به رغم این واقعیت که محققان از سال ۱۹۳۵ بررسی این سازه را آغاز کردند، هنوز اطلاعات کمی در مورد آنچه که زیر ایاصوفیه نهفته است، وجود دارد. (تصویر بالا یک محقق ترکیه‌ای را در تونلی زیر ایاصوفیه نشان می‌دهد).
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فرادید: شهر قسطنطنیه بیش از هزار سال تا زمان سقوطش به دست ترکان عثمانی در سال ۱۴۵۳ یکی از بزرگترین مراکز شهری جهان مسیحیت بود. در قلب این شهر، ایاصوفیه (در زبان یونانی به معنای معرفت مقدس) به عنوان یکی از نمادین‌ترین بناهای قسطنطنیه قرار داشت.
بنای کنونی را می‌توان به دوره سلطنت امپراتور ژوستینیان در قرن ششم پس از میلاد نسبت داد و سومین ساختمانی است که در این مکان ساخته شده است. کاخ پادشاهی ژوستینیان در قیاس با آثار پیشین، شاهکار معماری و یادبودی برای عظمت امپراتوری و امپراتور بود. هیچ کس نمی‌تواند انکار کند ایاصوفیه به راستی یک شاهکار است. با این حال، آنچه در زیر این سازه است شاید به اندازه ظاهر بیرونی آن جالب باشد.
استدلال‌هایی برای وجود یک منطقه پنهان وسیع زیر ایاصوفیه وجود دارد. برای مثال، می‌دانیم سردابه‌ها ویژگی مشترک معماری کلیساها در دوره اولیه مسیحیت بودند. رسم مسیحیان برای دفن مردگان در سردابه‌های زیر کلیساها کاملاً از رسم بت‌پرستان برای دفن مردگان خارج از دیوارهای شهر متمایز بود.
دو مورد از مهمترین کلیساهای جهان مسیحیت در قرن ششم پس از میلاد، یعنی سنت پیتر قدیم در رم و کلیسای مقبره مقدس در اورشلیم نیز زیرزمین داشتند. اولی روی یک گورستان نزدیک معبد یک خدای اتروسکی ساخته شده بود و دومی روی معبدی که به الهه یونانی آفرودیت اختصاص داشت.
از آنجا که ایاصوفیه یکی از مهمترین کلیساهای جهان مسیحیت بود، انتظار می‌رود دارای یک منطقه زیرزمینی هم باشد، درست مانند سنت پیتر قدیمی و کلیسای مقبره مقدس. افزون بر این، شاید مانند این دو کلیسا، ایاصوفیه هم روی یک معبد بت‌پرستی ساخته شده باشد.
با این حال، به رغم این واقعیت که محققان از سال ۱۹۳۵ بررسی این سازه را آغاز کردند، اطلاعات کمی در مورد آنچه که زیر ایاصوفیه نهفته است، وجود دارد. به نقل از یک افسانۀ محلی، شیطان در زیر ایاصوفیه زندانی بوده است. در افسانه‌ای دیگر گفته میشود آثار بیزانسی قبل از فتح شهر توسط عثمانی‌ها توسط کشیش‌ها در اتاق‌های مخفی زیر کلیسا پنهان شدند. با این حال، اینها صرفاً داستان‌هایی هستند که شواهدی برای پشتیبانی از آنها وجود ندارد.
زیر مسجد ایاصوفیه چه چیزی پنهان شده است؟
بخشی از تونل زیر ایاصوفیه
آب انبار معروف باسیلیکا در زیر زمین در ۱۵۰ متری جنوب غربی کلیسای باستانی با وجود اینکه مستقیماً زیر ایاصوفیه نیست توسط امپراتورِ بیزانس، ژوستینیانوس اول، سال ۵۳۲ پس از میلاد ساخته شده است. طول این آب انبار ۱۳۸ متر و عرض آن ۶۴.۶ متر است و مساحتی حدود ۱۰۰۰ متر مربع را پوشش می‌دهد. این سازه‌ی باورنکردنی با ۳۳۶ ستون مرمری که هر کدام ۹ متر ارتفاع داشتند و در ۱۲ ردیف ۲۸ ستونی چیده شده بودند، ساخته شد.
سال ۱۹۳۷، محققان بررسی منطقه‌ی زیرزمینیِ زیر ایاصوفیه را آغاز کردند. این کار به دلیل شروع جنگ جهانی دوم پیش از موعد پایان یافت. سال ۱۹۴۵، تصمیم گرفته شد آب زیر ایاصوفیه برای پیشبرد تحقیقات تخلیه شود. سطح آب پایین نمی‌آمد و موتور پمپ سوخت و در نتیجه کار به پایان رسید.
سال ۲۰۰۵، بررسی چاه‌های درون و پیرامون ایاصوفیه با هدف بلندمدت درک عملکرد تونل‌های زیرزمینی و سیستم آبی مورد استفاده برای ساختمان و مناطق اطراف آن انجام شد. در نتیجه‌ی این بررسی ۹ چاه داخل و اطراف ایاصوفیه و باغ‌های آن شناسایی شد. پنج چاه هنوز حاوی آب بودند. افزون بر این، تونل‌هایی هم پیدا شد که از آنها برای تهویه و کاهش رطوبت استفاده میشد.
سال ۲۰۰۹، گوکسل گولنسویِ فیلمساز، مستندی با موضوع بررسی منطقه‌ی زیرزمینی ایاصوفیه تهیه کرد. به تیم گولنسوی اجازه داده شد وارد دو آب‌انبار شوند که کلیسا را به کاخ توپکاپی و آب انبار زیرزمینی متصل می‌کرد. نزدیک کف نخستین آب‌انبار، غواصان دو تکه چوب ضخیم، یک سطل و یک اسکلت حیوان یافتند. در آب‌انبار دوم، تعدادی فلاسک مربوط به سال ۱۹۱۷ و خرده شیشه‌های رنگی مربوط به چلچراغ‌های ایاصوفیه کشف شد. تصور میشود این فلاسک‌ها احتمالاً توسط سربازان بریتانیایی حین حمله به شهر در سال ۱۹۱۷ در تلاش برای بدست آوردن مقداری آب مقدس، به زمین افتاده‌اند.
بررسی‌های سال ۲۰۰۵ و مستند سال ۲۰۰۹ شاید نخستین گام‌ها برای درک بیشتر منطقه زیرزمینی ایاصوفیه باشند. تردیدی نیست که قبل از افشای اسرار زیر ایاصوفیه، به کاوش و تحقیقات بسیار بیشتری نیاز است.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
