کاهش بارندگی، تصرف اراضی، توسعه معادن و آتش‌سوزی‌های انسانی منابع طبیعی یزد را تهدید می‌کند و نیازمند برنامه‌ریزی فوری و مشارکت عمومی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، استان یزد، به عنوان یکی از استان‌های خشک و کم‌بارش کشور، همواره با چالش‌های متعددی در زمینه حفظ منابع طبیعی و مدیریت محیط زیست مواجه بوده است.
این چالش‌ها در سال‌های اخیر، تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، توسعه صنعتی، گسترش فعالیت‌های معدنی و تغییر کاربری اراضی، شدت بیشتری پیدا کرده‌اند.
تشدید تهدیدات زیست‌محیطی در یزد؛ چالش‌ها و راهکارها
رضا باقری فهرجی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد، عصر امروز در نشست خبری که به مناسبت هفته منابع طبیعی برگزار شد، با تأکید بر اینکه منابع طبیعی استان تحت تأثیر مستقیم تغییرات اقلیمی قرار دارد، اظهار داشت: برای مقابله با این تهدیدات، نیازمند مدیریت صحیح و اتخاذ راهکارهای پایدار در توسعه صنعتی و معدنی و همچنین کنترل تغییر کاربری‌ها هستیم.
وی افزود: مسئله منابع طبیعی و محیط زیست تنها یک موضوع دولتی نیست، بلکه نیازمند وفاق، همدلی و مشارکت عمومی است، همه افراد جامعه باید در این مسیر نقش خود را ایفا کنند تا بتوانیم با ارائه راهکارهای مؤثر، روند تخریب این منابع ارزشمند را متوقف کنیم.
باقری با اشاره به گستردگی اراضی منابع طبیعی در استان، تصریح کرد: نزدیک به ۹۰ درصد از اراضی استان در حوزه منابع طبیعی قرار دارد و این ۷٫۴ میلیون هکتار، به‌طور جدی در معرض تهدیدات مختلفی مانند بهره‌برداری‌های غیرمسئولانه از معادن، تصرف غیرقانونی اراضی و تغییر کاربری‌های غیراصولی است.
وی در ادامه بر اهمیت ایجاد احساس مسئولیت در میان شهروندان نسبت به منابع طبیعی تأکید کرد و گفت: هرچند بهره‌برداری از منابع طبیعی یک ضرورت انکارناپذیر برای توسعه جوامع است، اما این بهره‌برداری باید به گونه‌ای مدیریت شود که آسیب‌های محیط‌زیستی به حداقل برسد.
بحران بارندگی و نقش کمربند سبز در حفظ منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد، با اشاره به کاهش ۴۷ درصدی بارندگی‌های سال جاری، از سالی سخت برای منابع طبیعی استان خبر داد و تأکید کرد: با این کاهش چشمگیر نزولات جوی، مدیریت منابع آبی و برنامه‌ریزی برای جلوگیری از ناترازی در این حوزه امری ضروری است و باید از هم‌اکنون تدابیر لازم اندیشیده شود.
وی یکی از اقدامات کلیدی در راستای حفظ منابع طبیعی را توسعه کمربند سبز شهر یزد عنوان کرد و گفت: تاکنون ۳۰۰ هکتار از هزار هکتار پیش‌بینی‌شده برای این طرح اجرایی شده است، اما برای تکمیل آن نیازمند افزایش سهم پساب شهری هستیم.
باقری فهرجی ادامه داد: در حال حاضر ۳۰ لیتر بر ثانیه آب در اختیار منابع طبیعی قرار دارد که برای پیشبرد این پروژه، لازم است ۲۰ لیتر بر ثانیه پساب شهری به آن اضافه شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد، چرای بیش از حد دام در جنگل‌های خاتم را یکی دیگر از تهدیدهای منابع طبیعی برشمرد و اظهار کرد: به دلیل فشار مازاد دام، رشد برخی گونه‌های گیاهی مانند بنه در این مناطق متوقف شده است.
وی خاطرنشان کرد: برای کنترل این وضعیت و کاهش وابستگی معیشتی جوامع محلی به دامداری، طرح ترسیب کربن را اجرا کرده‌ایم که هدف آن ترویج کشت زراعی گیاهان کم‌آبخواه مانند آنغوزه تلخ و گل محمدی است. این اقدام نه‌تنها به اشتغال‌زایی کمک می‌کند، بلکه فشار چرای دام بر مراتع را نیز کاهش می‌دهد.
باقری در ادامه با اشاره به جایگاه یزد در تولید گیاهان دارویی، گفت: یزد با رویش حدود ۱۰ درصد از گونه‌های گیاهان دارویی کشور، از تنوع بالایی در این حوزه برخوردار است.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد ادامه داد: البته از بین این گونه‌ها، گیاهان کم‌آبخواه مانند آنغوزه تلخ و آنغوزه شیرین به لحاظ اقتصادی برای منابع طبیعی استان اولویت دارند؛ در حال حاضر، بیش از ۳۰۰ هکتار از مراتع استان تحت پوشش این کشت قرار گرفته که در قالب طرح ترسیب کربن اجرایی شده است.
وی در پایان تأکید کرد: حفظ منابع طبیعی نیازمند اقدامات جدی و مستمر است و تنها در صورتی می‌توانیم با چالش‌های زیست‌محیطی مقابله کنیم که همزمان با اجرای طرح‌های علمی و کارشناسی، فرهنگ‌سازی لازم نیز در جامعه صورت گیرد.
چالش‌های فرسایش بادی و تصرف اراضی منابع طبیعی
باقری فهرجی با اشاره به ۹۰۰ هکتار کانون فرسایش بادی و ۱٫۹ میلیون هکتار اراضی تحت تأثیر آن، از وضعیت بحرانی این مناطق خبر داد و گفت: یکی از مهم‌ترین کانون‌های فرسایش بادی در استان، دشت یزد – اردکان است.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد افزود: منابع طبیعی تاکنون با کاشت ۶۲ هزار هکتار جنگل‌کاری در این منطقه، اقدامات گسترده‌ای برای کنترل فرسایش انجام داده است، اما کاهش اعتبارات در سال‌های اخیر، روند این اقدامات را با مشکل مواجه کرده است.
وی تأکید کرد: در حال حاضر، اقتصادی‌کردن طرح‌های جنگل‌کاری، استفاده از مسئولیت اجتماعی دستگاه‌های تأثیرگذار در تخریب منابع طبیعی، و توانمندسازی جوامع محلی از جمله راهکارهایی است که برای مقابله با فرسایش بادی در نظر گرفته‌ایم.
باقری فهرجی ادامه داد: مشارکت مردم در اجرای این طرح‌ها، می‌تواند نقش مهمی در حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از گسترش بیابان‌زایی داشته باشد.
مدیرکل منابع طبیعی استان با اشاره به اختصاص غیرقانونی اراضی منابع طبیعی به طرح‌های مسکن، این موضوع را یکی از چالش‌های جدی این حوزه دانست و گفت: حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هکتار از اراضی منابع طبیعی استان، بدون اخذ موافقت منابع طبیعی، به طرح‌های مسکن اختصاص یافته است.
وی با تاکید بر اینکه هیچ اقدامی بدون مجوز قابل قبول نیست بیان کرد: این در حالی است که براساس قوانین، هرگونه تغییر کاربری اراضی منابع طبیعی باید با مجوز رسمی و کارشناسی‌شده صورت گیرد.
باقری در خصوص فعالیت‌های معدنی در استان و تأثیر آن بر منابع طبیعی نیز خاطرنشان کرد: هرچند کمتر از یک درصد از استعلام‌هایی که معادن از منابع طبیعی انجام داده‌اند، مورد موافقت قرار گرفته است، اما در برخی موارد، به دلیل تسهیل قوانین، این مخالفت‌ها در نهایت به موافقت دستگاه‌های مربوطه ختم شده است. چنین اقداماتی، علاوه بر تخریب منابع طبیعی، تعادل اکولوژیکی استان را نیز به خطر می‌اندازد.
وی با اشاره به مشکلات قانونی در این زمینه گفت: مطابق قانون، اگر دستگاه‌های اجرایی در بازه زمانی دو ماهه به استعلام‌های معادن پاسخ ندهند، این موضوع به‌عنوان موافقت تلقی می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد گفت: همچنین در بندهای بعدی قانون، به حقوق و اعتبارات بخش معدن اشاره شده، اما منابع طبیعی از این اعتبارات بی‌بهره است.
وی تصریح کرد: این مسئله باعث شده که منابع طبیعی در مقابل توسعه معادن، امکانات و اختیارات لازم را برای حفاظت از اراضی در اختیار نداشته باشد.
باقری در ادامه به آمار صدور مجوزهای معدنی در استان اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، ۲۲۱ مورد پروانه کشف به مساحت ۲۶۲ هزار و ۳۹۳ هکتار، ۲ هزار و ۳۸۳ مورد گواهی کشف، و ۷۳۳ مورد پروانه بهره‌برداری به مساحت ۳۸۰ هزار هکتار در استان صادر شده است.
وی افزود: همچنین یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از وسعت استان، در محدوده‌های بلوکه‌شده سازمان صنعت، معدن و تجارت قرار دارد؛ این اراضی بلااستفاده، یکی از چالش‌های جدی آینده استان محسوب می‌شود.
وی در پایان با تأکید بر لزوم بازپس‌گیری اراضی بلااستفاده از سازمان صمت گفت: ما معتقدیم که سازمان صنعت، معدن و تجارت باید محدوده‌های بلوکه‌شده بدون استفاده را به منابع طبیعی بازگرداند تا این اراضی برای اجرای پروژه‌های منابع طبیعی و توسعه پایدار استان به کار گرفته شوند.
ضرورت هوشمندسازی نظارت و مقابله با تخریب منابع طبیعی
باقری فهرجی با تأکید بر نیاز فوری به هوشمندسازی نظارت و حفاظت از منابع طبیعی، تصریح کرد: برای اجرای این طرح، به اعتبارات و بودجه‌های کلان نیاز داریم.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد خاطرنشان کرد: بدون بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید، کنترل و حفاظت از منابع طبیعی استان در برابر تخریب و تصرف‌های غیرقانونی با چالش‌های بسیاری همراه خواهد بود.
وی با اشاره به پرونده‌های تخریب و تصرف اراضی ملی در استان طی سال جاری، گفت: براساس آمارهای موجود، هزار و ۳۷۵ هکتار تخریب و تصرف غیرقانونی تحت ماده ۵۵ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع شناسایی و به مراجع قضایی ارجاع شده است.
باقری فهرجی تصریح کرد: در این مدت، ۱۰۰ فقره از این تصرفات به وسعت ۴۳۰ هزار مترمربع به‌طور حقوقی رفع تصرف شده و همچنین از ۵۴ مورد تصرف جدید در اراضی ملی استان به وسعت ۵۸۹ هزار مترمربع جلوگیری به عمل آمده است.
مدیرکل منابع طبیعی یزد، افزایش موارد حریق در عرصه‌های طبیعی استان را یکی دیگر از مشکلات جدی این حوزه برشمرد و عامل اصلی این آتش‌سوزی‌ها را خطای انسانی دانست.
وی در این باره عنوان کرد: بسیاری از آتش‌سوزی‌های رخ‌داده در عرصه‌های منابع طبیعی ناشی از بی‌احتیاطی افراد و عوامل انسانی است. برای مقابله با این معضل، علاوه بر ایجاد چندین پایگاه جدید اطفای حریق در نقاط مختلف استان، از ظرفیت کوهنوردان و تشکل‌های مردمی نیز استفاده کرده‌ایم.
باقری در ادامه بر نقش شهروندان در محافظت از منابع طبیعی تأکید کرد و از آنان خواست در صورت مشاهده هرگونه تخریب، تصرف غیرقانونی اراضی ملی یا وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی، مراتب را از طریق شماره‌های ۱۵۰۴ و ۱۳۹ به یگان حفاظت محیط زیست گزارش دهند.
وی افزود: مشارکت مردمی، مهم‌ترین عامل در کاهش تخریب منابع طبیعی و افزایش ضریب امنیت این اراضی است. بدون همراهی و همکاری مردم، امکان کنترل و مهار این چالش‌ها وجود نخواهد داشت.
با توجه به افزایش فشارهای محیطی و انسانی بر منابع طبیعی استان، اجرای راهکارهای هوشمندانه و فناورانه، در کنار جلب مشارکت جوامع محلی، می‌تواند نقش مؤثری در حفظ این سرمایه‌های ملی داشته باشد.
انتهای پیام/۷۸۱
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
