پس از ماه‌ها بن بست بر سر اجرای توافق آتش بس در غزه، ایالات متحده در نهایت “بنیامین نتانیاهو” نخست اسرائیل را متقاعد کرد که زمان آن فرارسیده که اسرائیل امتیازاتی را ارائه دهد. “ویتکاف” فرستاده ترامپ پس از دیدار با مقام‌های قطری برای دیدار با نتانیاهو به تل آویو رفت. مشخص نیست که آیا ویتکاف تهدیدات دقیقی از سوی ترامپ مطرح کرده یا وعده‌هایی به اسرائیل در صورت پذیرش توافق ارائه داده است. این ویژگی اصلی دیپلماسی ترامپ است که غیر قابل پیش‌بینی می‌باشد.
به گزارش اقتصادآنلاین، هنگامی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در نشست مشترک کنگره در ماه جولای سخنرانی کرد، “استیو ویتکاف” تنها یک تماشاگر در ساختمان کنگره آمریکا بود، تجربه‌ای که آن سرمایه گذار املاک آن را “حماسی” و “معنوی” توصیف کرده بود.
پنج ماه پس از آن، این تاجر فاقد تجربه دیپلماسی به عنوان فرستاده منتخب ترامپ در امور خاورمیانه در اسرائیل حضور یافت و به نتانیاهو فشار آورد تا برای پایان دادن به جنگ ویرانگر ۱۵ ماهه غزه امتیاز بدهد. نتایج کار او ثمربخش بود و زمانی که شیخ “محمد بن عبدالرحمن آل ثانی” نخست وزیر قطر در دوحه سرانجام اعلام کرد که اسرائیل و حماس بر سر مفاد آتش بس توافق کرده‌اند مفادی که امکان آزادی گروگان‌ها را در نوار محاصره شده فراهم می‌کند، ویتکاف نیز همراه با میانجی‌های دیگر در آنجا حضور داشت.
نشریه “فایننشال تایمز” در گزارشی به نقل از فردی که در جریان گفت‌و‌گو‌های صورت گرفته برای حصول آتش بس قرار داشته می‌نویسد:”شاید بپرسید در طول هشت ماه گذشته چه چیزی تغییر کرده است؟ می‌توانم بگویم نحوه عملکرد ترامپ واقعاً تفاوت را نشان داده است. البته مشخص نیست که آیا “استیو ویتکاف” تهدیدات دقیقی را از سوی ترامپ برای نتانیاهو مطرح کرده یا به او وعده‌هایی را ارائه داده است”.
ترامپ چگونه حصول توافق آتش بس را میسر ساخت؟
“فایننشال تایمز” با اشاره به رویکرد ترامپ در قبال آتش بس در غزه می‌نویسد: “ترامپ در طول کارزار انتخاباتی خود موضوع مهمی را درباره صلح خاورمیانه مطرح کرده بود و به شکست بایدن در حصول آتش بس حمله کرد. او پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در امریکا به سرعت از اظهارات خود دفاع کرد. ویتکاف پس از انتصاب غیرمنتظره‌اش به عنوان فرستاده خاورمیانه در تاریخ ۲۲ نوامبر کمتر از سه هفته پس از پیروزی در انتخابات ترامپ به قطر اعزام شد. ویتکاف در دوحه با شیخ محمد ملاقات کرد تا از مذاکرات متوقف شده مطلع شود و بفهمد که چرا قطر که از طرفین متخاصم به دلیل عدم پیشرفت در مذاکرات و هم چنین به خاطر میزبانی از رهبران حماس متوجه انتقادات شده بود نقش خود را به عنوان یک میانجی به حالت تعلیق درآورده است. او سپس برای دیدار با نتانیاهو به تل آویو رفت. مشخص نیست که آیا ویتکاف تهدیدات دقیقی از سوی ترامپ مطرح کرده یا وعده‌هایی به اسرائیل در صورت پذیرش توافق ارائه داده است. این ویژگی دیپلماسی ترامپ است که غیر قابل پیش بینی می‌باشد. با این وجود، تاثیر آن دیپلماسی واضح بود. یک روز بعد در تاریخ ۲۴ نوامبر، “دیوید بارنیا” مذاکره کننده ارشد اسرائیل و رئیس سازمان جاسوسی موساد برای دیدار با شیخ محمد به وین سفر کرد”.
فردی که در جریان این گفت‌و‌گو‌ها قرار داشته به “فایننشال تایمز” می‌گوید:” از آن زمان همه چیز شروع شد، و این یک تمایل کاملا متفاوت از طرف اسرائیل بود”.
“ویتکاف” دوست نزدیک ترامپ که مقام‌های قطری او را از طریق تجارت املاک و مستغلات اش می‌شناسند، ناگهان به چهره اصلی و بازی ساز تیم مذاکره کننده تحت رهبری “برت مک گورک” مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه تبدیل شد.
“فایننشال تایمز” در ادامه می‌نویسد: “بایدن و ترامپ در هدایت فرستادگان خود هماهنگی داشتند و رقابت شدید شخصی و سیاسی خود را به طور موقت کنار گذاشتند که معجزه‌ای در نوع خود محسوب می‌شد”.
تیم بایدن مدت‌ها به این نتیجه رسیده بود که تا زمانی که “یحیی سنوار” رهبر شاخه نظامی حماس زنده است، توافقی وجود نخواهد داشت. با این وجود، حتی پس از آن که اسرائیل او را در اکتبر ترور کرد، مذاکرات غزه کماکان در بن بست باقی مانده بود. نتانیاهو به طور علنی اصرار داشت که هرگز با آتش‌بس دائمی در غزه موافقت نمی‌کند و نیرو‌های اسرائیلی را از نوار غزه محاصره شده خارج نخواهد کرد و هیچ نشانه‌ای از تغییر موضع از سوی او وجود نداشت.
لرزه‌ای که پیروزی ترامپ در انتخابات امریکا بر جان مذاکرات غزه انداخت
“فایننشال تایمز” در ادامه از نتیجه انتخابات امریکا به عنوان “لرزه‌ای بر جان مذاکرات بر سر آتش بس در غزه” یاد کرده و می‌نویسد:”پیروزی ترامپ واقعیت تازه‌ای را ایجاد کرد: هر توافقی که بایدن با آن موافقت کند، توسط ترامپ اجرا خواهد شد. ترامپ در اوایل دسامبر در فضای مجازی اعلام کرد که می‌خواهد درگیری در غزه تا زمانی که او در ژانویه وارد کاخ سفید می‌شود پایان یابد و تهدید کرد که اگر حماس گروگان‌ها آزاد نکند خاورمیانه تبدیل به جهنم خواهد شد. این پست اندکی پس از صرف شام توسط ترامپ در مارالاگو با “سارا نتانیاهو” همسر بنیامین نتانیاهو و “یائیر” پسرشان منتشر شد. “جیک سالیوان” مشاور امنیت ملی بایدن و “مک گورک” در اواسط دسامبر به اسرائیل سفر کردند تا آخرین فشار را برای احیای مذاکرات آتش‌بس غزه به منظور آزادی گروگان‌ها اسرائیلی اعمال کنند. این ظن وجود داشت که نتانیاهو به جای ریاست جمهوری بایدن، منتظر پیروزی ترامپ باشد. هم چنین، نخست‌وزیر اسرائیل با فشار دائمی از سوی متحدان راست افراطی در دولت ائتلافی اسرائیل رو‌به‌رو بود که تهدید کرده بودند که در صورت توافق او با حماس یا تسلیم در برابر فلسطینیان دولت ائتلافی را ترک می‌کنند”.
این نشریه در ادامه اشاره می‌کند که تغییر نظر نتانیاهو تنها زمانی رخ داد که ویتکاف با حمایت ترامپ به طور مستقیم با او درباره آن چه که باید اتفاق بیفتد صحبت کرد و تضمین‌هایی مبنی بر حمایت قوی آمریکا از اسرائیل ارائه داد.
این نشریه می‌نویسد:”زمانی که ویتکاف به مک گورک و بارنیا مذاکره کننده ارشد اسرائیل در دوحه پیوست و تا زمان نهایی شدن توافق در آنجا ماند، مذاکره کنندگان حماس در همان ساختمان در طبقه پایین آنجا حضور داشتند”.
یک منبع آگاه از مذاکرات به “فایننشال تایمز” می‌گوید:”ویتکاف با این کار به گونه‌ای عمل کرد که گویی در تلاش است تا یک معامله تجاری را به پایان برساند. او فشار مناسبی را وارد کرد. این احساس وجود دارد که وقتی او با اسرائیلی‌ها ملاقات کرد، پیشرفتی حاصل شد”.
این نشریه در ادامه می‌نویسد:”در ابتدا مک گورک و ویتکاف با هم در تماس بودند و به سادگی به یکدیگر اطلاع رسانی می‌کردند. با این وجود، در مراحل پایانی مذاکرات، آنان تصمیم گرفتند که منطقی است که ویتکاف به طور مستقیم به مذاکرات بپیوندد. آنان می‌دانستند که هر پیشرفتی به پذیرش نتانیاهو بستگی دارد، این که او نکات مهمی را بپذیرد که پیش‌تر یک توافق را از مسیر خارج کرده بود، مانند محل استقرار مجدد نیرو‌های اسرائیلی در غزه. این جایی بود که ویتکاف نقش خود را با پشتیبانی و نفوذ سیاسی ترامپ ایفا کرد. نتانیاهو می‌دانست که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود، مجموعه‌ای از سیاست‌های طرفدار اسرائیل را اجرا کرد که برای چندین سال سیاست آمریکا در خاورمیانه را تغییر داد. پیروزی ترامپ هم چنین قطر و مصر را وادار کرد تا فشار جدیدی بر حماس وارد کنند”.
“فایننشال تایمز” در در بخش پایانی این گزارش از قول “دنیس راس” مذاکره کننده سابق خاورمیانه در دولت‌های مختلف امریکا می‌نویسد:”تاثیر ترامپ تنها بر نتانیاهو نبود بلکه او بر قطر و مصر نیز تاثیرگذار بود و آنان بر حماس فشار آوردند تا آتش بس را بپذیرد تا به ترامپ نشان دهند و بگویند:”ببین ما چه کردیم” و خود را در این موفقیت سهیم کنند”.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
