اکوایران: هفته گذشته دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا انتخاب شد. انتخابی که یادآور دوره قبلی ریاست جمهوری او در حد فاصل سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ است. دیدبان اکوایران در این گزارش سرگذشت بازارها در دوره قبلی ترامپ را بررسی میکند.
به گزارش اکوایران، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بالاخره برگزار شد و دونالد ترامپ به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده انتخاب شد.ترامپ هم که در سال ۲۰۱۶ رییس جمهور آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان شد دوره‌ای را رقم زد که بسیاری از کشورها را دچار ریسک های ناگهانی کرد. موضوعی که مجددا ثابت کرد که بازار ها تحت تأثیر اتفاقات سیاسی قرار می‌گیرند و سیاستمداران در جهت‌دهی انتظارات در بازارها موثرند.
بی‌تفاوتی ترامپ به توافق‌ها
دونالد ترامپ در دوره چهار ساله اول ریاست جمهوری خود به توافق‌های دولت‌های پیشین با سایر کشورها اهمیت نمی‌داد و در دوران خودش ایالات متحده را به صورت یکجانبه از بسیاری از توافق‌ها بیرون کشید. برجام تنها توافق بین‌المللی نبود که او به طور یکجانبه آمریکا را از آن بیرون کشید بلکه، آمریکا با او از توافق اقلیمی پاریس، پیمان تجاری اقیانوس آرام ، پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد خارج شد همچنین آمریکا در دوره او از «سازمان جهانی بهداشت»، «یونسکو» و «پیمان مهاجرتی سازمان‌ملل» هم خارج شد. این‌ها اقداماتی از جانب او بود که در آن زمان ریسک نااطمینانی درباره ایالات متحده را برای کشورها افزایش داد.
بازارها در دوران ریاست جمهوری ترامپ
ترامپ پیش از پیروزی انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۶، اعلام کرده بود که از برجام خارج خواهد شد. وقتی ترامپ رییس جمهور ایالات متحده شد ایران در ثبات نسبی ناشی از کاهش ریسک‌های سیاسی و سیستماتیک در سایه برجام قرار داشت و همین مسئله بخش زیادی از انتظارات تورمی را خاموش کرده و به دولت اجازه داده بود که با افزایش نرخ سود بانکی و حبس نقدینگی در بانک‌ها تورم و انتظارات تورمی را مهار کند زیرا نرخ سود واقعی که بانک ها به سپرده‌گذاران پرداخت می‌کردند بیشتر از نرخ تورم بود و نرخ سود بدون ریسک حقیقی مثبت بود.
در نهایت با خروج ترامپ از برجام فضای انتظاری اقتصاد از ثبات خارج شد و در ادامه تحریم ها و سختگیری‌های حداکثری ترامپ علیه نفت ایران برای تامین درآمدهای کشور دردسر ساز شد، اگرچه ترامپ هرگز نتوانست به هدف صفر کردن صادرات نفت ایران دست پیدا کند ولی اقدامات او درآمدهای نفتی را کاهش داد و در چنین شرایطی بازارساز که از سال ۹۵ نرخ سود بانکی را کاهش داده بود با اهرم ضد تورمی سود بانکی مانع از تورم و رونق تورمی نشد. با توجه به آنکه ارزش دلاری نقدینگی در سایه ثبات برجامی و سیاست های انقباضی بانک مرکزی به بالاترین سطح از ابتدای انقلاب در محدوده ۳۷۸ میلیارد دلار در ابتدای سال ۹۷ رسیده بود. با ملتهب شدن فضای انتظاری در بازار، غول خفته نقدینگی بیدار شد و بازار ارز را در سایه ریسک های تزریق شده بر اقتصاد از جانب ترامپ ملتهب کرد. در هجدهم اردیبهشت سال ۹۷ترامپ از برجام خارج شد و در پایان سال ۱۳۹۷ دلار تهران رشد حدود ۱۷۰ درصدی را ثبت کرد.
** اکوایران برای درک بهتر اثرگذاری اتفاقات، میانگین ماهانه شاخص کل بورس و قیمت دلار را محاسبه کرده و با کمک آن تغییرات شاخص کل بورس و دلار تهران را نسبت به آخرین روز معاملاتی سال قبل در هرماه بررسی کرده است. نمودار زیر تغییرات میانگین ماهانه شاخص کل بورس تهران و میانگین ماهانه قیمت دلار در هر ماه نسبت به آخرین رقم سال قبل از آن است.**
دلار تهران در اسفند سال ۹۵ بازدهی یک رقمی داشته و لی بازدهی بورس تهران در این مدت منفی شده است.
در سال ۱۳۹۶ بازدهی بورس تهران مثبت شد و به ۲۵ درصد رسید ولی بازدهی دلار تهران هم ۲۳درصد بود.
دلار تهران در مهرماه سال ۹۷ بیشترین افزایش را نسبت به پایان اسفند ۹۶ با رشد بیش از ۲۰۰ درصدی ثبت کرده با صعودی شدن دلار انتظارات تورمی در سال ۹۷ بورس تهران که مدت‌ها در رکود بود افزایشی کرد .
بازدهی بورس تهران در سال ۹۷ اگرچه ۷۶ درصد بود ولی در نهایت از دلار تهران در سال ۹۷ عقب ماند.
در نهایت در سال ۹۸ عقب‌ماندگی بورس تهران از تورم و دلار،انتظارات تورمی و افزایش ارزش شرکت ها به خاطر تورم باعث شد که بازدهی بورس تهران در سال ۹۸ تقریبا ۱۰برابر دلار شود. اگرچه اقدامات خصمانه ترامپ علیه ایران همچنان ادامه داشت و در سال ۹۸ سردار قاسم سلیمانی با دستور ترامپ شهید شد و ایران عملیات انتقامی شهادت وی را با حمله به پایگاه عین الاسد انجام داد ولی دلار در سال ۹۸ آرامتر بود در نهایت بحران کرونا در سال ۹۹ و و تحت فشار قرار گرفتن منابع در همین سال امان نداد و و دلار و بورس تهران صعودی شدند بورس تهران در بازه پنج ماهه بازدهی بیش از ۲۶۰ درصدی کسب کرد و پس از آن بورس تهران سقوط کرد و بازدهی آن نسبت به آخرین محدوده سال قبل کاهش پیدا کرد. دلار تهران هم همزمان با انتخابات امریکا در آبان سال ۹۹ بیشترین افزایش خود را ثبت کرد و در نهایت با شکست ترامپ و افزایش امیدواری ها به برگشت آمریکا به جریان مذاکرات و برجام پس از پیروزی جو بایدن قیمت دلار کاهش پیدا کرد.
سبقت بورس از دلار
دلار تهران از تاریخ هجدهم آبان ۱۳۹۵ که ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شد تا تاریخ ۱۳ آبان۹۹ که در انتخابات آمریکا شکست خورد رشد ۶۹۵ درصدی را ثبت کرد بورس تهران هم در این مدت رشد بیش از ۱۴۰۰ درصدی را ثبت کرده است.
اهرم فشار ترامپ در دوره جدید بر کشور ها
سیاست‌های خصمانه ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری اش برای بسیاری از کشورها آسیب‌زا بود، جنگ های تعرفه‌ای چین و آمریکا در دوران ترامپ منافع چین را تهدید میکرد، مکزیک تحت فشار سیاست‌های ضد مهاجرت ترامپ قرار گرفت. ممنوعیت خرید اوراق قرضه ونزوئلا توسط ترامپ، ونزوئلا را دچار ابرتورم کرد، تحریم‌های سزار روسیه هم بعد از جنگ‌های داخلی، لبنان و روسیه را دچار مشکلات اقتصادی شدیدی کرد. حال با روی کار آمدن مجدد ترامپ، اروپا هم نگرانی بیشتری را از سیاست‌های ترامپ حس میکند و شاخص بورس با پیروزی ترامپ کاهش یافت. برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکا دیگر عضو برجام نیست که بتواند مانند گذشته اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد و مشکلات نقدینگی بالا و کرونا نیز در حال حاضر وجود ندارد. از طرفی برخی گزارش‌های بین المللی نیز از عدم امکان قطع فروش نفت ایران نوشته‌اند ولی بلومبرگ و برخی خبرگزاری‌های خارجی دیگر در یک سال گذشته درباره اهرم تعرفه‌ای ترامپ گزارش‌هایی نوشته‌اند، به نظر ترامپ می‌خواهد منافع خود را با اعمال تعرفه بر واردات کشورهای مقابل خود اجرایی کند. در چنین شرایطی اگرچه ایران با آمریکا تجارت مهمی ندارد ولی شرکای تجاری ایران هدف اصلی این سیاست هستند.
- نویسنده: اکوایران
