چرا رهبری موقت سوریه تمام گروههای نظامی و قانون اساسی را منحل کرد؟
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از الجزیره، حزب سابق حاکم سوریه، بعث، دیگر وجود ندارد. این حزب برای دهه‌ها کشور را اداره کرده بود تا اینکه در ۸ دسامبر، به همراه رئیس‌جمهور سابق سوریه بشار اسد، از قدرت برکنار شد، زمانی که گروههای مخالف وارد دمشق شدند. اعلام رسمی منحل شدن حزب در روز چهارشنبه تنها فرآیند برکناری آن را رسمی کرد. اما این تنها گروهی نبود که توسط مقامات منحل شد – تمامی گروههای مسلح نیز رسماً منحل شدند و برنامه این است که نیروهای مخالف سابق در ساختار جدید دولتی ادغام شوند.
در میان گروههای منحل‌شده، هیئت تحریر الشام (HTS) نیز قرار داشت، گروهی که توسط احمد الشرع، فرمانده غیررسمی سوریه، رهبری می‌شود و روز چهارشنبه نقش موقتی رئیس‌جمهور کشور را بر عهده گرفت.
این حرکت هیچ تعجبی نداشت زیرا اعضای دولت انتقالی سوریه هفته‌ها پیش اعلام کرده بودند که هیئت تحریر الشام و دیگر گروه‌ها منحل خواهند شد. با این حال، انحلال حزب بعث سوریه یک لحظه نمادین قوی است پس از بیش از پنج دهه حکومت یک‌حزبی. رهبران جدید سوریه چه اعلام کرده‌اند؟
احمد الشرع، رهبر غیررسمی سوریه، به‌طور رسمی به عنوان رئیس‌جمهور در مرحله انتقالی معرفی شد و قانون اساسی کشور که در سال ۲۰۱۲ تصویب شده بود، به حالت تعلیق درآمد.
گروههای مختلف مسلح کشور که به دمشق حمله کرده و رژیم قدیم را سرنگون کردند، منحل شدند و هدف این است که آنها در نهادهای دولتی رسمی ادغام شوند.
حسن عبدالغنی، سخنگوی دولت جدید، به خبرگزاری دولتی سوریه (سانا) گفت: “تمامی گروههای نظامی منحل شده‌اند … و در نهادهای دولتی ادغام خواهند شد.” او همچنین از انحلال “ارتش رژیم سابق” و دستگاه‌های امنیتی جنایتکار و همچنین حزب بعث که سال‌ها در قدرت بود، خبر داد.
حزب بعث چیست؟
حزب بعث سوسیالیست عربی – نام کامل این حزب – در سال ۱۹۴۷ توسط دو سوری، میشل افلاق و صلاح الدین البیطار، به‌عنوان یک حزب ناسیونالیست پان‌عربی و سوسیالیست تأسیس شد. شاخه سوریه این حزب یکی از اجزای این حزب منطقه‌ای پان‌عربی بود، اما بعدها تبدیل به یک دیکتاتوری نظامی شد که تمرکز آن بر سوریه بود. شاخه عراقی آن نیز تحت رهبری صدام حسین به یک دیکتاتوری نظامی تبدیل شد.
در سوریه، بعثی‌ها در سال ۱۹۶۳ از طریق یک کودتا به قدرت رسیدند – همان سالی که حزب بعث در عراق نیز به قدرت رسید. سه سال بعد – در سال ۱۹۶۶ – جناحی از حزب که توسط صلاح جدید و حافظ الاسد، که آن زمان یک ژنرال بعثی و پدر بشار الاسد رئیس‌جمهور اخیر سوریه بود، رهبری می‌شد، کودتای داخلی به راه انداختند تا افلاق و البیطار را از قدرت برکنار کنند.
حافظ الاسد در سال ۱۹۷۰ کودتای دیگری ترتیب داد تا کنترل کامل حزب را به دست گیرد، که تا زمان مرگ او در سال ۲۰۰۰ رهبری آن را بر عهده داشت. پس از آن، پسرش بشار، مسئولیت رهبری حزب را بر عهده گرفت و تا ۸ دسامبر ۲۰۲۴ آن را رهبری کرد، زمانی که پس از پیشروی سریع گروههای مخالف در سراسر کشور، به مسکو فرار کرد. انحلال حزب بعث چه معنایی برای سوریه دارد؟
انحلال حزب بعث به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان یک ضرورت در سوریه دیده می‌شود.
رادوان زیاد، تحلیلگر ارشد مرکز عرب واشنگتن، یک سازمان تحقیقاتی، گفت که این اعلامیه‌ها نشان‌دهنده “انتقال قدرت به دست‌های غیرنظامی” است.
این حزب ارتباط نزدیکی با رژیم قدیم داشت و بنابراین هیچ چشم‌انداز آیندهای در سوریه پس از انقلاب نداشت. همچنین به‌عنوان یک ارکان ایدئولوژیک مرکزی برای حکومتی که تحمل اندک مخالفات داشت، شناخته می‌شد و صدها هزار مخالف را زندانی و کشته کرد. در واقع، در ساعات اولیه ۸ دسامبر، پس از فرار بشار الاسد به مسکو، سوری‌ها به دفاتر حزب بعث حمله کرده و پرچم‌های آن را لگدمال کردند.
ایلیا ایوب، پژوهشگر و نویسنده خبرنامه “Hauntologies”، گفت: “برای آنها هیچ آیندهای وجود ندارد با توجه به سوابق خون‌آلودشان.”
چرا هیئت تحریر الشام نیز منحل شد؟
پس از قیام بهار عربی در سال ۲۰۱۱ که به جنگ داخلی تبدیل شد، مخالفان بشار الاسد به گروههای مختلف تقسیم شدند. جبهة النصرة که شاخه‌ای از القاعده بود، در نهایت از این گروه جدا شد و تبدیل به هیئت تحریر الشام شد.
این گروه در شمال شرق سوریه قدرت را به دست گرفت و از پایگاه خود در ادلب، حکومت محافظه‌کارانه‌ای را اعمال کرد. در اواخر ۲۰۲۴، این گروه عملیات بازپس‌گیری شهرهای بزرگ سوریه – حلب، حما، حمص و دمشق – را از رژیم بشار الاسد رهبری کرد. پس از سقوط رژیم، احمد الشرع به عنوان رهبر غیررسمی سوریه شناخته شد و با نمایندگان خارجی و شخصیت‌های برجسته دیدار کرد. تحت رهبری الشرع، هیئت تحریر الشام به‌عنوان حزب حاکم غیررسمی سوریه شناخته شد و دولت موقت را تشکیل داد که عمدتاً از مقامات دولتی محلی که در ادلب اداره می‌کردند، تشکیل شده بود.
با این حال، این گروه مدت‌ها اعلام کرده بود که قصد دارد منحل شود تا دولت جدیدی تشکیل شود.
هدف دولت جدید در میان‌مدت و بلندمدت، تشکیل دولتی با نهادهای خود است. برنامه اعلام شده این است که هیئت تحریر الشام و دیگر گروههای شورشی را به یک سرویس امنیتی مناسب تبدیل کنند که شامل ارتش، امنیت عمومی و کنترل مرزی و نیروهای پلیس باشد.
آیا برای تشکیل دولت جدید و نهادهای دولتی زمان‌بندی مشخصی وجود دارد؟
زمان‌بندی دقیقی برای تشکیل دولت جدید و نهادهای دولتی وجود ندارد. الشرع قبلاً وعده داده بود که نظارت بر انتقال سیاسی سوریه را بر عهده گیرد، از جمله برگزاری گفت‌وگوی ملی با ذینفعان مختلف، تشکیل دولتی فراگیر و در نهایت برگزاری انتخابات. با این حال، او گفته است که ممکن است چهار سال طول بکشد تا انتخابات برگزار شوند. در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟
الشرع یک شورای موقت قانونگذاری تشکیل خواهد داد تا مرحله انتقالی کشور را تا زمانی که قانون اساسی جدید تصویب شود، نظارت کند. اعضای جدید شورا هنوز اعلام نشده‌اند.
بی‌صبری در میان برخی از سوری‌ها در حال افزایش است. یکی از انتقادهای جامعه مدنی سوریه نسبت به دولت جدید، عدم ارتباط یا ملاقات با خانواده‌های هزاران نفر از مردم کشور است که تحت رژیم بشار الاسد ناپدید شده‌اند.
ایوب گفت: “هنوز هیچ برنامه واقعی وجود ندارد و تا به حال به نظر نمی‌رسد که قصدی برای مسئولیت‌پذیری جدی در قبال [بشار] اسد و جنایات رژیم وجود داشته باشد.” “کمبود مسئولیت‌پذیری از نظر انجام ندادن اقدامات یا در برخی موارد ممانعت از روند یافتن شواهد در مورد مسائلی مانند گورهای جمعی نگران‌کننده است زیرا ممکن است صدها هزار نفر، اگر نه بیشتر، در بلاتکلیفی بمانند و از آنچه برای عزیزانشان رخ داده است، بی‌خبر باشند.”
واکنش‌ها به این اقدام چگونه بوده است؟
در حالی که بسیاری از سوری‌ها و ناظران انتظار داشتند که هیئت تحریر الشام و حزب بعث منحل شوند، نگرانی‌هایی درباره نمایندگی و تعیین زمان‌بندی مشخص برای ظهور یک دولت جدید وجود دارد.
جمعیتی که در اعلامیه روز چهارشنبه حضور داشتند عمدتاً از شخصیت‌های نظامی تشکیل شده بود. در حالی که کمتر کسی از اینکه الشرع عنوان رئیس‌جمهور را در دوران انتقالی به‌دست آورد، تعجب کرد، برخی از تحلیلگران همچنان به عدم وجود فرآیند شفاف یا دموکراتیک انتقاد کردند. علاوه بر این، سوالاتی درباره نحوه جمع‌آوری گروههای مسلح مختلف تحت رهبری الشرع باقی مانده است، اکنون که دیگر دشمن واحدی به نام بشار اسد وجود ندارد.
در میان گروههای عمده‌ای که هنوز موافقت نکرده‌اند به پروژه جدید الشرع بپیوندند، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) هستند که تحت حمایت ایالات متحده و رهبری کردها قرار دارند و در حال جنگ با ارتش ملی سوریه تحت حمایت ترکیه در شمال سوریه هستند.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
