یک کارشناس آموزش در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «جایگاه ایران در ارزیابی‌های آموزشی معمولا طی سال‌های مختلف یکسان بوده است. اما اینکه در ماه‌های اخیر این موضوع حساسیت ایجاد کرده است در واقع سقوط رتبه‌ی ایران نسبت به کشورهای همسایه بود که از نتایج اولویت نبودن آموزش و پرورش در ایران است.»
آیدا صالحی: آزمون پرلز یکی از معروف‌ترین آزمون‌های روان‌شناسی است که به منظور اندازه‌گیری سطح هوش عمومی افراد و همچنین تراز سنجش میزان پیشرفت سواد خواندن در بین دانش‌آموزان گرفته می‌شود. نتایج سال ۲۰۲۱ این آزمون اما برای ایرانیان حاشیه ساز شد چرا که از سقوط معنادار رتبه ایران خبر می‌داد.
آزمون پرلز که کار سنجش کیفیت روخوانی و درک مطلب دانش‌آموزان پایه‌ی چهارم ابتدایی را انجام می‌دهد؛ سنجش نتایج آزمون ۲۰۲۱ را همزمان با شیوع بیماری کرونا آغاز کرد. نمره‌دهی در آزمون پرلز به صورت استاندارد انجام می‌شود. میانگین نمره آن برابر با ۱۰۰ است و امتیاز بالاتر یعنی ضریب هوش بالاتر.
در این دوره ۵۷ کشور مورد بررسی قرار گرفتند که ایران با کسب رتبه ۵۳ فقط توانست از ۴ کشور اردن، مصر، مراکش و آفریقای جنوبی جلو بزند. طبق نتایج آزمون در تمام کشورها نمره دختران بالاتر از پسران اعلام شد. این موضوع در ایران هم صادق بود به این‌نحو که نمرۀ دختران ایران ۴۲۲ و نمرۀ پسران آن ۴۰۵ است. در مقایسه با دورۀ قبل آزمون پرلز دختران ایرانی حدود ۳۰ نمره و پسران حدود ۲ نمره افت کرده‌اند.
ایران نمره‌ی ۴۱۳ را کسب کرده و این در صورتی است که حداقل نمره‌ی معیار ۴۰۰ است؛ یعنی کشورها باید تلاش کنند ۱۰۰ درصد دانش‌آموزان خود را به بالای این آستانه برسانند. در دورۀ قبل (سال۲۰۱۶) ۳۵ درصد دانش‌آموزان ایران نمرۀ کمتر از ۴۰۰ گرفته بودند، که در این دوره (سال ۲۰۲۱) این نسبت به ۴۱ درصد رسیده است؛ نمرۀ زیر ۴۰۰ یعنی ضعف جدی و ناتوانی در خواندن و درک مطلب. این در حالی است که در کل آزمونِ این دوره تنها حدود ۶ درصد دانش‌آموزان نمرۀ کمتر از ۴۰۰ گرفته‌اند.
اما آیا اعلام نتایج این آزمون‌ها تاثیری بر روند بهبود کیفیت آموزش دارد یا فقط اعلام نتایج می‌شود و تغییری در عملکرد کشورها ویژه‌تر کشور ایران ایجاد نمی‌شود؟ درهمین‌باره محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش در گفتگو با خبرآنلاین می‌گوید: «جایگاه ایران در ارزیابی‌های آموزشی معمولا طی سال‌های مختلف یکسان بوده است. اما اینکه در ماه‌های اخیر این موضوع حساسیت ایجاد کرده است در واقع سقوط رتبه‌ی ایران نسبت به کشورهای همسایه بود.»
متن کامل گفتگو در ادامه آمده است.
در کشورهای همسایه شرایط آموزش‌وپرورش چگونه است؟
ممکن است در کشورهای دیگر هم اولویت آموزش و پرورش نباشد اما جایگاه اولویت‌بندی در ایران نسبت به کشورهای دیگر عقب‌تر است. در ایران آموزش‌وپرورش جایگاه ندارد آن هم به دلایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.
آیا اعلام نتایج این آزمون‌ها تاثیری در بهبود عملکرد آموزش و پرورش در ایران دارد؟
کشورهای همسایه بعد از اعلام ارزیابی‌های منتشر شده‌ی آزمون سعی کردند که به المان‌های ضعف خود توجه کنند و در تلاش برای جبران بودند اما ایران به دنبال رفع مسئله نبوده و نیست. آموزش‌وپرورش برای دست‌اندرکاران آموزشی و در سطح بالاتر مسئولان سیاست در اولویت نیست.
در کشورهای همسایه این بهبود عملکرد چگونه صورت گرفته است؟
یکی از نمونه‌های خیلی مشخص که مسیر پیشرفت را در پیش گرفت، کشور چین است. تغییرات جزیی و کلی در ساختار آموزش ایجاد کرد و در یک روند ۱۵ تا ۲۰ ساله شانگهای به رتبه‌های بالاتر رسید. نمونه دیگر آن عربستان است که سالانه تعدادی معلم را برای دوره‌های آموزشی برای بهره‌وری بیشتر به فنلاند اعزام می‌کنند.
این آزمون در زمان کرونا از دانش‌آموزان گرفته شده است، به نظر شما به علت شیوع کرونا و مجازی شدن کلاس‌ها از دلایل سقوط رتبه ایران است؟
در دوران کرونا مسئولان آموزش و پروش ما منفعل بودند. کار خاصی انجام نشد غیر از تعطیلات مداوم و گسترده. آموزش در تمام کشورهای جهان تحت تاثیر کرونا بود و این دلیل قانع کننده‌ای نیست اما این آسیب در کشور ما زیاد بود و ممکن است در نتایج آزمون تاثیر گذاشته باشد.
شرایط اقتصادی و اجتماعی موجود در ایران چه تاثیری بر کیفیت آموزش دانش‌آموزان داشته است؟
طبیعتا مسائل اقتصادی آسیب جدی به آموزش زده است. ما به عنوان شهروند عادی این فشار اقتصادی را حس می‌کنیم. به زبان ساده وقتی شکم بچه‌ی آدم گرسنه است دیگر آدم به فکر آموزش و تحصیل نیست.
هزینه‌های بالایی برای مدارس غیر انتفاعی از خانواده‌ها دریافت می‌شود؛ به نظر شما این مسئله در کیفیت بالای آموزش در این مدارس تاثیر دارد ؟
یک بخشی از جامعه هزینه می‌کردند تا فرزندانشان در مدارس غیردولتی تحصیل کنند تا در آینده این گذار بین طبقاتی اتفاق بیافتد. اما اکنون آموزش‌وپرورش این امکان را ندارد که این گذار طبقاتی را ایجاد کند بلکه خودش یک فاصله طبقاتی ایجاد کرده است.
منظور شما از ایجاد فاصله طبقاتی در آموزش و پرورش چیست ؟
ایجاد فاصله‌ی طبقاتی در آموزش و پرورش یعنی اینکه که فرزندان افراد طبقه بالا به مدارس خاص بروند که از پرداخت هزینه‌های بالای کنکور برمی‌آیند و به رشته های برند و دانشگاه برتر دست پیدا کنند.
تغییر در وزرای آموزش و پرورش تاثیری بر بهبود شرایط تحصیلی دارد؟
با شرایطی که امروز هست به نظر من خیر، امیدی به بهبود نیست. انتخاب وزرا به شدت سیاسی است. وزرای جدید نه با ساختار آشنا و نه آدم‌های پژوهشگری هستند.
منظور شما از آشنا نبودن وزرا با ساختار آموزشی چیست ؟
اگر شخصی وزیر می‌شود یا دانش بالایی دارد که بتواند گره‌گشای مشکلات آموزش و پرورش باشد یا تجربه لازم و کافی دارد. وزرای جدید آموزش‌وپرورش به لحاظ کاریزماتیک، علمی و آکادمیک شایستگی ندارند.
منظور اینکه سواد آموزشی وجود ندارد ؟
بله، سواد مدیریتی در آموزش و پرورش وجود ندارد زیرا افرادی که می‌آیند ناکارآمد هستند. به قول معروف که می‌گویند هرسال دریغ از پارسال؛ ما هم می‌گویم هر وزیر دریغ از وزیر قبلی.
- نویسنده: خبرآنلاین
