فناوری بلاکچین به‌عنوان ستون اصلی اقتصاد دیجیتال آینده، فرصت‌های بی‌شماری برای شفافیت مالی، کاهش هزینه‌ها و توسعه خدمات غیرمتمرکز فراهم کرده است. با رونمایی از سند ملی ارز دیجیتال در ایران، این کشور گامی مهم در مسیر پذیرش و توسعه اقتصاد دیجیتال برداشته، هرچند چالش‌هایی مانند زیرساخت‌های ضعیف و نبود قوانین شفاف همچنان باقی است.
اقتصادآنلاین، مهرین نظری: فناوری بلاکچین به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به قلب تپنده اقتصاد جهانی است. کشورها با استفاده از این فناوری در حوزه‌های مالی، بانکی، مدیریت داده و زنجیره تأمین به سمت شفافیت و غیرمتمرکزسازی پیش می‌روند. در ایران نیز با وجود چالش‌های متعدد، اخیراً سند ملی ارز دیجیتال رونمایی شده که می‌تواند نقطه شروعی برای تحول اقتصاد دیجیتال کشور باشد.
رونمایی از سند ملی ارز دیجیتال
چندی پیش، بانک مرکزی ایران از سند ملی ارز دیجیتال رونمایی کرد. این سند، چارچوب‌ها و ضوابط اولیه‌ای را برای استفاده و توسعه ارز دیجیتال ملی (ریال دیجیتال) در کشور ترسیم کرده است. هدف اصلی از این سند، کنترل تورم، شفافیت مالی و تسهیل تراکنش‌های دیجیتال در داخل کشور عنوان شده است.
در این سند تأکید شده که استفاده از بلاکچین بومی می‌تواند راهکاری مؤثر برای مدیریت نظام مالی و حرکت به‌سوی اقتصاد غیرمتمرکز باشد. ریال دیجیتال به‌عنوان ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)، تراکنش‌های مالی را سریع‌تر، شفاف‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد کرد. این اقدام در شرایطی رخ می‌دهد که کشور‌های پیشرو مانند چین، اروپا و حتی برخی کشور‌های همسایه در حال توسعه ارزهای دیجیتال ملی خود هستند.
نقش بلاکچین در تحول اقتصاد دیجیتال
بلاکچین با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود مانند امنیت بالا، ثبت شفاف تراکنش‌ها و کاهش نیاز به واسطه‌ها، فرصت‌های گسترده‌ای برای تحول اقتصاد دیجیتال فراهم می‌کند. در ادامه، برخی از تأثیرات کلیدی بلاکچین بر اقتصاد دیجیتال را بررسی می‌کنیم:
تسهیل تجارت الکترونیک و مالی
بلاکچین، با حذف واسطه‌ها و فراهم‌کردن بستری امن برای تراکنش‌های مالی، هزینه‌های مبادلاتی را کاهش می‌دهد. در ایران، راه‌اندازی ریال دیجیتال می‌تواند به ارتقای کیفیت خدمات بانکی و دیجیتالی‌شدن اقتصاد کمک کند.
شفافیت و امنیت داده‌ها
با توجه به ماهیت شفاف بلاکچین، هر تراکنشی به‌طور دقیق ثبت و غیرقابل تغییر می‌شود. این ویژگی در نظام مالی می‌تواند باعث افزایش اعتماد عمومی و کاهش فساد مالی شود.
تقویت اقتصاد هوشمند و غیرمتمرکز
بلاکچین به دولت‌ها و بخش خصوصی امکان می‌دهد که زیرساخت‌های دیجیتال کارآمدتر و سریع‌تری ایجاد کنند. این امر به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند پرداخت‌های برون‌مرزی، مدیریت زنجیره تأمین و حکمرانی هوشمند اهمیت دارد.
ایران و بلاکچین؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
با وجود رونمایی از سند ارز دیجیتال و حرکت اولیه به سمت توسعه اقتصاد دیجیتال، ایران همچنان با چالش‌هایی در مسیر پذیرش و توسعه بلاکچین مواجه است:
نبود زیرساخت‌های لازم
توسعه بلاکچین نیاز به زیرساخت‌های قوی اینترنت و فناوری اطلاعات دارد. اختلالات اینترنتی و پهنای باند محدود در ایران مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت این فناوری شده است.
خلأ قانونی و سیاست‌گذاری شفاف
رونمایی از سند ارز دیجیتال گامی مثبت است، اما هنوز قوانین شفافی برای استفاده از سایر کاربرد‌های بلاکچین مانند قرارداد‌های هوشمند و مدیریت داده‌ها تدوین نشده است.
ظرفیت بالای نیروی انسانی متخصص
ایران از نظر نیروی انسانی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و بلاکچین، پتانسیل بالایی دارد. بسیاری از برنامه‌نویسان و متخصصان ایرانی در پروژه‌های بین‌المللی فعال هستند، اما نبود حمایت داخلی باعث شده این نیرو‌ها به بازارهای خارجی مهاجرت کنند.
عدم استقبال بخش مالی و بانک‌ها
درحالی‌که بلاکچین می‌تواند راهکارهای نوینی برای سیستم‌های مالی ارائه دهد، بانک‌ها و مؤسسات مالی ایران هنوز رویکرد سنتی دارند و به کندی در پذیرش فناوری‌های جدید حرکت می‌کنند.
ریال دیجیتال؛ اولین گام مهم
رونمایی از سند ملی ارز دیجیتال نشان می‌دهد که بانک مرکزی ایران در تلاش است تا در مسیر تحول اقتصاد دیجیتال گامی جدی بردارد. ریال دیجیتال می‌تواند به‌عنوان پایگاه اولیه برای پذیرش بلاکچین در سایر حوزه‌های اقتصادی کشور عمل کند. بااین‌حال، موفقیت این پروژه نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری، تدوین قوانین مناسب و حمایت از کسبوکارهای نوپا در این حوزه است.
فناوری بلاکچین می‌تواند با ایجاد شفافیت، امنیت و کاهش هزینه‌ها، اقتصاد دیجیتال ایران را به سمت تحول و رشد سوق دهد. رونمایی از سند ملی ارز دیجیتال گام امیدوارکننده‌ای در این مسیر است، اما چالش‌هایی مانند نبود زیرساخت‌های قوی، خلأ قانونی و رویکرد‌های سنتی همچنان پابرجاست. با برنامه‌ریزی هدفمند و بهره‌گیری از پتانسیل‌های داخلی، ایران می‌تواند در مسیر توسعه بلاکچین حرکت کرده و از فرصت‌های جهانی در اقتصاد دیجیتال بهره‌برداری کند.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
