چهار دهه پس از زلزله مرگبار ۵۷ که ده‌کهنه اصفهک را به ویرانه‌ای خاموش بدل کرد جوانان این دیار با تکیه بر همت و عشق به ریشه‌ها، روستا را از دل خاک زنده کردند و آن را به فهرست دهکده‌های جهانی گردشگری رساندند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، ماهتاب کویر بر دیوارهای خشتی ده‌کهنه می‌تابد؛ همان‌جا که ۴۰ سال پیش صدای فرو ریختن خانه‌ها، سرنوشت اهالی را تغییر داد و ۸۲ نفر از مردم اصفهک جان باختند. از آن شب شوم، ده‌کهنه رها شد و قهر اهالی با زادگاهشان چهار دهه ادامه یافت. نسل جدید اما هر از گاهی برای بازی پا در خرابه‌ها می‌گذاشت؛ رفت‌وآمدهای کودکانه‌ای که جرقه امیدی شد برای بازگشت.
نخستین قدم‌ها؛ ایستادن مقابل باورهای ترس‌خورده
مخالفان بازگشت کم نبودند؛ بزرگ‌ترها ده‌کهنه را محل اجنه و نفرین‌شده می‌دانستند و هر بار که نام احیا می‌آمد، گریه و ترس سایه می‌انداخت. اما محسن مهدی‌زاده نخستین احیاگر ده‌کهنه، با وجود نبود آب، برق و گاز، دست‌به‌کار شد. او خانه آبا و اجدادی‌اش را با همان سبک یک قرن پیش مرمت کرد و نخستین اقامتگاه بوم‌گردی «ساباط» را ساخت.
مادرش می‌گوید: همه می‌گفتند مهدی عقلش را از دست داده! اما او ریشه‌اش را در همین خاک می‌دید.
صفحه‌ای تازه در تاریخ اصفهک؛ احیا با دست‌های مردم
از سال‌های ۸۸ و ۸۹ جرقه آغاز خورد و در سال ۹۳ با همراهی دیگر جوانان و استادان دانشگاه، مرمت جدی بافت قدیم آغاز شد. قالیچه‌های دست‌بافت مادران بر ایوان‌ها پهن شد، دستمال‌های گل‌دوزی زینت طاقچه‌ها شد، بوی کاهگل دوباره در کوچه‌ها پیچید و زندگی جریان یافت. امروز ۱۰ اقامتگاه بوم‌گردی، پژوهشکده خشت و معماری و کارگاه‌های صنایع‌دستی در دل روستا فعال است و «مهاجرت معکوس» به زیباترین شکل ممکن رقم خورده است.
راهی که به جهان شدن ختم شد
تلاش پیگیر جوانان و اهالی سبب شد کارشناسان جهانی به اصفهک توجه کنند و ده‌کهنه اصفهک سال گذشته در فهرست دهکده‌های جهانی گردشگری ثبت شد. این افتخار، اشک شوق مادران و پیرمردانی را جاری کرد که سال‌ها از شنیدن نام ده‌کهنه لرزیده بودند.اما این شادی تنها روی خوش ماجراست؛ چراکه اکنون انتقادات جدی درباره وضعیت روستا مطرح می‌شود.
یک سال پس از جهانی‌شدن
حمید رستمی رئیس شورای اسلامی روستای جهانی اصفهک در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: از زمان جهانی‌شدن، انتظار داشتیم میراث فرهنگی ردیف اعتباری ویژه‌ای برای مرمت و زیرساخت‌ها اختصاص دهد؛ اما هیچ اقدامی نشده است. کاهش تورهای داخلی و خارجی به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود زیرساخت‌ها، رونق گردشگری را مختل کرده است.
به گفته وی بافت قدیم همچنان فاقد آب، برق و گاز پایدار است. کف‌سازی معابر انجام نشده و رفت‌وآمد گردشگران خطر فروریختن بناهای نیمه‌جان را افزایش داده است.
رستمی هشدار می‌دهد: اگر زیرساخت‌ها فراهم نشود، گردشگری پایدار اصفهک معنایی نخواهد داشت.
نگرانی درباره خرید بناهای تاریخی توسط افراد غیربومی
یکی دیگر از دغدغه‌های جدی اهالی، تلاش برخی سرمایه‌گذاران غیربومی برای خرید خانه‌های قدیمی است. شورای روستا تأکید می‌کند: اصفهک محل جولان سرمایه‌گذاران غیربومی نیست. اگر سرمایه‌گذاری باشد باید به دست اهالی باشد.
تناقض تلخ این است که اصفهک با وجود تأمین آب ۳۹ روستا و شهر طبس، خود با کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کند. مخزن کوچک فعلی تابستان‌ها جوابگوی نیاز اهالی نیست. قنات‌ها و چشمه‌ها خشکیده و چاه آب جدید نیز هنوز تکلیف حقابه اهالی را مشخص نکرده است.
رستمی می‌گوید: برای توسعه گردشگری، نخست باید مشکل آب حل شود. بدون آب هیچ برنامه‌ای به ثمر نمی‌رسد.
چشم‌انداز آینده؛ امید مردم و انتظار از مسئولان
اصفهک امروز الگویی درخشان از احیای مشارکتی و عشق به هویت است؛ جوانانی که از دل خاک روستا را به جهان شدن رساندند، اکنون انتظار دارند که مسئولان نیز گامی بردارند. سایه بی‌توجهی به زیرساخت‌ها می‌تواند رویای جهانی شدن را کمرنگ کند؛ اما اهالی همچنان امیدوارند روزی برسد که ده‌کهنه نه‌تنها خاطره تلخ گذشته را به فراموشی بسپارد، بلکه با گردشگری پایدار، زندگی در این کویر را دوباره شکوفا کند.
پایان پیام/ ۲۵۸
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
