مردم مازندران آداب و رسوم خاصی برای ماه رمضان دارند که جذابیت ضیافت الهی را دو چندان می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سوادکوه، بهار قرآن در سرمای زمستان از راه رسید و دل‌ها را گرم مهمانی خدا کرده است، مهمانی که بساط آن را خدا خالصانه برای بندگانش چید و همگان را به ضیافت رمضان دعوت کرده است، ضیافتی که درهای آسمان برای آن گشوده شده تا صفای معنوی از عرش در زمین گسترده شود و دل‌ها در این ماه پر خیر و برکت مملو از عشق الهی گردد.
رمضان از راه رسید و بندگان مهمان خدا شده‌اند، مهمانی که آدابی برای خود دارد تا بندگان در این ماه رسم مهمانی را به جای آورند و خدا هم در این بساط عاشقانه و عارفانه، مهمان‌نوازی کند.
مردم مازندران در کنار فرهنگ دینی، آداب و رسوم خاصی برای این ماه دارند که جذابیت ضیافت الهی را دو چندان می‌کند، مردمانی که از دیرباز برای ماه رمضان هوای خانه و دل‌هایشان را آماده می‌کردند و در طول این ضیافت الهی با رسوم‌های خاص خود حلاوتی شیرین به روزه‌های خود می‌بخشیدند و احترام ویژهای برای این ماه قائل می‌شدند چرا که میزبان سفره‌ای پر از صفای روحانی و معنوی بسط می‌دهد و همگان را به آن دعوت می‌کند.
آداب و رسوم مردم مازندران در ماه مهمانی خدا قدمت در تاریخ علوی دارد
علی حسن‌نژاد؛ کارشناس و محقق فرهنگ بومی مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در سوادکوه با بیان اینکه روزه گرفتن با هر نیتی برای پاک نگه داشتن بدن و روح و نزدیک شدن به خالق از دیرباز در ادیان و مذاهب گوناگون وجود داشت، اظهار داشت: رسم و رسوم‌های مختلفی از بدو ورود روزه و موقع خروج در جاهای مختلف جهان شکل می‌گیرد، کلمه رمضان از ” رمض” به معنی سنگ حرارت دیده شده است و حرارت دیده شدن سنگ به مفهوم ذوب شدن گناهان در تقویم اعراب و زندگی مردم عرب، پر رنگ دیده می‌شود.
وی، تصریح کرد: به یقین ماه رمضان از طولانی‌ترین آیین‌های مذهبی جهان به شمار می‌آید، در کنار آیین‌های فقهی، حقوقی و رسمی مربوط به این ماه، آداب و رسوم مربوط به اقلیم‌ها هم مدنظر است که یکی از مهم‌ترین رویدادها در این ماه مدیریت زمان در تعیین حلول ماه رمضان، دیده شدن ماه آخر و خروج ماه رمضان است.
حسن‌نژاد، افزود: بخش عمده‌ای از ورود به ماه رمضان مساوی و همگن با آیین‌هایی است که در مناطق مسلمان‌نشین بویژه شیعه‌نشین وجود دارد، مثلا در بعضی از مناطق مازندران با ” سُرنا”،” دُهُل” و ” شیپور” و بعضی نقاط با چاووشی خوانی حلول ماه رمضان را اعلام می‌کردند.
آداب سحری‌خوانی و احترام مردم به سحرخوانها
پژوهشگر فرهنگ، ادبیات و موسیقی مازندران با بیان اینکه ورود به ماه رمضان دارای شعر، آداب و موسیقی خاصی است، اظهار داشت: در قدیم در طول ماه رمضان تعیین ساعت شرعی دقیق صبح، ظهر و غروب و دعوت مردم به مدیریت زمان انجام می‌شد و بعضی نقاط آدم‌های خوب نماینده آیینی و مذهبی مردم می‌شدند و زمان را مدیریت می‌کردند.
حسن‌نژاد، سحر ماه رمضان را نیز دارای ویژگی‌های دانست و گفت: در سحر تفاوت غذایی بوجود می‌آید و تغییرات می‌طلبد که شیوه تغذیه‌ای متفاوتی شکل بگیرد، در کل آیین‌ها سه تفاوت عمده با دیگر روزها دارند پوشش، گفتار و مواد غذایی عوض می‌شود، در ماه رمضان پاکی جسم، پاکی روح و غذای متفاوت سحری و افطاری را داریم.
این کارشناس و محقق فرهنگ مازندران درمورد سحرخوانی، خاطرنشان کرد: سحرخوانها افراد خوش صدایی بودند که کوچه به کوچه، خیابان به خیابان راه می‌رفتند و شعرهای فارسی و مازندرانی خوانده و مردم را بیدار می‌کردند، برخی نقاط با چوب و حلب می‌کوبیدند، حتی شعر طنز می‌خواندند، مردم به سحرخوانها احترام می‌گذاشتند و حتی سحری آنها را تهیه می‌کردند، پایان کار سحرخوانها اذان گفتن بود اگرچه با روی کار آمدن بلندگو و رادیو وظیفه بر گردن رسانه گذاشته شده اما هنوز سحرخوانها وجود دارند.
حسن‌نژاد، افزود: امروزه رسانه‌ها برای پر بار کردن زمان به شیوه‌های سحرخوانی، دعاها و شعرهای ویژه سحر روی آوردهاند، امروزه سحرخوانی و افطارخوانی وجود دارد اگرچه شکل تغییر کرده اما محتوا همان است.
روزه‌سَری و کاسه‌های مهربانی
وی، موضوع افطار را مهم‌تر و تخصصی‌تر از سحر برشمرد و اظهار داشت: در مازندران و نقاط دیگر ایران توپ افطار، اذان و صدای نقاره برای افطار بود، در مازندران نقاره‌خانه‌هایی بدین منظور در ساری و محمودآباد وجود داشت.
حسن‌نژاد با اشاره به تشویق روزه اولی‌ها در جمع خانواده، گفت: روانشناسی تشویقی موضوع مهمی است که در مازندران به عنوان ” روزه سَری” یا ” روزه بَندونی” از سوی بزرگ‌ترها برای کوچک‌ترهایی که برای بار اول روزه می‌گرفتند، انجام می‌شد بویژه از سوی پدربزرگ‌ها به صورت هدیه وجه نقد، اهدای زمین، گاو و گوسفند که هنوز هم پر رنگ است.
این پژوهشگر فرهنگ بومی مازندران کاسه‌های دو سر مهربانی را از برکت‌های ماه رمضان دانست و بیان کرد: یعنی هیچ کاسه پری که به در خانهای رفت خالی برنمی‌گردد، وقتی بوی نان محلی در کوچه می‌پیچید نان هم به در خانه‌ها می‌رفت، وقتی شیر ” کَتول گو” دوشیده می‌شد شیر به خانهای که گاو کتول نداشتند هم می‌رفت، مهربانی این ماه همچنان هم وجود دارد اگرچه شکل آن تغییر کرده است.
تهیه مواد اولیه ماه رمضان
حسن‌نژاد تهیه مواد اولیه ماه رمضان بویژه برای ” فِرِنی” را از موضوعات جالب این ماه برشمرد و گفت: در مناطق کوهستانی مازندران نقاطی که نزدیک به آب بود از ” او دَنگ” ( آسیاب آبی) و در نقاطی که دسترسی به آب نداشتند از ” پا دَنگ” برای تبدیل برنج به آرد برنج یا ” پاکِند” استفاده می‌کردند.
این پژوهشگر فرهنگ، ادبیات و موسیقی مازندران درمورد دعاها و تعزیه‌های مربوط به ماه رمضان، اظهار داشت: هنوز نام حضرت علی( ع) در امیری خوانی، شعر‌خوانی و لالایی‌ها گفته می‌شود، کودکانی که در این ماه به دنیا می‌آیند به اسم ” رمضان” و ” ماه روزه” نام‌گذاری می‌شوند.
در ماه رمضان اذان اهمیت دارد
حسن‌نژاد با بیان اینکه مردم در آخرین غروب ماه رمضان به خانه هم نمی‌روند، گفت: هر کسی در هنگام اذان مغرب خانه خود می‌ماند اگر قرار باشد به خانه کسی برود با خود نان و خرما می‌برد تا روزه خود را با غذای مربوط به خود افطار کند تا فطریه به گردن صاحبخانه نیفتد، فطریه دادن همان مهر، مهربانی و کایِری مردم مازندران است که به فکر سلامت جسم و روح خود بوده و هم به فکر دیگران هستند.
وی، درمورد بحث اذان، اظهار داشت: اذان از اجازه دادن است و موذن مسئولیت مهمی در مازندران دارد، مردم برای اذان‌گوها احترام زیادی قائل هستند بویژه آنکه موقع تولد در گوش بچه باید اذان خواند، در ماه رمضان سه دفعه اذان از اهمیت زیادی برخوردار است به همین دلیل اذان‌گوها مورد احترام هستند.
نقش خروس برای تشخیص زمان افطار و سحر در بین مردم روستا
این کارشناس و محقق فرهنگ مازندران نقش خروس در زندگی مردم روستا برای تشخیص زمان افطار و سحر مهم دانست و اظهار داشت: خروس سه نوبت می‌خواند در نوبت اول مردم از خواب برخواسته و سحری درست می‌کنند، نوبت دوم سحری می‌خورند و نوبت سوم دست از غذا خوردن کشیده و منتظر اذان صبح می‌مانند، خروس را فرشته بیدار باش هم می‌گویند، راه دیگر تشخیص اذان سحر نگاه کردن به ستاره‌ها بود، اگر ستاره روجا یا خوشه پروین روبرو ما بود هنگام اذان سحر است.
حسن‌نژاد، افزود: در موقع افطار نیز سکه‌ای را وسط حیاط قرار می‌دادند اگر تاریکی به حدی می‌رسید که نمی‌توانستند عدد سکه را بخوانند وقت افطار بود یا زمانی که مرغ و خروس به لانه خود می‌رفتند موقع اذان افطار بود.
وی، ادامه داد: در بعضی روستاها ” لَمپا” یا گرسوز را روشن می‌کردند اگر سایه چراغ روی فرش بی‌افتد یعنی نور بیرون در حال کم شدن است و سایه بزرگ‌تر می‌شود و موقع افطار است.
حسن‌نژاد، یادآور شد: مردم در زمان قبل ابداع و همه‌گیر شدن ساعت خیلی بر روی موضوعات مربوط به تشخیص ساعت دقت می‌کردند.
انتهای پیام/.
- نویسنده: تسنیم tasnimnews
