معاون سابق ارزی بانک مرکزی ایران معتقد است که ناهماهنگی بازارها با نرخ تورم مشهود در اقتصاد، نشانه‌ای از عدم انضباط پولی و ناتوانی در رفع مشکلات اقتصادی در سطح کلان کشور است. این ناهماهنگی میتواند ناشی از سیاست‌های پولی انبساطی بیش از حد و چاپ پول غیرکنترل شده باشد که در نهایت به افزایش حجم نقدینگی و تورم منجر میشود.
این تحلیل نشان می‌دهد که با وجود رشد تورم در ایران که نرخ‌های بالای چهل درصد را ثبت کرده، نرخ ارز و به تبع آن، قیمت سکه و طلا تا کنون نوسان چندانی نداشته‌اند. این وضعیت میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و یکی از توضیحات ممکن، مدیریت و مهار بازار ارز توسط بانک مرکزی است.
این امر میتواند به معنای آن باشد که بانک مرکزی از طریق سیاست‌های مالی و پولی مداخله‌گرانه که شامل فروش ارزهای خارجی، اعمال محدودیت‌های ارزی و انجام معاملات بازار باز است، سعی در حفظ ثبات نسبی نرخ ارز دارد. این اقدامات میتواند به کنترل فشار تورمی ناشی از نوسانات نرخ ارز کمک کند، ولی ممکن است نتواند اثرات ساختاری تورمی ناشی از مسائل دیگر اقتصادی مانند نقدینگی بالا و بی‌انضباطی مالی را برطرف سازد. در صورتی که این سیاست‌ها به دلایلی مانند کمبود ذخایر ارزی پایدار نباشند، ممکن است بازار ارز دچار نوسانات شدیدتری در آینده شود.
این شرایط خطر افزایش نرخ ارز در صورت کوچکترین تحول در اقتصاد کشور را ایجاد می‌کند.
سیدکمال سیدعلی معتقد است وقتی قیمت ارز در هشت ماه با میزان رشد تورم ریالی تطابق ندارد، می‌توان به این نتیجه رسید که دستگاه‌های سیاستگذار، خصوصا سازمان برنامه و بودجه وظیفه خود را به درستی انجام نداده و در نتیجه در شرایط ثبات قیمت ارز، ریخت و پاش‌های نامربوط در بودجه و بحران کسری عامل رشد تورم است.
او این موضوع را از منظر دیگری نیز مورد توجه قرار داد و گفت: نمی‌شود ارتباط تورم ریالی با قیمت ارز را نادیده گرفت. دیر یا زود نرخ تورم تاثیرش را بر بهای ارز آشکار خواهد کرد و در نتیجه باید منتظر افزایش نرخ ارز باشیم .
چرا دلار قابل مهار است؟
وی در پاسخ به این سئوال که چه عواملی سبب مهار قیمت ارز در بازار شده است؟ گفت: دولت تقاضا در بازار ارز را به شدت مدیریت کرده است. جمع‌آوری صف صرافی‌ها نیز اتفاق مهم دیگری بود که رخ داد . ان صف‌ها به نوعی به انتظارات تورمی دامن می‌زدند اما سیاست‌های بین‌المللی ما و اینکه تا امروز به نوعی پیش رفتیم که در این جنگ اسراییل علیه فلسطین درگیر نشدیم نیز در مهار بازار ارز موثر بوده است.
او گفت: این نکته نیز حائز اهمیت است که نفت گران شده و میزان فروش نفت ایران نیز در حال افزایش است. از سوی دیگر صادرات ما به عراق و افغانستان با بازگشت چه از طریق نقدی و چه غیرنقدی همراه است و این عوامل در کاهش فشار ارزی موثر هستند اما مساله این است که آیا این وضعیت قابل دوم است؟
او در توضیح این مطلب ادامه داد: کسی جواب این پرسش را به درستی نمی‌داند چرا که تداوم این روند به عوامل بسیار متعددی مرتبط است که از حیطه‌ی تصمیم‌گیری داخلی خارج است.
رکود را نادیده نگیرید
سیدعلی به رکود تورمی حاکم بر اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: دلار در دو سال پیش از صد در صد افزایش قیمت را تجربه کرده است. به عبارت دیگر ما حتی دلار شصت هزار تومانی را درک کردیم و سپس دوباره با کاهش نرخ تا کف کانال پنجاه هزار تومان روبرو شدیم. من فکر می‌کنم یکی از دلایل این کاهش، به ناتوانی اقتصاد در تحمل دلار شصت هزار تومانی بازمی‌گشت. به عبارت دیگر قدرت خرید در حدی پایین است که مردم قادر نیستند زندگی‌شان را با این نرخ دلار هماهنگ کنند .
او گفت: در اقتصاد باید بازارها در تعادلی ویژه با هم باشند. وقتی سبد مصرفی مردم هر روز در حال افزایش قیمت است اما بازار دارایی‌ها همچون ارز و طلا و سکه با رشد قیمت روبرو نمی‌شوند، دو سیگنال مخابره میشود اول اینکه افزایش هزینه‌ها به مردم توان سرمایه‌گذاری و پس‌انداز نمی‌دهد و از سوی دیگر می‌توان این فرضیه را داشت که دولت تنها در حال مهار بازارهایی است که برایش اهمیت دارد اما سایر بازارها به دلیل بی‌انضباطی بودجه و … دستخوش افزایش قیمت می‌شوند.
سیدعلی اضافه کرد: تردید نکنید به زودی تورم ریالی تاثیر خودش را با یک فاصله زمانی نشان می‌دهد پس هر چه دولت در کاهش تورم ریالی ناموفق‌تر باشد، احتمال رشد بالاتر قیمت ارز بالاتر است. به این ترتیب باید دولت هر چه سریعتر با بازگرداندن انضباط به بودجه مشکلات را برطرف کند تا در آینده رشد بالای نرخ ارز منتفی شود.
- نویسنده: گسترش نیوز
