به نظر می‌رسد چین در حال تعدیل رویکرد خود نسبت به جنگ روسیه و اوکراین است. اگر چنین باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که پکن بتواند با اروپا به تفاهمی دست یابد تا در برابر سیاست تعرفه‌های اخلال‌گرایانه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که هر دو طرف را تحت تأثیر قرار داده است، همکاری کنند.
به گزارش اقتصاد آنلاین، مجله اندیشه درباره چین در گزارشی در خصوص تاثیر تعرفه‌های ترامپ بر همکاری اتحادیه اروپا و چین می‌نویسد: در ماه‌های اخیر، اتهامات اروپا مبنی بر اقدامات تجاری ناعادلانه شرکت‌های چینی و کمک این کشور به مسکو در دور زدن تحریم‌های غرب پس از حمله روسیه به اوکراین، منجر به تیرگی روابط اتحادیه اروپا و چین شده است.
مبادلات اقتصادی پایدار میان پکن و مسکو تاکنون به روسیه در برابر تحریم‌های آمریکا، اروپا و متحدان‌شان کمک کرده است. با این حال، به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا امیدوار است که کاهش حجم تجارت میان چین و روسیه در دو ماه نخست سال جدید، نشان‌دهنده تغییر در سیاست پکن باشد، نه صرفاً یک تعدیل تجاری ساده.
چین از زمان ارائه «طرح ۱۲ ماده‌ای صلح» خود درباره جنگ اوکراین، از کمک به بازسازی این کشور سخن گفته است. اما اتحادیه اروپا همواره این پیشنهاد صلح را ناهماهنگ و حتی پوششی برای حمایت از تهاجم روسیه دانسته است.
تحول در سیاست چین؟
در این راستا، یک تحول اخیر می‌تواند رهبران اروپایی را امیدوارتر کند. در ۴ آوریل، شرکت راه‌آهن اوکراین (Ukrzaliznytsia) اعلام کرد که در ژانویه دو قرارداد با تولیدکنندگان چینی ریل برای بازسازی و توسعه سیستم ریلی اوکراین امضا کرده است.
این نخستین گام عملی چین در حمایت از بازسازی اوکراین است که تنها با برقراری صلح پایدار می‌تواند اثربخش باشد. این اقدام بسیار معنادار است؛ زیرا راه‌آهن‌ها ارزش نظامی دارند و اوکراین از آنها برای انتقال نیروها و تسلیحات به جبهه‌ها استفاده می‌کند. اروپا می‌تواند از این اقدام چین استقبال کند؛ در حالی که روسیه احتمالاً نمی‌تواند از آن خشمگین نشود.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در اول آوریل تأکید کرد که پکن آماده است نقشی «سازنده» در پایان دادن به جنگ اوکراین ایفا کند. چین با وجود شراکت «بی‌حد و مرز» با کرملین، خود را میانجی‌ای بی‌طرف معرفی کرده است.
موازنه‌گری اروپا
تعدیل روابط میان مسکو و کی‌یف می‌تواند اعتبار چین را به‌عنوان یک واسطه بی‌طرف در نگاه اتحادیه اروپا افزایش دهد و راه را برای تنظیم مجدد روابط چین و اروپا هموار سازد.
از زمانی که ترامپ در ژانویه دوره دوم ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرد، مشغول ایجاد شکاف میان اتحادیه اروپا و چین بوده است. در هفتم مارس، «وانگ یی» در کنفرانس مطبوعاتی حاشیه اجلاس سالانه مجلس ملی چین اظهار داشت که قدرت‌های بزرگ (کنایه از آمریکا) «نباید به زورگویی علیه ضعیف‌ترها بپردازند» و چین، اروپا را «شریکی قابل اعتماد» می‌داند. چند روز پیش از آن نیز در همان محل، «لو شایه» فرستاده ویژه چین در امور اروپا، رفتار ترامپ با متحدان اروپایی را «تکان‌دهنده» توصیف کرده بود.
سپس در دوم آوریل، وزارت بازرگانی چین اعلام کرد که تحقیقات ضد دامپینگ درباره برندهای وارداتی از اتحادیه اروپا را برای سه ماه دیگر تمدید می‌کند. پکن این تحقیقات را در پاسخ به تعرفه‌های ضد یارانه‌ای اتحادیه اروپا بر خودروهای الکتریکی چینی آغاز کرده بود و تمدید آن می‌تواند به طرفین فرصت بیشتری برای مذاکره بدهد.
در عمل، اروپا تمام تلاش خود را خواهد کرد تا با ترامپ در مورد مسائل دفاعی، جنگ اوکراین و تعرفه‌های تجاری به توافق برسد. تصادفی نیست که اتحادیه اروپا در دو بیانیه اخیر وزرای خارجه گروه هفت، زبان تندی علیه «تحرکات نظامی» چین و «اجبار» این کشور در ارتباط با تایوان و دریای جنوبی چین به کار برده است.
در حال حاضر، ترامپ تمایلی به پذیرش پیشنهادهای اروپا نشان نداده است. گزارش‌ها حاکی است که «ماروش شفوچویچ»، کمیسر تجارت و امنیت اقتصادی اتحادیه اروپا، در ازای توافق درباره تعرفه‌ها، پیشنهاد همکاری برای مقابله با آنچه اروپا و آمریکا «تأثیرات مخرب ظرفیت مازاد صنعتی چین بر تجارت بین‌الملل» می‌دانند، ارائه کرده بود.
ترامپ این ابتکار عمل برای کاهش تنش‌ها را در نطفه خفه کرد و مقام ارشد تجاری اتحادیه اروپا نیز در پایان مارس بلافاصله به پکن سفر کرد تا با مقامات چینی مذاکره کند. نتیجه این سفر آن بود که دو طرف موافقت کردند مذاکرات برای حل اختلاف بر سر خودروهای الکتریکی چینی را از سر بگیرند.
درامی در حال شکل‌گیری
اروپا و چین هر دو قدرت‌های تجاری بزرگی هستند و تجدید ارتباط میان آنها می‌تواند سایر بازیگران را نیز به «ائتلاف خواستار» حفظ تقاضای جهانی و جلوگیری از رکود ویرانگر جذب کند. می‌توان با اطمینان گفت که اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه‌آن)، کشورهای انگلیسی‌زبان (بریتانیا، کانادا، استرالیا و نیوزیلند) و همچنین هند، ژاپن و کره جنوبی نیز از این همکاری سود خواهند برد.
در نظم جدید جهانی ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا ممکن است در حال پیروی از اصل «هنری کیسینجر» مشاور اسبق رئیس‌جمهور باشد؛ کسی که معتقد بود آمریکا نباید هم‌زمان با چین و روسیه مقابله کند، بلکه باید با اعطای امتیازاتی به ولادیمیر پوتین در اوکراین، مسکو را از پکن جدا کند.
چین در طوفان تعرفه‌های ترامپ و تلاش‌های او برای جلب پوتین، توان به خطر انداختن مبادلات تجاری با اتحادیه اروپا را ندارد. به همین ترتیب، اتحادیه اروپا نیز نمی‌تواند هم‌زمان با سه چالش کنار بیاید: کاهش تعهدات امنیتی آمریکا در اروپا، سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ، مقابله با روسیه تجدیدنظرطلب در مرزهای شرقی و رویارویی با تحریف‌های بازار چین.
خلأهای ژئوپلیتیک به‌ناچار پر می‌شوند و چین می‌تواند جای خالی آمریکا را در اروپا پر کند، دست‌کم تا زمانی که رئیس‌جمهوری تازه و همکارتر در کاخ سفید مستقر شود. اتحادیه اروپا امیدوار است ترامپ مسیر خود را تغییر دهد. «اورزولا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اروپا، با استقبال از اعلام توقف ۹۰ روزه تعرفه‌های متقابل ترامپ علیه اتحادیه اروپا (و چندین کشور دیگر) در روز پنج‌شنبه، تأکید کرد که این اتحادیه همچنان به مذاکرات سازنده با واشنگتن متعهد است.
با این حال، او همچنین تصریح کرد که «اروپا در عین حال به تنوع‌بخشی به شرکای تجاری خود و تعامل با کشورهایی که ۸۷ درصد از تجارت جهانی را در اختیار دارند، ادامه خواهد داد.» به بیان ساده، فون در لاین نشان داد که اتحادیه اروپا به گفتوگو با پکن ادامه خواهد داد و سیاست تعرفه‌ای متغیر ترامپ نمی‌تواند هیچ تضمینی ارائه دهد.
از سوی دیگر، تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای افزایش تعرفه‌های واردات از چین از ۱۰۴ درصد به ۱۲۵ درصد، چیزی جز شتاب‌بخشی به تنش‌زدایی چین با اروپا در پی نخواهد داشت. در این چارچوب، سایر فعالیت‌های اقتصادی چین در اوکراین، مانند فروش ریل برای بازسازی این کشور، می‌تواند محرک قدرتمندی برای همکاری تجدیدشده چین و اروپا باشد.
فون در لاین گفته است که اتحادیه اروپا می‌خواهد به توافقی متقابل با ترامپ در مورد تعرفه‌ها دست یابد. در غیر این صورت، اگر چین و اتحادیه اروپا در خصوص صلح عادلانه در اوکراین و باز نگه داشتن بازارهای جهانی به تفاهم برسند، اروپا می‌تواند واقعاً «کاهش ریسک» از چین را کنار بگذارد و در عین حال بر کاهش وابستگی به آمریکای ترامپی تمرکز کند.
نتیجه‌گیری
تحولات اخیر نشان می‌دهد که سیاست‌های تهاجمی تجاری ترامپ به‌جای ایزوله‌کردن چین، در حال ایجاد همگرایی غیرمنتظره میان پکن و بروکسل است. هرچند موانع ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک قابل توجهی وجود دارد، اما منافع اقتصادی مشترک می‌تواند این دو قدرت را به سمت همکاری بیشتر سوق دهد؛ به‌ویژه اگر ترامپ به سیاست‌های تنش‌زای خود ادامه دهد. این روند می‌تواند معمای پیچیده‌ای را در روابط بین‌الملل رقم بزند؛ جایی که دشمنان دیرین به شرکای استراتژیک موقت تبدیل شوند.
- نویسنده: اقتصاد آنلاین
