با گذشت سه فصل از توقف انتشار آمار رسمی بازار مسکن تهران، هنوز خبری از بازگشت گزارش‌های تحولات بازار مسکن تهران نیست. نبود این داده‌ها که زمانی قطب‌نمای فعالان بازار، متقاضیان مسکن و سیاست‌گذاران محسوب می‌شد، حالا بازار را در وضعیت ابهام، شایعه و نااطمینانی قرار داده است.
به گزارش اکوایران، در حالی به روزهای پایانی بهار ۱۴۰۴ نزدیک می‌شویم که همچنان خبری از انتشار آمار رسمی بازار مسکن تهران برای سه فصل گذشته _پاییز و زمستان سال ۱۴۰۳ و بهار امسال_ نیست. آمارهایی که در گذشته به‌صورت منظم و در روزهای پایانی هرماه توسط بانک مرکزی منتشر می‌شد، حالا حدود ۹ ماه است که در سکوت خبری فرورفته‌اند. این در حالی است که نبود این داده‌ها نه‌تنها تحلیل دقیق شرایط بازار را دشوار کرده، بلکه تصمیم‌گیری فعالان بازار، متقاضیان خرید و اجاره، و حتی سیاست‌گذاران را به فضای مبهم و غیرشفاف سوق داده است.
بر اساس رویه گذشته، آمارهای بانک مرکزی شامل شاخص‌هایی چون تعداد معاملات ماهانه، میانگین قیمت هر متر مربع واحد مسکونی، و جزئیاتی از وضعیت مناطق مختلف شهر تهران بود. این اطلاعات نه‌تنها مرجع تحلیل برای رسانه‌ها و کارشناسان محسوب می‌شد، بلکه در تصمیم‌گیری متقاضیان مسکن نیز نقش کلیدی ایفا می‌کرد. اما از شهریور سال گذشته، روند انتشار این داده‌ها متوقف شد و بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای علت را تغییرات سامانه‌ای و قطع دسترسی به اطلاعات معاملات مسکن عنوان کرد.
طبق اعلام رسمی بانک مرکزی در آبان‌ماه سال گذشته، از شهریور ۱۴۰۳ به بعد، امکان دسترسی به داده‌های خام معاملات مسکن وجود نداشته است؛ چراکه سامانه پیشین معاملات املاک و مستغلات کشور-که مبنای اصلی تهیه گزارش‌های فصلی بود-غیرفعال شده و فرآیند انتقال اطلاعات به سامانه‌های جایگزین آغاز شده است. همین انتقال موجب توقف انتشار گزارش‌های تحولات بازار مسکن تهران شده است.
روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرده که این نهاد از فروردین ۱۳۹۶ تا مرداد ۱۴۰۳ به‌طور مستمر این گزارش‌ها را با استفاده از داده‌های سامانه قبلی منتشر می‌کرده و اکنون برای ادامه این روند، در حال مکاتبه با وزارت راه و شهرسازی است تا به سامانه جدید ثبت معاملات دسترسی پیدا کند.
بانک مرکزی وعده داده بود که به‌محض فراهم شدن این دسترسی، تهیه و انتشار گزارش تحولات بازار مسکن تهران طبق روال گذشته از سر گرفته خواهد شد.
وعده وزارت راه هنوز عملی نشد
در عین حال، نرگس رزبان، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگوی اختصاصی با اکوایران در نوروز ۱۴۰۴ در پاسخ به این پرسش که گزارش تحولات بازار مسکن از چه زمانی دوباره در دسترس عموم قرار می‌گیرد، گفته بود: «در سامانه قبلی (املاک و مستغلات) داده‌های بازار مسکن پرت بود و تصویر درستی از بازار ارائه نمی‌داد. به‌زودی این داده‌ها یکپارچه‌سازی شده و از طریق سامانه جدید به صورت کامل در اختیار عموم قرار خواهد گرفت.»
اما اکنون با گذشت بعد از دو ماه و نیم از سال، هنوز گزارش تحولات بازار مسکن به روزرسانی نشده است.
فقدان قطب‌نمای بازار مسکن
فقدان داده‌های رسمی فقط به‌معنای نبود آمار نیست؛ بلکه به منزله از دست رفتن قطب‌نمای بازار است. در شرایطی که قیمت مسکن در تهران و سایر کلانشهرها همچنان در مسیر صعودی قرار دارد، نبود اطلاعات معتبر باعث شکل‌گیری فضای نااطمینانی، شایعه‌پراکنی، و گسترش تحلیل‌های غیرکارشناسی شده است. برخی تحلیلگران معتقدند که این وضعیت به نفع واسطه‌ها و سوداگران تمام می‌شود، چراکه در فقدان داده‌های شفاف، بازار مستعد التهاب و واکنش‌های هیجانی خواهد بود.
از سوی دیگر، نبود آمار به‌روز، کار سیاست‌گذارانی را که به‌دنبال کنترل تورم مسکن یا طراحی طرح‌های حمایتی هستند، سخت‌تر کرده است. در واقع، یکی از پیش‌نیازهای سیاست‌گذاری مؤثر، دسترسی به داده‌های دقیق و منظم است؛ چیزی که اکنون در بازار مسکن ایران با خلأ آن روبه‌رو هستیم.
در مجموع، تا زمانی که شفافیت آماری به بازار بازنگردد، چشم‌انداز روشنی برای کنترل التهابات و بازگشت آرامش به این بازار متصور نیست. اگرچه وعده‌های مسئولان درباره یکپارچه‌سازی اطلاعات، نویددهنده بهبود در آینده است، اما تجربه ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که تحقق این وعده‌ها نیازمند اراده‌ای جدی‌تر و سازوکاری عملی‌تر است.
- نویسنده: اکوایران
