امروز ۱۰ مرداد مصادف با یک آگوست، روز جهانی سرطان ریه نام‌گذاری شده است. سرطان ریه در اوایل قرن بیستم یک بیماری نادر بود اما با افزایش مصرف سیگار به تدریج شیوع آن گسترش پیدا کرد. سرطان ریه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در سراسر جهان است. تخمین زده میشود که از ۵ مرگ ناشی از سرطان یک مورد به علت سرطان ریه رخ می‌دهد.
سرطان ریه تعریف واضحی دارد؛ سرطان ریه بیماری است که موجب تکثیر بی‌رویه‌ی سلول‌های بافت ریه میشود و توانایی تنفسی فرد را کاهش می‌دهد. ریه یا شش، اندام حیاتی برای تنفس و تبادل گاز است که در قفسه‌ی سینه قرار دارد و طی تنفس اکسیژن هوای ورودی را جذب کرده و دی اکسید کربن دفع می‌کند.
به طور معمول بدن کنترل و تعادل رشد سلولها را برعهده دارد و سلولها در مرحله‌ی خاصی از چرخه‌ی زندگی خود می‌میرند تا از رشد بیش از حد آنها جلوگیری شود. سرطان در سیستم تنظیم و تعادل رشد سلولی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به تکثیر و تقسیم غیرمجاز و بیش از حد سلولها میشود که در نهایت توده ای به نام تومور ایجاد می‌کند. در سرطان ریه، این الگوی رشد بیش از حد سلولی در ریه‌ها دیده میشود.
حوادث جهانی سرطان ریه در حال افزایش ۳۸ درصدی تا سال ۲۰۳۰ است.
۱۸% از مرگ‌های ناشی از سرطان به دلیل سرطان ریه بوده است.
حدود ۸۰% مرگ‌های سرطان ریه ناشی از سیگار کشیدن است.
سرطان ریه چه علائمی دارد؟
سرطان ریه معمولا در مراحل اولیه، علائم و نشانه‌هایی ایجاد نمی‌کند. در صورتی که این بیماری پیشرفت کرده باشد، نشانه‌هایی ظاهر میشود که این موارد احتمالی به شرح زیر است:
سرفه‌های جدید که بهبود پیدا نمی‌کند.
سرفه همراه با خون
تنگی نفس
درد در قفسه سینه
گرفتگی صدا
کاهش وزن بدون دلیل
درد استخوان
سردرد
در صورت مشاهده چنین علائم یا نشانه‌هایی که باعث نگرانی شما میشود، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر سیگار می‌کشید و قادر به ترک آن نیستید، باید با کمک پزشک راهکاری ترک آن را در نظر داشته باشید.
علت ایجاد سرطان ریه
سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین مواردی است که میتواند فرد را در معرض خطر این بیماری قرار دهد. همچنین افرادی که در معرض دود سیگار هستند نیز به همین اندازه امکان ابتلا به سرطان ریه دارند.
گاهی ممکن است افرادی که سیگار مصرف نمی‌کنند و در معرض دود سیگار نیستند نیز دچار این بیماری شوند که علت دقیق آن مشخص نیست.
مرحله بندی سرطان ریه چگونه است؟
برای تعیین مرحله‌ی سرطان از آزمایش‌های تشخیصی مانند ام آر آی، سی تی اسکن و اسکن PET استفاده میشود. مراحل سرطان ریه بر اساس اندازه‌ی تومور و گسترش آن، به شرح زیر هستند:
نهفته یا پنهان: سرطان در اسکن‌های تصویربرداری مشخص نمی‌شود، اما سلول‌های سرطانی در خلط وجود دارند و ممکن است به قسمت‌های دیگر بدن نیز رسیده باشند.
مرحله ۰: سلول‌های غیر‌طبیعی تنها در لایه‌های بالایی سلول‌های پوششی راه‌های هوایی پیدا می‌شوند.
مرحله ۱: اندازه‌ی تومور در ریه، کمتر از ۵ سانتی‌متر است و به سایر قسمت‌های بدن متاستاز نداده است.
مرحله ۲: اندازه‌ی تومور کوچک‌تر از ۵ سانتی‌متر است و به گره‌های لنفاوی ریه گسترش یافته است و یا اندازه‌ی تومور کوچک‌تر از ۷ سانتی‌متر است و تنها به بافت‌های مجاور گسترش یافته و گره‌های لنفاوی را درگیر نکرده است.
مرحله ۳: سرطان به به سایر قسمت‌های ریه، بافت‌های اطراف آن و گره‌های لنفاوی گسترش یافته است.
مرحله ۴: در این مرحله، سرطان در قسمت‌های مختلف بدن مانند استخوان یا مغز پخش شده و متاستاز داده است.
برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین انکولوژیست آشنا شوید، به‌صورت آنلاین یا تلفنی با آنها مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
بررسی های تشخیصی در سرطان ریه
غربالگری سرطان ریه در افراد بالای ۵۵ سال و افرادی که سال‌هاست به شدت سیگار می‌کشند صورت می‌گیرد. پزشکان ریه برای تشخیص سرطان ریه از طیف گسترده‌ای از روش‌های تشخیصی و آزمایشات استفاده می‌کنند. این روش‌های تشخیصی عبارتند از:
۱. بررسی پیشینه پزشکی و معاینه فیزیکی
در صورتی که پزشکان به سرطان ریه مشکوک باشند، علاوه بر معاینه‌ی بالینی، سوالاتی در مورد علائم و عوامل خطر پیشرفت سرطان مانند سیگار کشیدن، علائم تنفسی، انسداد مجاری هوایی یا عفونت ریه‌ها خواهند پرسید. از علائم تشخیصی بیماری مزمن ریوی، سیانوز (رنگ آبی پوست و غشاهای مخاطی ناشی از نبود اکسیژن کافی در خون) و کلابینگ یا چماقی شدن انتهای انگشتان است.
تشخیص سرطان ریه با سی تی اسکن
آزمایشات تصویربرداری
هرگونه ضایعه‌ی غیر‌طبیعی توسط عکس ساده‌ی اشعه‌ی ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن و اسکن PET قابل تشخیص است. این اسکن‌ها جزئیات بیشتری از توده را فراهم می‌کنند و ضایعات کوچک‌تر را نیز پیدا می‌کنند.
علائم سرطان ریه در سی تی اسکن
به عکس ازمایش سرطان ریه، سی تی اسکن سرطان ریه میتواند یک مورد کمک‌کننده و تشخیصی خوب باشد. در واقع تشخیص سرطان ریه با سی تی اسکن ممکن است. در سی تی اسکن ریه بسیاری از تومورها و مشکلات ریه در عکس دیده‌می‌شود. طبق اطلاعات داده‌شده در cancer، محل وجود تومورها، رشد آنها، تهاجم‌کردن آنها به بخش‌های دیگر در این تصویر پزشکی قابل مشاهده است.
تشخیص سرطان ریه با عکس رادیولوژی
یکی از راه‌های دیگری که در تشخیص سرطان ریه موثر است تصویربرداری رادیولوژی یا همان اشعه ایکس است. البته زمانی که سرطان ریه در مراحل اولیه است، معمولا ایکس ری نمی‌تواند سرطان را تشخیص دهد. زمانی از اشعه ایکس برای تصویربرداری و تشخیص سرطان ریه استفاده میشود که علائم واضح‌تر و معمول‌تر هستند. سی تی اسکن دقیق‌تر از اشعه ایکس است. سرطان یا عفونت ریه در عکس رادیولوژی میتواند در مواردی تشخیص داده‌شود.
آزمایش خلط
در صورت وجود سرفه‌ی خلط دار، بررسی میکروسکوپی خلط میتواند در تشخیص سلول‌های سرطانی کمک کند.
۴. بیوپسی
نمونه برداری از بافت ریه یا دیگر ارگان‌های بدن مانند کبد، میتواند در تایید سرطانی بودن سلول‌های توموری و متاستاز سرطان کمک کند. نمونه‌ها برای تجزیه و تحلیل به پاتولوژیست ارسال می‌شوند. در صورت مثبت بودن نتیجه، برای بررسی گسترش سرطان، تست‌های بیشتری مانند اسکن استخوانی استفاده میشود. نمونه‌ی بافتی میتواند طی روش‌های زیر تهیه شود:
۵. برونکوسکوپی
در حالی که فرد داروی آرامبخش دریافت کرده است، لوله‌ای مجهز به لامپ کوچکی در انتها، به گلوی وی فرستاده میشود و امکان بررسی دقیق‌تر ریه‌ها را فراهم می‌کند.
۶. مشاهده فضای سینه ای
پزشک در پایین گردن برشی ایجاد می‌کند و به وسیله‌ی آندوسکوپ از گره‌های لنفاوی نمونه‌برداری می‌کند. این روش معمولا در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام میشود.
۷. نمونه برداری سوزنی
با کمک روش‌های تصویربرداری به عنوان راهنما، از طریق دیواره‌ی قفسه‌ی سینه، سوزن نمونه‌برداری وارد شده و از بافت‌های مشکوک ریه و گره‌های لنفاوی نمونه گرفته میشود.
۸. علائم سرطان ریه در ازمایش خون
برگه آزمایش سرطان ریه معمولا حاوی اطلاعات چندانی نیست و در صورت وجود کم‌خونی میتواند به ما کمک کند. اگرچه آزمایش خون معمولی قادر به تشخیص سرطان ریه نیست اما با کمک آن می‌توان متاستاز به سایر ارگان‌ها را تشخیص داد. برای مثال سطوح بالای آنزیم‌های کبدی علامتی از متاستاز به کبد است، متاستاز به استخوان باعث افزایش سطح آلکالین فسفاتاز و کلسیم در خون میشود. گسترش سرطان به استخوان‌ها از طریق اسکن استخوانی نیز قابل تشخیص است.
درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه نیاز به رویکرد تیمی دارد که این تیم متشکل از متخصصان مختلفی از جمله انکولوژیست، پاتولوژیست، جراح قفسه‌ی سینه، جراح عمومی، متخصص رادیولوژیست و متخصص ریه است. درمان سرطان ریه میتواند ترکیبی از جراحی، شیمی درمانی، شیمی درمانی هدفمند، ایمونوتراپی و پرتودرمانی باشد که انتخاب هریک از این روشها به محل و مرحله‌ی سرطان و نیز وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. در این قسمت، در مورد هر کدام از این روشها توضیحات بیشتری را ارائه می‌کنیم.
۱. جراحی
جراحی اولین گزینه‌ی درمانی سرطان ریه است. برای از بین بردن بافت‌های سرطانی ریه و بافت‌های اطراف آن که سرطان به آنها گسترش یافته است، جراحی گزینه‌ی مناسبی است. این عمل جراحی شامل برداشتن یک لوب یا بخش بزرگی از ریه طی روشی به نام لوبکتومی است. در موارد شدید، جراح ممکن است کل ریه را خارج کند، فرد بدون ریه میتواند زندگی کند، اما انجام این عمل جراحی به وضعیت عمومی فرد بستگی دارد.
پنج روش جراحی اولیه وجود دارد که ممکن است برای درمان سرطان ریه انجام شود؛
پنومونکتومی: کل ریه برداشته میشود.
لوبکتومی: یکی از بخش‌های (لوب) ریه برداشته می شود.
برداشتن گوه‌ای: تومور و ناحیه گوه‌ای شکل از بافت ریه اطراف آن برداشته میشود.
برداشتن آستین: یک لوب ریه و بخشی از برونش (راه های هوایی منتهی به ریه) برداشته می شود.
سگمنکتومی: بخشی از لوب برداشته میشود. مقدار بافت برداشته شده توسط این روش بیشتر از برداشتن گوه است، اما کمتر از لوبکتومی است.
عوارض جانبی شایع جراحی شامل عفونت، خونریزی و تنگی نفس است. عوارض جانبی ممکن است به عملکرد ریه قبل از جراحی و میزان برداشتن بافت ریه بستگی داشته باشد.
هنگامی که درمان سرطان ریه موفقیت آمیز باشد و شما عاری از سرطان باشید، خطر مرگ ناشی از سرطان ریه همچنان تا ۱۵ سال پس از اینکه هیچ شواهدی از سرطان نشان ندادید وجود دارد.
۲. شیمی درمانی سرطان ریه
شیمی درمانی با استفاده از داروها باعث کاهش تعداد یا ریشه کنی سلول‌های سرطانی میشود. همانطور که گفته شد، در سرطان سرعت تکثیر سلولها افزایش می‌یابد و این داروها سلول‌هایی که به سرعت در حال تقسیم هستند را هدف قرار می‌دهند، همین موضوع باعث میشود که شیمی درمانی برای سرکوب سلول‌های سرطانی مخصوصا در موارد متاستاز سرطان به سایر قسمت‌های بدن، انتخاب مناسبی باشد. شیمی درمانی یک درمان قدرتمند است و میتواند عوارض جانبی مانند تهوع شدید و کاهش وزن داشته باشد.
برخی از داروی سرطان ریه در شیمی درمانی که برای افراد مبتلا به سرطان ریه استفاده می شود عبارتند از؛
پلاتینول (سیس پلاتین)
پاراپلاتین (کاربوپلاتین)
جمزار (جمسیتابین)
تاکسوتر (دوستاکسل)
تاکسول (پاکلیتاکسل) و آبراکسان (ناب-پاکلیتاکسل)
آلیمتا (پمترکسد)
ناولبین (vinorelbin)
پیشگیری از سرطان ریه امکان پذیر است؟
اگرچه راه حل دقیقی برای پیشگیری از سرطان در دسترس نمی‌باشد، اما طبق مطالعات انجام‌شده در mayoclinic رعایت موارد زیر ریسک ابتلا به سرطان ریه را کاهش خواهد داد؛
۱. ترک سیگار
با پزشک خود مشورت کنید تا با دارودرمانی و معرفی گروه‌های پشتیبانی، به شما در ترک سیگار کمک کند. ترک سیگار اولین قدم برای پیشگیری از سرطان ریه است و نه تنها سرطان ریه، بلکه در بسیاری از بیماری‌ها سیگار عامل اصلی است و میتواند ایجاد سرطان کند.
۲. اجتناب از قرار‌گیری در معرض دود سیگار
اگر با فردی سیگاری زندگی یا کار می‌کنید، از او بخواهید که سیگار را ترک کند یا حداقل خارج از محیط خانه و کار سیگار بکشد. از مناطقی که مردم سیگار می‌کشند، مانند کافه‌ها و رستوران‌ها اجتناب کنید.
۳. سنجش سطح رادون در خانه
اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که غلظت گاز رادون بالا است، برای سنجش سطح گاز رادون از مراکز بهداشت محل خود کمک بگیرید.
در صورتیکه هر یک از علائم و نشانه‌های سرطان ریه را دارید یا در خانواده سابقه ابتلا به این بیماری وجود دارد، باید به متخصص ریه مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم را انجام دهید.
۴. اجتناب از مواد سرطانزا در محل کار
برای محافظت از خود در برابر مواد شیمیایی سمی در محل کار اقدامات احتیاطی را انجام دهید. به عنوان مثال، اگر ماسک صورت برای حفاظت به شما داده شده، همیشه آن را استفاده کنید. سیگار کشیدن، خطر ابتلا به عوارض ریوی ناشی از مواد سرطانزا در محل کار را افزایش می‌دهد.
۵. رژیم غذایی مناسب
رعایت رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، ویتامین‌ها، مواد مغذی و فیبر فراوان بهترین گزینه جهت پیشگیری از سرطان است. از مصرف زیاد قرص‌های ویتامین با دوز بالا خودداری کنید.
۶. ورزش
اگر تا به حال ورزش نکرده‌اید، همین امروز بهترین فرصت است. از ورزش‌های سبک شروع کنید و به تدریج میزان ورزش روزانه را افزایش دهید. سعی کنید بیشتر روزهای هفته را ورزش کنید.
فرد مبتلا به سرطان ریه چقدر زنده میمونه؟
افرادی که در کشورهای پیشرفته زندگی می‌کنند، شانس بیشتری برای زندگی دارند. معمولا ۵ سال بعد از سرطان زنده می‌مانند. اما کسانی که در کشورهای در حال پیشرفت زندگی می‌کنند، معمولا کمتر از ۵ سال زندگی می‌کنند.
آیا سرطان ریه کشنده است؟
سرطان ریه تا حد زیادی عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان است و تقریباً ۲۵ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از سرطان را تشکیل می دهد. سالانه افراد بیشتری به دلیل سرطان ریه از مجموع سرطان‌های روده بزرگ، سینه و پروستات جان خود را از دست می دهند.
عفونت ریه در سرطان خون اتفاق می‌افتد؟
بله. افرادی که سرطان خون دارند احتمال اینکه به عفونت‌های مختلف دچار شوند وجود دارد.
آیا کرونا باعث سرطان ریه میشود؟
هیچ ارتباطی بین ایجاد سرطان ریه توسط ویروس کرونا وجود ندارد. هرچند طبق تحقیقی که در ووهان چین انجام شده‌است، افرادی که مبتلا به سرطان ریه هستند، دو برابر در معرض خطر ابتلا به بیماری کرونا قرار دارند.
سرطان ریه بدخیم درمان دارد؟
در صورتیکه در مراحل اولیه تشخیص داده شود و قبل از گسترش تومور و پیشرفت و حمله‌ی آن به سایر قسمت‌ها، ممکن است بتوان آن را با روش‌های ترکیبی درمان کرد. درمان سرطان ریه به موارد مختلفی بستگی دارد.
بیمار مبتلا به سرطان ریه بدون شیمی درمانی چقدر زنده می مانند؟
بستگی به شرایط بیمار و نوع سرطان دارد. همچنین اگر روش‌های درمانی دیگری به غیر از شیمی درمانی جایگزین شوند، ممکن است که موفق و موثر عمل کنند. اما درمان نکردن بیمار سرطان ریه اصلا پیشنهاد نمی‌شود.
از کجا بفهمیم سرطان ریه داریم؟
باید به علائم سرطان ریه توجه کنیم. همچنین سی تی اسکن میتواند تصویر واضح و خوبی از ریه‌های ما بدهد.
- نویسنده: گسترش نیوز
