در روزهایی که اخبار ناگوار و شرایط متغیر، روان خانواده‌ها را تحت‌فشار قرار داده، بزرگ‌ترین مسئولیت والدین، ساختن «نقطه‌ای امن روانی» برای فرزندان است؛ نقطه‌ای که حتی ساده‌ترین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند «تنفس آگاهانه»، می‌تواند پایه‌گذار آن باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بندرعباس، در شرایط بحرانی و پرتنش، کودکان بیش از هر زمان دیگری به پناه روانی والدین نیاز دارند. مطالعات سال ۲۰۲۳ یونیسف به‌صراحت نشان می‌دهد که احساس امنیت در کنار والدین، یکی از مهمترین عوامل افزایش تاب‌آوری روانی کودکان است. اما چگونه می‌توان در دل اضطراب، آرامش را به فرزندان بازگرداند؟
شاید باورش سخت باشد اما ساده‌ترین پاسخ، تنفس است؛ آن هم تنفس آگاهانه. این نوع تنفس به مغز پیام می‌دهد که «خطر فوری وجود ندارد» و همین مکانیسم، آغازگر چرخه‌ای از آرام‌سازی است. پژوهشی در مجله Frontiers in Psychology نشان داده است که تمرین تنفس ۵ ثانیه دم، ۵ ثانیه نگه‌داشتن و ۵ ثانیه بازدم، به کاهش قابل توجه اضطراب کمک می‌کند. این تمرین می‌تواند برای کودکان در قالب بازی‌هایی مانند «فوت کردن شمع» یا «بوییدن گل» اجرا شود.
در کنار آن، شیوه‌ای ملایم و برگرفته از آیین یوگا با عنوان تنفس ماه (Moon Breathing) نیز معرفی شده که شامل دم از سوراخ چپ بینی و بازدم از راست است. این روش، با فعال‌سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک، باعث کاهش ضربان قلب، افت سطح هورمون کورتیزول (هورمون استرس) و بهبود خواب می‌شود.
روش دیگر که از نیروهای امدادی و نظامی اقتباس شده، تنفس تاکتیکی یا مربع تنفس (۴-۴-۴-۴) است: چهار ثانیه دم، چهار ثانیه نگه‌داشتن، چهار ثانیه بازدم و چهار ثانیه مکث. این تکنیک ساده، به‌سرعت ضربان قلب را تنظیم و تمرکز ذهن را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، آرام‌سازی تدریجی عضلات (PMR) نیز سال‌هاست در مناطق بحرانی برای کاهش اضطراب استفاده می‌شود. این روش شامل انقباض و رهاسازی مرحله‌ای عضلات بدن است که کمک می‌کند تا بدن از حالت «هشدار» به حالت «امنیت» بازگردد.
اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شد، نظم روانی والدین است. متاآنالیزهای اخیر نشان می‌دهد والدینی که خود مهارت مدیریت اضطراب را دارند، فرزندان آرام‌تری خواهند داشت. حتی پنج دقیقه نوشتن، نوشیدن چای در سکوت یا گوش‌دادن به موسیقی می‌تواند به والدین فضایی برای تنفس بدهد؛ فضایی که کودکان به‌وضوح آن را درک می‌کنند.
پنهان‌کاری نه‌تنها مؤثر نیست، بلکه اضطراب را در کودکان افزایش می‌دهد. طبق توصیه یونیسف، بهتر است والدین با لحنی آرام و ساده، بدون وعده‌های غیرواقعی، به کودک بگویند: «نمی‌دانم چه می‌شود، اما با هم هستیم». این جمله، بسیار امن‌تر و آرام‌بخش‌تر از تلاش برای پاسخ‌گویی کامل است.
در برخی مراکز درمانی، پیشنهاد ساختن جعبه آرامش داده می‌شود؛ جعبه‌ای کوچک که حاوی اشیایی است که برای کودک یادآور امنیت‌اند؛ یک عروسک، عکس خانوادگی، جمله‌ای امیدبخش یا حتی یک توپ فشاری. این جعبه، در دل بی‌ثباتی، احساس کنترل را بازمی‌گرداند.
و در نهایت، آغوش گرم والدین، بدون قضاوت و در کنار حضور واقعی، مهمترین نسخه آرامش کودک است. مطالعه‌ای در ژورنال Child and Adolescent Mental Health نشان داده است که فقط در آغوش گرفتن کودک، ترشح هورمون اکسی‌توسین را افزایش داده و اضطراب را به‌طور طبیعی کاهش می‌دهد.
در روزگاری که کودکان ناخواسته بار اضطراب دنیای بزرگ‌ترها را به دوش می‌کشند، شاید مسئولیت والدین فقط محافظت فیزیکی نباشد؛ بلکه ایجاد پناهی امن در دل تلاطم‌های روانی باشد. پناهی به سادگی یک نفس، یک نگاه، یک آغوش.
یادداشت: مینا نیروکار روانشناس ، مدرس دانشگاه و پژوهشگر دکتری
انتهای پیام/۸۶۴/.
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
