیزات قابل حمل را در اختیار بعضی از مدارسی که در مناطق محروم واقع شده‌اند و از تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی مناسب برخوردار نیستند قرار می‌دهند تا دانش‌آموزان مفاهیم درسی را بهتر درک کنند و یک روز متفاوت برای دانش‌آموزان ایجاد شود.
آیا مدیران مدارس می‌توانند با پژوهشسراها ارتباط نداشته باشند؟
براساس آیین‌نامه اجرایی مدارس طبق بندهای ۱۰۰ تا ۱۰۴ به مدیران تاکید می‌شود تا فضاهای غنی یاددهی – یادگیری را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند و جهت بهره‌مندی دانش‌آموزان از این فضاهای متنوع از این فرصت به نفع دانش‌آموزان استفاده کنند.
از افتخارآفرینی‌های پژوهش‌سراهای استان البرز برای ما بگویید؟
استان البرز با چند طرح برگزیده و به عنوان قطب کشوری سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی که رتبه اول را در بین قطب‌های کشوری کسب کرد و با حضور ۱۶ نفر از دانش‌آموزان برگزیده استان‌های اصفهان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، البرز، کرمان و فارس در نمایشگاه آثار برگزیده پنجمین دوره جشنواره علمی پژوهشی حضور دارد.
بزرگترین رویداد پژوهشسراها جشنواره علمی پژوهشی است که در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ وارد ششمین دوره جشنواره علمی پژوهشی شدیم. ۱۲ محور فعالیت پژوهشسراها عبارتند از: رباتیک و هوش مصنوعی، سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، نجوم، زیست فناوری، گیاهان دارویی، ادبیات و علوم انسانی، انرژی هسته‌ای یا انرژی‌های نوین، هوافضا و حمل و نقل پیشرفته نانو فناوری، کدنویسی و آزمایشگاه علوم تجربی. در مجموع پژوهشسراها با ۹۱ گرایش و زیرمحور آماده خدمت‌رسانی به دانش‌آموزان هستند.
چه تعداد از دانش‌آموزان پژوهش‌سراهای استان البرز افتخارآفرینی کرده‌اند؟
۴۳۲ نفر از اعضای پژوهشسراها رتبه استانی کسب کردند و ۱۲ نفر هم به رتبه کشوری دست یافتند. بیشتر اعضای پژوهشسراها در مسابقات شرکت نمی‌کنند و بسیاری از افراد به منظور کسب مهارت استفاده از هوش مصنوعی، انجام آزمایش‌های زیست و شیمی و شرکت در سمینارهای مختلف ثبت‌نام می‌کنند.
بین اعضا مخترع هم داریم و لازم است در همایش‌های مالکیت معنوی شرکت کنند. حدود هفت هزار نفر برای شرکت در جشنواره علمی و پژوهشی کد اخذ کرده‌اند که ثبت اثر کنند. ۹ پژوهش‌سرا و هشت منطقه آموزشی در استان البرز وجود دارد که مناطق آموزشی شامل اشتهارد، طالقان، ساوجبلاغ و نظرآباد هرکدام یک پژوهش‌سرا و ناحیه یک کرج، دو پژوهش‌سرا و نواحی دو، سه و چهار هر کدام یک پژوهش‌سرا دارند.
به نظر شما پژوهشسراها چه نقشی در آینده کشور و ساخت ایران قوی دارند؟
پژوهشسراها به‌عنوان مراکز پرورش استعدادهای علمی دانش‌آموزی، نقش بسیار مهمی در آینده کشور و ساخت ایران قوی ایفا کرده و با فراهم کردن محیطی مناسب برای پژوهش و نوآوری، به رشد و توسعه علمی کشور کمک شایانی می‌کنند.
اهمیت پژوهشسراها در ساخت ایران قوی را می‌توان به طور خلاصه در کشف و پرورش استعدادها، توسعه روحیه پژوهشگری، ارتقای سطح علمی کشور، نوآوری و خلاقیت، حل مسائل جامعه، آمادگی برای ورود به بازار کار تعریف کرد. پژوهشسراها به عنوان بذرهای آینده علمی کشور، می‌توانند نقش مهمی در پیشرفت و توسعه ایران ایفا کنند.
با حمایت از این مراکز و فراهم کردن امکانات لازم برای فعالیت آنها، می‌توانیم به آینده‌ای روشن‌تر برای کشور امیدوار باشیم. با توجه به اهمیت پژوهشسراها در پرورش نسل آینده پژوهشگران، باید تلاش کنیم تا با رفع چالش‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌ها، این مراکز را به محیط‌های پویا و کارآمد تبدیل کنیم.
آیا پژوهشسراها در حوزه علوم نوین و امروزی فعالیت می‌کنند؟
در محور انرژی‌های نوین، دانش‌آموزان با ساخت پنل خورشیدی در حیاط پژوهش‌سرا اقدام به تولید برق کرده و در محور رباتیک و هوش مصنوعی نیز به طراحی و ساخت مدار و در نهایت ربات‌های مسیریاب، آتش‌نشان و … می‌پردازند و در مسابقه این ربات‌ها با یکدیگر رقابت می‌کنند. در محور نجوم علاوه بر مطالعه روی اجرام آسمانی و سیاه‌چاله‌ها، رصد آسمانی خورشید و ستارگان هم صورت می‌گیرد.
دانش‌آموزان در محور ادبی به فعالیت‌هایی مانند تولید محتواهای ادبی (مقاله، داستانک و شعر) می‌پردازند. در محور زیست فناوری دانش‌آموزان البرزی به قابلیت مطالعه بر روی ژن‌ها دست پیدا کردند و مزرعه پرورش موش آزمایشگاهی دارند و کشت سلولی انجام می‌دهند.
در محور کدنویسی متناسب با دوره تحصیلی از اسکرچ جونیور تا پایتون، سی‌پلاس و سایر زبان‌های برنامه‌نویسی، کارگاه‌های آموزشی و مسابقه برگزار می‌شود. در حوزه های اقتصاد، علوم انسانی و حکمرانی هم برای پژوهشسراها قطب‌هایی تعریف شده و در این زمینه‌ها نیز دانش‌آموزان علاقه‌مند مشغول فعالیت و توسعه مهارت‌های علمی و عملی خود هستند.
در زمینه کارآفرینی نیز البرز فعالیت‌های شایان و قابل توجهی را انجام داده و از مهارت‌های نرم کارآفرینی تا آمادگی برای بازار کار و ورود به آن را پوشش می‌دهد. آموزش و پرورش در خصوص تجهیزات و تامین بخشی از نیروی انسانی به پژوهشسراها ارائه خدمت می‌کند و باقی ادارات می‌توانند به عنوان هیئت امنای پژوهشسراها فعالیت و نقش‌آفرینی کنند. دانش‌آموزان نیز می‌توانند با حضور در پژوهشسراها و نام‌نویسی و ثبت‌نام با حضور در برنامه‌های آموزشی از ظرفیت‌های پژوهشسراها بهره‌مند شوند.
گفت‌وگو: امیررضا خروطی
انتهای پیام/.
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
