امروز یکی از مسائل مهم خوزستان مسأله آلایندگی هواست که از عوامل عمده آن سوختن فلرهای نفتی و سوزندان مزارع نیشکر برای برداشت (برداشت سیاه) است.
به گزارش تسنیم از اهواز، محصول نیشکر امروز به کشت عمده خوزستان تبدیل شده و شرکت توسعه نیشکر به واسطه زمین حاصلخیز خوزستان و آب همیشه جاری آن به به مجموعه صنعتی و تعیین کننده معادلات کشاورزی، اجتماعی و حتی سیاسی تبدیل شده است و دوری و نزدیکی این مجموعه پولساز به هر جریانی به یک مزیت تبدیل شده است.
نیشکر؛ گیاهی با سابقه تاریخی کشت در خوزستان
نیشکر، گیاهی است که برخی معتقدند از تاریخ های گذشته در خوزستان کشت شده و در دوره های تاریخی مختلفی می‌توان ردپای این محصول را دید. به صورت مشخص از سال ۱۳۱۶ دولت به شکل مشخص با وارد کردن قلمه های این گیاه در خوزستان به کشت نیشکر اقدام کرده است. این کشت نیشکر در خوزستان در دهه ۳۰ شمسی با حمایت سازمان خواروبار جهانی تثبیت شده و در سال ۱۳۴۰ شرکت توسعه نیشکر هفت تپه در خوزستان راه اندازی شده و در سال ۵۶ نیز سایر کارخانه های استحصال نیشکر توسعه پیدا می‌کنند.
توسعه نیشکر؛ محصولی از دوران سازندگی
مطالعات دیگری جهت توسعه نیشکر در قالب ۷ واحد کشت و صنعتی جدید، ۲ واحد در شمال اهواز و ۵ واحد در جنوب آن، از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۵ توسط صندوق مطالعات نیشکر انجام پذیرفت و در نهایت منجر به آغاز عملیات اجرایی این واحدها بتدریج از سال ۱۳۷۰ شد. در دوره ای که دوره سازندگی نامیده می‌شد و هر صدای مخالف توسعه زیر چرخ آن له می‌شد، با وجود مخالفت اساتید دانشگاه با دستور سردار سازندگی این کشت و صنعت توسعه یافت.
این مجموعه صنعتی امروز به چنان قدرتی رسیده است که شاید نتوان به راحتی درباره عواقب توسعه آن صحبت کرد. این شرکت در سال زراعی ۱۴۰۳ در سطحی بالغ بر ۷۴ هزار مترمربع در شمال و جنوب خوزستان شروع شد که از این زمینهای زیر کشت، ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تُن نیشکر برداشت می‌شود و از این میزان بیش از ۷۰۰ هزار تن شکر تولید خواهد شد که معادل شکر ۳۵ میلیون ایرانی است.
تامین ۴۰ درصد شکر کشور
عبدعلی ناصری؛ مدیرعامل شرکت در این باره گفت: شرکت توسعه نیشکر با تولید بیش از ۴۰ درصد شکر مورد نیاز کشور، از ظرفیت بالایی برای رساندن کشور به خودکفایی در تولید این محصول راهبردی برخوردار است. عملیات برداشت نیشکر هر ساله از اواخر مهر آغاز می‌شود و تا اواسط فروردین سال آینده ادامه دارد.
نیشکر خوزستان به مرحله گل دهی نمی‌رسد
نیشکر از نظر گیاهشناسی یک گیاه C4 و گرمادوست است و نقطه اشباع نوری بالا دارد و از طرفی مثل گیاهان چهار کربنه تنفس نوری دارد، بنابراین راندمان عملکردی بالایی دارد.
در شرایط تابستان خوزستان که نور و گرمای کافی فراهم است، در صورتی که آب کافی مناسب و با کیفیت و همچنین خاک حاصلخیز وجود داشته باشد می تواند از لحاظ سرعت رشد و نمو و عملکرد در واحد سطح، در سطح جهانی عملکرد داشته باشد.
نیشکر در حقیقت یکی از گیاهانی است که بالاترین عملکرد را در واحد سطح در میان گیاهان زراعی دارد و اگر شرایط فراهم باشد به راحتی بالای ۱۰۰ تن در هکتار می تواند محصول تولید کند.
یک ویژگی دیگری که خوزستان دارد این است که بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر که نیشکر در آنها تولید می شود یا محصول زراعی آنهاست، به دلیل شرایط اقلیمی خوزستان، وارد مرحله گل‌دهی نمی‌شود که این باعث می شود افت کیفیت پیدا نکند، بنابرای خوزستان از این لحاظ نسبت به خیلی از مناطق نیشکر شرایط بهتری دارد.
برداشت سیاه نیشکر و ریه‌هایی که دیگر تاب ندارند
امروز یکی از مسائل مهم خوزستان مسأله آلایندگی هواست که از عوامل عمده آن سوختن فلرهای نفتی و سوزندان مزارع نیشکر برای برداشت (برداشت سیاه) است.
داود میرشکاری؛ مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: در سال جاری در شهر اهواز تعداد روزهای هوای قابل قبول ١١١ روز بوده و این در حالی است که هیچ روز پاکی در این کلانشهر ثبت نشده است.
وی با اشاره به اینکه تعداد روزهای هوای ناسالم در اهواز در سال جاری تاکنون ١۶ روز بوده است، افزود: این میزان در مدت مشابه سال قبل ٢٢ روز بوده است که نشان دهنده کاهش تعداد روزهای ناسالم است.
اشتغال آفرینی نیشکر مزیتی مهم است
علیرضا ابدالی؛ استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان نیز درباره مزایای گیاه نیشکر, علاوه بر عملکرد بالا گفت: یکی از مزایای نیشکر این است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم تعداد افراد زیادی را در گیر کار کرده و تعداد زیادی اشتغال ایجاد می کند. در زراعت نیشکر چون عملیات زراعی زیادی دارد و محصولات و صنایع جانبی که دارد باعث ایجاد شغل های مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با زراعت شبکه ای می شود.
سرمای زمستان دشمن گیاه نیشکر
سرما باعث رکود گیاه می‌شود، چون گیاه بشدت به سرما حساس است و معمولا دچار رکود می شود. اگر سرما مدت طولانی باشد ممکن است تمام قسمت های هوایی گیاه نیشکر آسیب جدی ببیند. غیر از سرما حساسیت شدیدی به شوری خاک دارد. همچنین رسی و سنگین بودن خاک های خوزستان برای نیشکر مناسب نیست زیرا ریشه نیشکر به تهویه هوای خوب در خاک نیاز دارد از طرفی رستی و سنگین بودن خاک و تعداد زیاد عملیات زراعی در مزرعه باعث این می شود که لایه غیرقابل نفوذ به‌وجود بیاید، خاک فشرده شود و این باعث مشکلات جدی برای ریشه نیشکر شود.
سوزاندن نیشکر؛ مصیبتی که باید چاره اندیشی شود
استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان درباره مضرات سوزاندن نیشکر گفت: آلوده ساختن هوا بر اثر سوزاندن مزارع نیشکر هنگام برداشت یکی از مشکلات کشت نیشکر در خوزستان است، البته مشکلات دیگر هم هست. مشکل دفع زه‌آب‌های نیشکر هم یک مشکل جدی است چون یک گیاه چند ساله است. آفات و بیماری ها و علف های هرز با این گیاه سازگار می شوند و بخصوص اغلب مزارع نیشکر ما به شدت به آفت سزونیا مبتلا هستند، بنابراین از این لحاظ هم دچار مشکل هستیم.
وی به مصرف بالای آب توسط این گیاه اشاره کرد و گفت: بالا بودن نیاز آبی نیشکر بویژه در فصل تابستان که دبی رودخانه ها کم و آب شورتر می شود از مشکلات دیگر است. در مزارع نیشکر و همزمانی زمان برداشت و کاشت نیشکر در اواخر تابستان و اوایل پاییز یک مشکل جدی دیگر است.
ابدالی گفت: معمولاً وقتی بارندگی می شود، برداشت تا زمان طولانی به صورت مکانیزه امکان پذیر نیست. یکی از دیگر مشکلات نیشکر این است که چون نیشکر گیاه چند ساله است و معمولا پنج تا شش سال در مزارع باقی می ماند امکان تناوب های زراعی مناسب زیاد برای آن فراهم نیست و این یکی دیگر از مشکلات دیگر نیشکر است.
وی با اشاره به تغیرات اقلیمی گفت: ما با افزایش دمای جهانی مواجه هستیم و این می تواند روی زراعت نیشکر تأثیر بگذارد و نیاز آبی نیشکر را بالا ببرد و از طرفی کمی بارش در حوزه زاگرس مشکل آفرین است. پروژه انتقال آب هم به فلات مرکزی ایران مزید بر علت است و این باعث شده بخاطر کمبود آب در بعضی از کشت و صنعت ها از آب زه کش مجدد برای آبیاری مزارع استفاده شود و این خود مشکلات جدی را فراهم می کند. بنابراین از این لحاظ مشکل داریم، منتها این گرمایش هوا ممکن است برای گیاه سودمند باشد، به عبارتی کاهش سرما و کاهش احتمال یخبندان از این لحاظ برای نیشکر مثبت است.
توسعه کشت چغندر قند در کنار نیشکر
استاد گروه زراعت دانشگاه کشاورزی خوزستان گفت: یکی از مشکلاتی که در ارتباط با نیشکر هست در ارتباط با کارخانه های قند هست که معمولا مدت طولانی در بهار و تابستان غیرفعال هستند.
وی افزود: پیشنهاد می شود برای رفع مشکل نیشکر، توسعه کشت چقندر قند به موازات کشت نیشکر انجام شود چون نیاز آبی چغندر قند نیاز نسبت به نقاط دیگر سردسیر کشور در خوزستان نصف است، زیرا کشت آن در پاییز است و در پاییز هوا رو به سردی می رود و از بازندگی ها هم می‌شود استفاده کرد و بهار هم برداشت می شود. بنابراین نیاز آبی چغندر قند در خوزستان نصف مناطق سردسیر کشور است.
ابدالی بیان داشت: در مناطق سردسیر، چغندر در بهار کشت می شود و در تابستان برداشت می شود، بنابراین به نظر من اگر ورودی کارخانه های قند را در استان خوزستان طوری تغییر دهند که هم پذیرای چغندر قند باشد و هم نیشکر، می شود از این کارخانه های قند کاربرد دوگانه داشت و هم از چغندر قند و هم از نیشکر کارخانه ها تغذیه شوند، بنابراین در کل سال امکان فعالیت کارخانه های قند فراهم خواهد شد، بنابراین گنجاندن چغندر قند به عنوان یک گیاه قندی می تواند در کنار نیشکر سودمند باشد.
پرهیز از نگاه افراطی به حذف نیشکر
ابدالی گفت: ما در استان خوزستان هزینه بسیار سنگینی برای نیشکر داده ایم، بنابراین وجود نیشکر در استان را به عنوان یک واقعیت باید بپذیریم و عملکرد آن را باید افزایش دهیم و نیاز آبی آن را فراهم کنیم. چغندر قند را هم کنار آن در نظر بگیریم. این نگاهی که الان ممکن است افراطی باشد و اقدام به حذف نیشکر بکنند، اصلا توصیه نمی شود به لحاظ اقتصادی و به عنوان یک واقعیت باید آن را بپذیریم، حالا با کارهای اصلاح نژاد و نباتات نقاط ضعف نیشکر را کاهش دهیم.
این استاد کشاورزی افزود: باید نیشکر را پذیرفت، نگاه حذفی به آن اصلا نگاه صحیحی نیست و باید نگاه واقع بینانه داشت و شرایط را طوری طراحی کرد که راندمان کار بهتر شود و ان شاالله منافع آن، استان را در برگیرد.
به گزارش تسنیم، نیشکر یک گیاه با عملکرد مناسب است که نه حذف افراطی آن و نه کشت و دفاع افراطی از آن قابل قبول نیست و توسعه چندمحصولی در مقابل تکیه تنها به نیشکر، سیاستگذاری کلان برای کاهش آلایندگی ناشی از سوزاندن نیشکر و در نهایت اعتنا به دیدگاه دلسوزان و اساتید می تواند ضمن تقویت مزایایی کشت نیشکر در خوزستان، معایب آن را نیز کاهش دهد.
انتهای پیام/۳۴۱/.
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
