تبدیل کردن یک ارز به یک استاندارد جهانی مستلزم اعتماد عمیق به گشودگی و قابل اتکا بودن ناشر آن ارز است.
اقتصادآنلاین- آرش نصیری؛ شی جین پینگ در نشست بریکس در ژوهانسبورک؛ چین به طور فزاینده‌ای در حال تبدیل شدن به کشوری است که مداخله گسترده‌ای در اقتصاد خود می‌کند.
با گذشت زمان از نشست هفته گذشته بریکس برخی حقایق غیرواقع بینانه در خصوص بحث و تبادل نظر درباره یک ارز جدید منتشر شده بازارهای نوظهور ۵ عضو این گروه -با هدف سقوط حاکمیت دلار آشکار شده است.
سیاست‌گذارانی که چالش‌های حاکمیت جهانی دلار آمریکا را دنبال می‌کنند، حالا باید به چالش جدی‌تر ارز موجود یعنی یوان چین دوباره توجه داشته باشند. در حالی که دولت‌های اروپایی از دهه ۱۹۶۰ به نقش بین‌المللی دلار حسادت می‌کردند و امید بیهوده داشتند که یورو جایگزین آن شود، پس از اینکه ایالات متحده از دلار به عنوان سلاح اصلی خود استفاده نمود، ورود پکن به رقابت به سرعت با دلایلی محکم صورت گرفت. اما این رقابت با توجه به مشکلات بنیادین داخلی چین با مشکلات جدی روبرو خواهد شد – که با ضعف‌های دیرینۀ اروپا متفاوت است، اما به هر روی عمیق تر از آن است
به نظر می‌رسد تمایل اروپا برای به چالش کشیدن دلار – که در سال ۲۰۱۰ توسط نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور وقت فرانسه، پس از بحران مالی جهانی قویاً بیان شد – عمدتاً مبتنی بر غبطه نسبت به جایگاه دلار به عنوان یک ارز ذخیره و تجاری است. نقشی که پس از فروپاشی نهایی سیستم نرخ ارز ثابت برتون وودز در سال ۱۹۷۳ جان سالم به در برد. در ادامه نارضایتی اروپایی‌ها، دولت ایالات متحده و شرکت‌های آمریکایی می‌توانستند وام‌های ارزان به دست آورند و از ریسک نرخ ارز جلوگیری کنند، زیرا تمامی کالاها به دلار قیمت گذاری و صورت حساب می‌شدند.
چیزی که به نظر می‌رسید سارکوزی نمی‌فهمید این بود که اگرچه بحران برای اولین بار در ایالات متحده ظاهر شد، اما این بحران همچنین ضرورت وجود دلار به عنوان ارز بانکی برای تأمین مالی و پرداخت‌ها را پررنگ‌تر نمود. تاب آوری دلار با اقدامات کارساز فدرال رزرو در طول بحران که با گسترش خطوط سوآپ به بانک‌های مرکزی دیگر از سرایت بحران به کل بازار مالی جهانی جلوگیری به عمل آورد مورد تاکید قرار گرفت.
نه مقررات مالی ضعیفی که منجر به بحران شد و نه سیاست‌های مالی غیرعادی مداوم (از جمله بحران‌های بدهی خودساخته) باور بازارها را به ارزی که توسط فدرال رزرو حمایت می‌شود از بین نبرده‌اند. حتی ریاست‌جمهوری مخرب دونالد ترامپ نیز موفق به این کار نشد. در همین حال، سیستم بانکی و بازار اوراق قرضه دولتی منطقه یورو به خاطر مرزهای ملی از هم گسیخته باقی می‌ماند.
این مزیت‌های دلار پایدار است. یکی از باورهای غلط بریکس، ادعاهایی است که مسکو در مورد تزلزل دلار مطرح کرده است مبنی بر اینکه این ارز توسط ارز بریکس با پشتوانه طلا به چالش کشیده می‌شود. اما مشکلاتی که طلا قرار است حل کند وجود ندارد: جایگاه پول ایالات متحده با وجود تورم شدید آشکارا پایین نیامده و استقلال سیاست پولی فدرال رزرو نیز به طور جدی به خطر نیفتاده است.
سیاست ایالات متحده که به اردوگاه چینی‌ها انگیزه می‌دهد از منبع متفاوتی سرچشمه می‌گیرد: استفاده از پرداخت‌ها و کارکردهای مالی به عنوان سلاحی برای اعمال تحریم‌ها بر دشمنان آمریکا. زمانی که این سلاح ایران را هدف قرار داد، ایجاد ناراحتی کرد – از جمله اتحادیه اروپا، که شرکت‌هایش به شدت از تجارت در آنجا منصرف شدند – اما همچنان هشدار بزرگی ایجاد نکرد تا اینکه این تاکتیک اکنون به کشورهای بیشتری سرایت کرد و ایالات متحده ایده‌های گسترده‌ای مانند توقیف ذخایر بانک مرکزی روسیه برای پرداخت هزینه بازسازی اوکراین را در سر دارد. بدین ترتیب هم اکنون نگرانی بیشتری در خصوص وابستگی به حاکمیت دلار بر اقتصاد جهانی وجود دارد.
برخلاف یورو که مزایای ذاتی بسیار کمی نسبت به دلار داشت، چین سیستم‌های پرداخت دیجیتالی نسبتاً پیشرفتهای دارد و می‌تواند یوانِ دیجیتال رسمی را به عنوان راهی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا معرفی نماید. اما در اینجا نیز با مشکلی مواجه است که یورو نیز با آن مواجه شده است.
سیستم دلاری مجموعه‌ای از نهادهای به هم پیوسته است که جایگزین کردن آنها به صورت جزء به جزء دشوار خواهد بود. پرداخت‌های فرامرزی را می‌توان با یوان انجام داد، اما اگر هر دو طرف معامله در نهایت شامل پرداخت دلاری باشد، همچنان در معرض تحریم‌های خزانه‌داری ایالات متحده است. کشورهای تولیدکننده نفت ممکن است پرداخت را به یوان دریافت کنند، اما بعید است که بخواهند دارایی‌ها را به ارزی که تحت کنترل سرمایه است نگه دارند.
همچنین قلمداد شدن چین به عنوان حافظ سیستم مالی جهانی همراه با ضعف‌ها و خطرات جدی خواهد بود.
ترس از حفظ حریم خصوصی در مورد ارزهای دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند بسیار جدی باشد. اما استفاده کامل از یوان دیجیتال یک ریسک بزرگ است چرا که این تردید وجود دارد که دولت چین که با اتهاماتی در خصوص جاسوسی از کاربران در سطح جهانی رو به رو است، قادر به جمع آوری و بهره برداری از داده‌های شخصی کاربرانش نخواهد بود.
به طور مشابه می‌توان از یک دولت ماجراجوی ایالات متحده نیز صحبت کرد که از بانک‌های آمریکایی برای تعقیب الیگارش های روسی استفاده می‌کند. اما چین تحریم‌های تجاری گسترده‌ای را بر کشورها اعمال می‌کند – برای مثال استرالیا را صرفاً به دلیل اینکه برای تحقیق در مورد منشاء کووید-۱۹ جسارت به خرج داد مورد تحریم قرار داد.
نقش یک ارز بین المللی در طول زمان تغییر می کند. با این حال، در نهایت، اعتماد به یک استاندارد جهانی مستلزم اعتماد اساسی به گشودگی و قابل اتکا بودن ناشر آن است.
این نکته را باید در نظر داشت که تمایل ایالات متحده برای استفاده از شبکه‌های جهانی پرداخت و سایر عملکردها به عنوان سلاحی در برابر دیگر کشورها، که در حال حاضر قابل توجه است، به احتمال زیاد در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات تشدید خواهد شد. دولت‌هایی که از تحریم‌های آمریکا می‌ترسند ممکن است بخواهند سیستم‌های مالی را که به آنها تکیه می‌کنند، از جمله نسبت به یوان گسترده کنند. اما چین تحت رهبری شی جین پینگ نه تنها مدل رشد خود را با دردسری بزرگ رو به رو می‌بیند، بلکه در حال حرکت بیشتر به سمت یک دولت سرکوبگر است که به طور گسترده در اقتصاد، زندگی شهروندانش و امنیت منطقه و فراتر از آن مداخله می‌کند.
این تصور که ارز بریکس توانایی به چالش کشیدن دلار را داشته باشد بیشتر شبیه به یک رویاست، اما چین به نوبۀ خود مشکلاتی از درون دارد که تلاش‌های یوان برای تصاحب نقش ارز ایالات متحده در مقیاسی بزرگ و جهانی را با اختلال رو به رو می‌کند.
منبع: فایننشال تایمز
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
