در اقتصاد، دولت‌ها به‌ویژه زمانی که احساس می‌کنند عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان به کمک نیاز دارند، اقدام به دخالت در بازار می‌کنند. یکی از روش‌های مهم این دخالت، اعطای یارانه است که به شیوه‌های مختلفی قابل پرداخت می‌باشد. یارانه‌ها عمدتاً به دو شکل ارائه می‌شوند: یارانه‌های تولید و یارانه‌های نقدی.
دولت ها به منظور کمک به عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان در دسترسی بهتر به بازار و تسهیل فروش یا خرید کالا و خدمات، اقدام به دخالت در بازار می‌کنند. یکی از روش‌های این دخالت، اعطای یارانه معیشتی است.
یارانه‌ها در ایران: تاریخچه، انواع و وضعیت کنونی
در اقتصاد، دولت‌ها به‌ویژه زمانی که احساس می‌کنند طرف‌های عرضه و تقاضا نیاز به کمک دارند، اقدام به دخالت در بازار می‌کنند. یکی از روش‌های مهم این دخالت، اعطای یارانه است که به شیوه‌های مختلفی قابل پرداخت است. یارانه‌ها به‌طور عمده به دو شکل ارائه می‌شوند: یارانه‌های تولید و یارانه‌های نقدی.
۱. یارانه‌های تولید
این نوع یارانه معمولاً به منظور حمایت از تولیدکنندگان کالاهای اساسی و ضروری، مانند نان، پرداخت می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر هزینه اولیه تولید نان برای نانوایان بالا باشد، آنها ناچارند نان را با قیمت بیشتری به مردم بفروشند. از آنجایی که نان جزو ملزومات سبد مصرف خانوارهای کم‌درآمد است، دولت وارد عمل می‌شود و گندم را به قیمت مناسب برای نانوایان تأمین می‌کند. این اقدام باعث می‌شود که قیمت نان در بازار ثابت بماند و مردم بتوانند به‌راحتی به آن دسترسی پیدا کنند.
۲. یارانه‌های نقدی
یارانه‌های نقدی به‌صورت مستقیم به افراد و خانوارها پرداخت می‌شوند. این شکل از پرداخت یارانه از اواخر دهه ۸۰ و در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد شدت گرفت. در ابتدا، یارانه‌ها به‌صورت نقدی و به‌طور عمومی به اکثر مردم تعلق می‌گرفت. اما با افزایش نرخ تورم در ابتدای دهه ۹۰، ارزش واقعی این یارانه‌ها کاهش یافت و ضرورت افزایش آنها بیشتر احساس شد.
در دهه ۹۰، دولت با دیدگاهی جدید به پرداخت یارانه‌ها نگاه کرد و تصمیم گرفت تا یارانه‌ها را به‌گونه‌ای طراحی کند که نقش بازتوزیعی داشته باشند و بیشتر به دهک‌های پایین جامعه اختصاص یابند. در نهایت، در سال ۱۴۰۱، یارانه به‌صورت نقدی و به‌عنوان کمک‌هزینه کالا به سرپرستان خانوارها پرداخت شد. با وجود اینکه سال‌ها از اولین شکل یارانه نقدی در کشور می‌گذرد، هنوز هم حدود ۹ دهک درآمدی کشور از این یارانه‌ها بهره‌مند هستند، که این نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب رفاه در میان اکثر خانوارهاست.
وضعیت کنونی یارانه‌بگیران در ایران
براساس آخرین گزارش‌ها از مرکز پژوهش‌های مجلس، بیش از ۸۰ درصد مردم کشور یارانه نقدی دریافت می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که بخش بزرگی از جمعیت کشور به‌دنبال حمایت دولت هستند و هنوز در وضعیت اقتصادی ناپایداری قرار دارند.
نرخ یارانه بگیران در استان‌های مختلف
نرخ یارانه‌بگیران در استان‌های مختلف کشور تفاوت قابل توجهی دارد. به‌طور خاص:
- استان کردستان : با ۹۰.۳ درصد، بالاترین نرخ یارانه‌بگیران را دارد. این آمار نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی نسبتاً ضعیف در این استان است.
- استان تهران : با ۶۰.۲ درصد، کمترین نرخ یارانه‌بگیران را به خود اختصاص داده است، که نشان‌دهنده سطح بالاتر رفاه در این منطقه است.
تأثیرات یارانه‌ها بر وضعیت رفاهی
سهم یارانه‌بگیران در یک استان به نوعی نشان‌دهنده وضعیت رفاهی آن منطقه است. به‌عبارت دیگر، هرچه سهم یارانه‌بگیران در یک استان بیشتر باشد، این نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب رفاهی در آن منطقه است و بالعکس، کاهش این سهم می‌تواند به معنای بهبود وضعیت رفاه مردم باشد. بنابراین، می‌توان گفت که پایتخت‌نشینان نسبت به سایر مردم استان‌های کشور با اختلاف بیشتری از رفاه بیشتری برخوردارند.
نتیجه‌گیری
یارانه‌ها به‌عنوان یک ابزار اقتصادی مهم، نقشی کلیدی در کمک به اقشار کم‌درآمد و حمایت از تولیدکنندگان دارند. با این حال، با توجه به وضعیت کنونی و نیازهای اقتصادی، ممکن است نیاز به بازنگری و اصلاح روش‌های پرداخت یارانه‌ها وجود داشته باشد. از این رو، دولت باید با دقت و حساسیت بیشتری به طراحی و اجرای برنامه‌های یارانه‌ای بپردازد تا بتواند به بهبود وضعیت اقتصادی و رفاهی جامعه کمک کند.
بیش از ۹۰ درصد کردستانی‌ها یارانه می‌گیرند
منبع:
اقتصاد۱۰۰
- نویسنده: گسترش نیوز
