در حالی که بسیاری از رسانه‌های محلی- بین‌المللی از انتقال تجهیزات و نیروهای ارتش اسرائیل به جنوب غزه و احتمال آغاز عملیات نظامی در رفح سخن می‌گویند، همزمان مذاکرات برای رسیدن به نقطه آتش‌بس و انتقال اسرا از کانال مصر ادامه دارد. خارج از «میدان» نبرد اما دیپلمات‌های آمریکایی با سفر به پادشاهی سعودی سخت در تلاش‌اند تا بتوانند پیوندی میان مذاکرات آتش‌بس و عادی سازی روابط میان ریاض- تل‌آویو ایجاد کنند. به عبارت دیگر دولت بایدن قصد دارد تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا به توافقی تاریخی دست یابد که می‌تواند مسیر خاورمیانه را تغییر خواهد دهد.
اقتصاد آنلاین، محمد بیات؛ پس از هفته‌ها تاخیر به نظر می‌رسد اسرائیل آماده «نبرد نهایی» در رفح می‌شود. به گزارش رادیو ارتش اسرائیل، مقامات کابینه جنگ رژیم برای بازگشت آوارگانی فلسطینی به شمال نوار غزه و عقب‌نشینی از محور نتزاریم در ازای آغاز عملیات رفح آماده می‌شوند. در پای میز مذاکرات سیاسی اما روندی متفاوتی در جریان است. ظاهرا واشنگتن با همراهی قاهره در حال تشدید فشارها بر حماس است تا بتواند در ازای آتش‌بس موقت در غزه، امتیازهایی همچون تبادل اسرا و لغو عملیات نظامی در رفح را به این جنبش پیشنهاد داده است. دوگانه «جنگ و صلح» بازتابی از درگیری‌ها داخل کابینه جنگ اسرائیل نیز می‌باشد. ظاهرا بنی‌گانتز عضو ارشد این کابینه تهدید کرده که اگر نتانیاهو نتواند به توافقی برای آزادی اسرا دست یابد، وی فورا از کابینه خارج خواهد شد. در سوی مقابل اما نیروهای تندرو مانند بتصلائیل اصموطریچ نیز تهدید کردند که اگر کابینه اضطرار ملی به سمت پایان جنگ و تبادل اسرا حرکت کند، آنها تضمینی برای بقای دولت نخواهند داد!
آیا پایان جنگ غزه به صلح ریاض- تل‌آویو گره خورده است؟
در شبه جزیره عربستان اما تحولاتی دیگر در جریان است. پیش از آغاز عملیات هفتم اکتبر تیم سیاست خارجی بایدن موفق شده بود تا با انجام سلسله سفرهایی به ریاض و تل‌آویو با مقامات سعودی- اسرائیلی؛ به ویژه محمد بن سلمان دیدار کرده و به توافق‌های اولیه در خصوص عادی سازی روابط میان ریاض- تل‌آویو و ادغام اسرائیل در خاورمیانه عربی دست یابد. در جریان این مذکرات ریاض خواستار دریافت امتیازهایی همچون انعقاد پیمان دفاعی استراتژیک با آمریکا، اجرای توافق‌های نظامی میان ریاض- واشنگتن و دریافت حق غنی‌سازی اورانیوم کنترل شده در خاک سعودی شده بود. اکنون با تشدید روند جنگ در باریکه غزه و برانگیخته شدن افکار عمومی در جهان اسلام علیه روند تطبیع به نظر می‌رسد سعودی‌ها خواستار ایجاد سازوکار عملیاتی برای تحقق ایده دو دولت از سوی مقامات رژیم صهیونیستی هستند. ترس از واکنش‌های داخلی و منطقه‌ای «ام بی اس» را به این نتیجه رسانده است که هرگونه توافق صلح با اسرائیل بدون تشکیل دولت مستقل فلسطین بسیار پیچیده و سخت خواهد بود.
پس از تاخیری چند ماهه فرود هواپیما (احتمالا) حامل دولتمردان و مقامات امنیتی اسرائیل در ریاض همزمان به سفر آنتونی بلینکن به پادشاهی سعودی بازار گمانه‌زنی‌ها در خصوص ارتباط میان مذاکرات آتش‌بس و پرونده تطبیع را داغ کرده است. براساس اخبار منتشر شده در رسانه‌ها ظاهرا قرار است تا با فاصله اندکی جیک سالیوان مشاور امنیتی ملی، برت مک گورک مدیرکل بخش خاورمیانه و تیموتی لندرکینگ فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور یمن نیز به زودی راهی عربستان سعودی شوند. وزیر امور خارجه آمریکا پیش از سفر به پادشاهی سعودی در مصاحبه با سی ان ان از لزوم ایجاد چهارچوبی برای عادی سازی روابط میان اسرائیل- سعودی و عملیاتی شدن ایده دو دولتی پیش از برقراری آتش‌بس در غزه گفت. این مقام ارشد دولت دموکرات‌ها معتقد است پدافند مشترک ایجاد شده در حمله سیزدهم آوریل ایران به فلسطین اشغالی نشان دهنده دورنمای روشن ادغام اسرائیل در خاورمیانه عربی است. پیش از این دستور کار جدید، فیصل بن فرخان وزیر خارجه سعودی اعلام کرده بود که مذاکرات عادی سازی روابط میان ریاض- تل‌آویو پس از پایان جنگ غزه از سر گرفته خواهد شد اما به نظر می‌رسد دولت بایدن پیش از جدی‌تر شدن مبارزات انتخاباتی در ایالات متحده قصد دارد تا دست آوردی بزرگ در حوزه سیاست خارجی به دست آورد.
تیم سیاست خارجی- امنیت ملی آمریکا در مسیر ریاض
با آنکه مذاکرات عادی سازی روابط میان پادشاهی سعودی- اسرائیل تقریبا در مسیر «غیر قابل بازگشت» قرار گرفته اما پیش‌بینی تحقق آن در نقطه کنونی بسیار موضوعی مبهم و دشوار است. قتل عام بیش از ۳۴ هزار زن و کودک فلسطینی و احتمال صدور حکم بازداشت نتانیاهو، گالانت و هلوی از سوی دادگاه بین‌المللی کیفری نشان دهنده عمق جنایت صورت گرفته از سوی ارتش اسرائیل در میدان غزه است. به گزارش موسسه «واشنگتن» بیش از ۹۰ درصد شهروندان کشورهای عربی به عادی سازی روابط با اسرائیل بدبین هستند و علاقه‌ای به «صلح گرم» با اشغالگران سرزمین فلسطین ندارند. نکته جالب توجه آن است که براساس اطلاعات منتشر شده از سوی موسسه دموکراسی اسرائیل نیز ۵۱ درصد صهیونیست‌ها مخالف عادی سازی روابط با سعودی در ازای تشکیل دولت مستقل فلسطین هستند. با این حال امتیازهای ارائه شده از سوی دولت بایدن به ریاض آنچنان تعیین کننده و راهبردی است که می‌تواند توازن قدرت در منطقه را تغییر دهد. اگر ریاض بتواند به توافق دفاعی استراتژیک با واشنگتن دست یابد آنگاه در ردیف دولت‌هایی همچون ژاپن و کره جنوبی در ساختار پنتاگون قرار خواهد گرفت.
«ام بی اس» و رویای تضمین پادشاهی
برخی تحلیلگران معتقدند حمله موشکی- پهپادی مقاومت به تاسیسات نفتی آرامکو سبب ایجاد «بحران امنیت» در نظام فکری تصمیم گیران سعودی خواهد شد. آنها برای عدم تکرار این فاجعه تصمیم گرفتند تا سلسله اقداماتی را دنبال کنند تا از این طریق به حد قابل توجهی از «بازدارندگی» دست پیدا کنند. مذاکرات امنیتی بغداد، صلح پکن، مذاکرات صلح عمان با دولت نجات ملی یمن، گسترش روابط روابط راهبردی با قدرت‌های نوظهور و در نهایت قدم گذاشتن در مسیر مذاکرات صلح به اسرائیل مجموعه اقدامات سعودی برای افزایش «قدرت ملی»، تثبیت جایگاه سعودی در خلیج فارس و تضمین پادشاهی محمد بن سلمان در آینده نزدیک بوده است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا صلح میان سعودی و اسرائیل پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رغم خواهد خورد یا خیر.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
