با آنکه طبق اظهارات دبیرکل انجمن پتروشیمی‌ها، ۶۰۰ میلیون دلار ارز به بازار تجاری عرضه شده است، اما چنین اقدامی آنگونه که انتظار می رفت نتوانست دلار را در بازار ارزان کند.
بازار؛ گروه بانک و بیمه: به دنبال حذف ارز نیمایی و تشکیل بازار توافقی ارز، نرخ این کالا از اواخر ماه گذشته بر مدار رشد قرار گرفت. رویکردی که با هدف حرکت در مسیر ارز تک نرخی بود و تصمیم گیران چنین سیاستی مدعی شدند؛ چنین شیوه ای نه تنها باعث حذف رانت ارزی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان در بازار می شود بلکه این اقدام قیمت دلار و انواع ارز را نیز در مسیر کاهشی قرار می دهد. با تغییر نرخ ارز و جمع شدن بازار ارز نیمایی که تا قبل از آن (در دولت گذشته) قیمت دلار در کانال ۴۰ هزار تومان قرار داشت، اما با ایجاد بازار توافقی نرخ آن به کانال ۶۰ هزار تومان پرید. سیاستی که در پی کشف قیمت ارز در بازار توافقی موجب شد پالس منفی نرخ بالای آن به بازار آزاد ارز داده شود و قیمت دلار آزاد نیز به بیش از ۸۰ هزار تومان برسد.
اجرای این سیاست نه تنها نتوانست بازار ارز را سامان بخشد و مانعی برای افزایش نرخ ارز در بازار آزاد شود بلکه باعث شد همه کالاها و خدمات نیز در مسیر رشد قیمت قرار گیرند چرا که نرخ کشف شده ارز در بازار هم اکنون به بیش از ۶۷ هزار تومان رسیده است و از طرفی بازار آزاد ارز نیز با مشاهد افزایش قیمت ها در چنین بازاری، نرخ خود را بالا می برد.
سیاست جدید ارزی بانک مرکزی که شامل تجمیع انواع معاملات ارزی، از جمله ارز نیما، در بازار ارز تجاری (توافقی) بوده و مبنای کشف نرخ در آن صرفاً بر پایه عرضه و تقاضای بازار شکل می گیرد، متاسفانه از روز نخست تا به حال به جای کشف منطقی نرخ ارز، روند افزایشی را طی می کند
کشف نرخ ارز در بازار توافقی با قیمت بالا به سود تجار و به زیان مردم
رشد بی حد و حصر قیمت ارز در بازار توافقی و آزاد تا جایی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی از مسئولان بخصوص وزارت اقتصاد و بانک مرکزی همچنین نهادها و دستگاههای مرتبط، خواستند بازار ارز با هدف کاهش قیمت ها مدیریت و ساماندهی شود. به طوری که حتی نامه امضاء جمعی کثیری از نمایندگان مجلس برای استیضاح وزیر اقتصاد هفته گذشته به هیئت رئیسه مجلس ارایه شد. چرا که سیاست جدید ارزی بانک مرکزی که شامل تجمیع انواع معاملات ارزی، از جمله ارز نیما، در بازار ارز تجاری (توافقی) بوده و مبنای کشف نرخ در آن صرفاً بر پایه عرضه و تقاضای بازار شکل می گیرد، متاسفانه از روز نخست تا به حال به جای کشف منطقی نرخ ارز، روند افزایشی را طی می کند.
سیاستی که از روز دوشنبه ۲۶ آذرماه همه معاملات توافقی بین واردکنندگان و صادرکنندگانی که پیش از این تحت عنوان روش واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر انجام می‌شد در سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران انجام می‌شود. به طوری که قیمت دلار در نیما که تا ۲۲ آذرماه در کانال ۵۰ هزار تومان بود به‌یک‌باره با افزایش همراه شد و طی یک روز از ۶۰ هزار تومان عبور کرد. البته قبل از تشکیل بازار توافقی ارز، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد با استدلال کاهش رانت، تصمیم به افزایش قیمت دلار نیما گرفتند و از ماه‌ها قبل با افزایش مداوم و تدریجی نرخ دلار نیما در تلاش برای نزدیک کردن قیمت ارز نیما و آزاد بودند که پس از رشد آن بازار توافقی کلید خورد و اکنون کشف قیمت ارز در این بازار انجام می شود.
قرار بود با عرضه ارز پتروشیمی ها به بازار، قیمت این کالا کاهشی می شود، اما با ورود ارز پتروشیمی ها به بازار نیز تغییر آنچنانی آنگونه که این اقدام تاثیر خود را بر بازار به جای گذارد و دلار آزاد از کانال ۸۰ هزار تومان به کانال ۷۰ هزار تومان نزول کند به چشم نمی خورد
عرضه ارز سنگین پتروشیمی ها هم قیمت ها را کاهشی نکرد
با اوج گیری قیمت ها در بازار ارز پس از اجرای اخیر سیاست حذف ارز نیمایی و رسیدن نرخ دلار بازار آزاد به بیش از ۸۰ هزار تومان، اعلام شد که با عرضه ارز پتروشیمی ها به بازار، قیمت این کالا کاهشی می شود. اما با ورود ارز پتروشیمی ها به بازار نیز تغییر آنچنانی آنگونه که این اقدام تاثیر خود را بر بازار به جای گذارد و دلار آزاد از کانال ۸۰ هزار تومان به کانال ۷۰ هزار تومان نزول کند به چشم نمی خورد.
هر چند مسئولان قول داده اند در روزهای آینده شرکت‌های بیشتری از پتروشیمی‌ها و صنایع دیگر وارد بازار تجاری می‌شوند و این مسئله بر تغییر نرخ ارز تاثیر گذار خواهد بود اما به گفته احمد مهدوی ابهری دبیرکل انجمن پتروشیمی‌ها “طی ۱۶ روز ۶۰۰ میلیون دلار ارز در بازار تجاری عرضه شده است. روز سه شنبه ۱۸ دی نیز با آمادگی کامل وارد بازار تجاری شدیم؛ یک‌مقدار معاملات انجام شد و بعضی بانکها هماهنگ نبودند که مشکلات درحال رفع است. امیداریم بتوانیم با تعیین نرخ منطقی قیمت ها در این بازار روندی کاهشی به خود گیرند. از طرفی تلاش می شود با چنین رویکردی وضع بازار ارز تنظیم شود و اثر آن را در سایر بازارها به‌خصوص بازار سرمایه و… نشان دهد”.
اشتباه برخی اقتصاددانان حامی اجرای سیاست تغییر نرخ ارز و تصمیم گیران دولت این است که آنها در تعیین نرخ ارز و ساماندهی بازار تنها به یک نوع متغییر فعال یعنی قیمت توجه دارند در حالی که هر گونه تغییری در نرخ ارز باید همه موئلفه ها آن در نظر گرفته شود
تغییر نرخ ارز بدون در نظر گرفتن تبعات آن اقتصاد را به هم می ریزد
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت و گو با «تحلیل بازار» راجع به وضعیت بازار ارز پس از حذف ارز نیمایی و تشکیل بازار توافقی ارز گفت: اشتباه برخی اقتصاددانان حامی اجرای این سیاست و تصمیم گیران دولت این است که آنها در تعیین نرخ ارز و ساماندهی بازار تنها به یک نوع متغییر فعال یعنی قیمت توجه دارند در حالی که هر گونه تغییری در نرخ ارز باید همه موئلفه ها آن در نظر گرفته شود. به طور مثال گفتند که با عرضه ارز پتروشیمی ها قیمت ارز در بازار کاهشی می شود اما همانگونه که مشاهد می شود با ورود ارز پتروشیمی ها به بازار، تغییر چندانی بر نرخ ارز اتفاق نیافتده است. چرا که ” قیمت” یکی از چندین متغییرهاست در صورتی که برای حال این مسئله باید کار اساسی و ریشه ای انجام شود تا بازار ارز سامان یابد.
وی با بیان اینکه به رغم اینکه قیمت ارز بالا برود صادرکنندگان نگران از آینده می شوند، از طرفی مسائل سیاسی و آمدن ترامپ نیز حس بدبینی برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده است که آیا کالایی وارد کنند یا نه، بنابراین آنها همچنان مردد هستند. این موضوع و مسائل مشکلاتی را ایجاد کرده است که بازار و فعالان اقتصادی دچار سر درگمی شوند و با حساسیت ارزهای خود را به بازار عرضه کنند. آنگونه که پیش بینی می شد ارز فراوانی به بازار تزریق شود قیمت ها تا حدی کاهشی می یابند ولی اینگونه نشد.
تغییر نرخ ارز و رشد قیمت آن باعث می شود که قشر فرو دست در پی چنین سیاستی له شوند و سفره آن کوچک و کوچکتر شود، البته دولت نیز از اجرای چنین سیاستی منتفع خواهد شد چرا که با افزایش نرخ ارز در بازار درآمد خوبی برای جبران بخشی از کسری بودجه نصیبش می شود
افزایش انتظارات تورمی در پی رشد نرخ ارز
این اقتصاددان اضافه کرد: وقتی تصمیمی برای تغییر نرخ ارز گرفته می شود باید جمیع جهت آن در نظر گرفته شود. مهمترین موضوع در این راستا عدم نگرانی از آینده، ثبات قیمت ها در بازار و اقتصاد کشور است. در کشورهای پیشرفته هیچ نگرانی ندارند و اگر تصمیماتی در راستای تغییر یک متغییر انجام دهند، ابتدا انتظارات تورمی را می سنجند اما متاسفانه در کشور ما این طور نیست. به طوری که با تغییر نرخ ارز انتظارات تورمی افزایش یافته است و نگرانی هایی را برای مردم و فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.
وی با بیان اینکه تغییر نرخ ارز و رشد قیمت آن باعث می شود که قشر فرو دست در پی چنین سیاستی له شوند و سفره آن کوچک و کوچکتر ش. د افزود: البته دولت نیز از اجرای چنین منتفع خواهد شد چرا که با افزایش نرخ ارز در بازار درآمد خوبی برای جبران بخشی از کسری بودجه نصیبش می شود. درآمدی که می توان گفت از جیب مردم است و تورم را افزایشی می کند. مجلس نیز گویا خیلی سفت و سخت به این موضوع توجه ندارند وگرنه باید وزیر اقتصاد و دست اندرکاران بانی رشد بالای نرخ ارز که باعث فشار اقتصادی بر مردم و کاهش ارزش پول ملی شده اند را استیضاح می کردند. اما متاسفانه خیلی بر این مسئله پافشاری نکردند.
- نویسنده: تحلیل بازار
