روستای رِجنوک واقع در بخش قهستان شهرستان درمیان است روستایی که از آن می‌توان به عنوان مهد علم و فرهنگ یاد کرد چرا که بزرگانی از جمله پروفسور بهفروز را پرورش داده و در دهه محرم مراسم عزاداری خاصی را برگزار میکند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، تاسوعا و عاشورای حسینی روزهای تکرار نشدنی در تاریخ است که حماسه ای سراسر شور و ایثار را در دل دارد. اهمیت حماسه تاسوعا و عاشورا بعد از گذشت بیش از هزاران سال، مسلمانان را در سراسر جهان به تکاپو می اندازد.
خراسان جنوبی از جمله استان‌هایی است که روزهای تاسوعا و عاشورا در آن حال و هوای دیگری دارد. مردمان این دیار با آغاز محرم خودشان را برای مراسمی عظیم در روز تاسوعا و عاشورا آماده می سازند و به شهر و روستاها جامه ماتم می پوشانند.
در خراسان جنوبی، روستاها و شهرها با آغاز محرم، حال‌وهوایی دیگر می‌گیرند. مردم در هر نقطه‌ای از ایران که باشند، برنامه‌ها را تعطیل می‌کنند و دل‌شان را به زادگاه گره می‌زنند. مقصد؟ هیئتی که در آن بزرگ شده‌اند، کوچه‌ای که صدای طبل و سنج‌اش بخشی از خاطره کودکی‌شان است، حسینیه‌ای که هنوز بوی اسپند مادربزرگ را می‌دهد.
دهه اول محرم، پرشورترین روزهای سال برای خیلی‌هاست. جاده‌ها شلوغ میشود، خانه‌ها پر رفت‌وآمد و دل‌ها لبریز از انتظار. هر کس با نیتی می‌آید: یکی نذری دارد، یکی دلی تنگ، و دیگری فقط آمده تا سینه بزند، گریه کند، سبک شود…
نذرها، سفره‌ها، چای‌خانه‌ها، علم‌گردانی‌ها و شبیه‌خوانی‌ها … همه در این چندروز جان دوباره گرفته اند. حتی اگر یک خانواده توان مالی زیادی نداشته باز هم سهم خود را در عزای حسین(ع) پیدا میکند؛ کسی گلاب آورده، دیگری با سینی چای راه می‌اندازد و گاهی هندوانه می دهد.
در این دورهمی‌ها، نسل‌ها به هم می‌رسند. کودکانی که با لباس مشکی کنار پدربزرگ‌ها می‌نشینند، اشکی در نگاه، سوالی در ذهن، و ارادتی در دل. محرم، فرصت انتقال فرهنگ است؛ فرصتی برای گفتن آنچه در کتاب‌ها نمی‌گنجد: “چرا برای حسین(ع) گریه می‌کنیم؟ چرا هر سال برمی‌گردیم؟ چرا این غم فراموش نمی‌شود؟”
محرم، یک مراسم نیست؛ یک اتفاق هم نیست. محرم، یک بازگشت است. بازگشت به ایمان، به ریشه، به هویت. و این بازگشت در کوچه پس‌کوچه‌های خراسان جنوبی، در دل مردمان خاکی اما عاشق، به زیباترین شکل ممکن تکرار میشود.
در دل بخش قهستان شهرستان درمیان، روستای رِجنوک با قدمتی تاریخی، فرهنگی و علمی درخشان، هر ساله با آغاز ماه محرم، به صحنه‌ای برای نمایش شور و شعور حسینی تبدیل میشود؛ روستایی که با فاصله‌ای حدود ۶۰ کیلومتر از مرکز استان، اما در قلب مردم خراسان جنوبی جا دارد.
رِجنوک تنها یک روستا نیست؛ رِجنوک روایت‌گر هویت، فرهنگ و آیینی است که نسل به نسل منتقل شده و امروز همچنان با همان صلابت، در قالب تعزیه، علم‌گردانی، نخل‌برداری و برگزاری هیئت‌های مذهبی، یادآور ارادت پاک مردمان این دیار به ساحت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است.
محرم در رِجنوک با برافراشته شدن پرچم سیاه عزای حسینی آغاز شده است، علم‌گردانی یکی از آیین‌های دیرینه این روستاست که هرساله در دهه اول محرم از درب خانه های مردم عبور میکند خانواده‌ها با اسپند و نذر و نیاز از علم استقبال کرده و آن را تبرک خانه‌های خود می‌دانند.
تعزیه‌خوانی هم در رجنوک نیز قدمتی حدود نیم قرن دارد. که در ظهر روز عاشورا در محل حسینیه روستا اجرا می شود.
با فرارسیدن تاسوعا و عاشورا، رجنوک میزبان جمعیت زیادی از اهالی و مهمانان از راه دور و نزدیک است. هیئت‌های عزاداری از درب منازل صاحبان مجالس به‌سمت حسینیه حرکت کرده و در کنار نوحه‌سرایی و سینه‌زنی، شور وصف‌ناپذیری در فضا طنین‌انداز میشود.
یکی از رسوم خاص رجنوک در عصر عاشورا، حضور دسته‌جمعی مردم در قبرستان و قرائت فاتحه برای درگذشتگان است. پس از آن، مراسم شام غریبان با اشک و ناله برای یتیمان کربلا در حسینیه برگزار میشود.
روستای رِجنوک واقع در بخش قهستان شهرستان درمیان است روستایی که از آن می‌توان به عنوان مهد علم و فرهنگ یاد کرد چرا که بزرگانی از جمله پروفسور بهفروز را پرورش داده است و در دهه محرم مراسمات عزاداری خاصی را برگزار میکند.
علم بندان و نخل گردانی که از آیین های کهن عاشورایی است در روستای رِجنوک اجرا می شود. نخل در لغت به معنی درخت خرماست و در اصطلاح حجله مانندی است که از چوب میسازند و روی آن را با شال های مختلف تزئین می کنند. عصر روز تاسوعا و ظهر عاشورا نخل‌ها را به شکل نمادین و به عنوان تابوت امام حسین(ع) به حرکت در می‌آورند.
در روایات ذکر شده که امام حسین(ع) را روی شاخه های درخت خرما گذاشته و به محل دفنش بردند و شاید این کار مهمترین دلیل برای نامیدن نخل باشد. نخل گردانی در برخی شهرها و روستاهای مختلف استان اجرا می شود و نوع تزئین و تعداد آن فرق می کند.
شکل ظاهری نخل ها به صورت یک جناغ قوسی شکل است. برخی نخل ها صدها کیلو وزن دارد. بستن نخل‌ها با مهار تمامی چوب های نخل و با مهارت خاص توسط نخل بند انجام میشود.
در این میان روستای رجنوک شهرستان درمیان نیز یکی از روستاهای خراسان جنوبی است که مراسم مختلفی را در ایام ماه محرم از جمله نخل گردانی را اجرا میکند. نخل برای هر شنوده ای یادآور درخت خرما است و در روایات و اعتقادات مردم نیز پیکر مقدس امام حسین(ع) بر روی شاخه ای از درخت خرما قرار گرفته و به محل دفن حمل شده است.
از دیگر تعاریف نخل، آرایشی است که بر تابوت مردگان می سازند و در فرهنگ نظام، نخل را اینگونه معرفی می‌کنند: نخل، تابوت بزرگ و بلندی است که بر آن خنجر، شمشیر و پارچه های قدیمی و چندین آیینه بسته شده و در روز عاشورا به عنوان تابوت امام حسین(ع) به حرکت در می آید.
آنچه که در این مراسم با عنوان نخل از آن یاد می شود، اتاقکی چوبی و حجیم است که به شکل مکعب مستطیل که بامی شیروانی دارد و در لغت نامه دهخدا چنین تعریفی برای آن آمده است: «نخل، حجله مانندی است که از چوب می سازند و با انواع شال‌های ابریشمین رنگارنگ و پارچه های قیمتی و آینه و چراغ آرایش می دهند و به گل و سبزه می آرایند و در روز عاشورا آن را به محلی که مراسم روضه‌خوانی برپاست، می برند.
بزرگی و سنگینی این نخل ها گاهی چنان است که چند صد نفر مرد قوی آن را از زمین بر می دارند و بر دوش می‌گیرند و حمل می‌کنند.
نخل گردانی در رجنوک
یک پیر غلام حسینی در گفت و گو با خبرنگار ما بیان کرد: نخل گردانی در گذشته های دور در رجنوک اجرایی می شده و هم اکنون هم اجرا می شود.
محمدکلوخ امتحانی، با بیان اینکه چهارچوب نخل، دارای چوب بسیطی با کف بلند است، افزود: بر اساس کوچکی و بزرگی دارای هشت تا بیست تیرچه چوبه و الوار و چهار تا دوازده ستون چوبی بلند است.
این پیرغلام امام حسین با بیان اینکه هر کدام از عناصر به کاربرده شده در نخل دارای نمادی بود، گفت: پوشش سیاه نخل به عنوان سوگواری و ماتم است.
وی بیان کرد: شمشیر و نیزه به معنای تیر و نیزه های وارد شده بر بدن امام حسین(ع)، پارچه های زینتی نخل به نشانه حجله قاسم بن حسن(ع)، زنگ های روی نخل به عنوان زنگ کاروان امام حسین(ع) و حمل‌کنندگان یا تشییع‌کنندگان بودند.
امتحانی، با اشاره به چگونگی این مراسم بیان کرد: در ظهر عاشورا مراسم تعزیه خوانی اجرا میشود و سپس عصر روز تاسوعا نخل بلند میشود و توسط تعداد زیادی از مردان نخل را به دور حسینیه دور میدهند.
این مراسم در ظهر عاشورا هم اجرا می شود و دسته عزاداری نخل را دوش به دوش حمل کرده و دور حسینیه دور میدهند و عده ای دیگر هم سینه زنان حسین حسین می‌گویند.
علاوه بر همه مراسم‌هایی که در روستای رجنوک در ایام محرم برگزار می شود، حسینیه کودک هم بخش قابل توجه و تاثیرگذار در نوع ونگرش عاشورایی برای کودکان است.
گزارش از بهار انصاری
انتهای پیام/۲۵۴
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
