استخراج گاز از میادین مشترک گازی ایران به موضوعی حیاتی در توسعه تجارت انرژی ایران و طراحی مجدد کلی زیرساخت انرژی آن تبدیل شده است.
با این حال، فقدان توانایی و فناوری ایران در استخراج گاز از میادین مشترک در دریا، مانع مهمی در این روند بوده است. این مانع در کنار ترس از تحریم پیمانکاران خارجی، سال‌هاست مانع توسعه میادین مشترک شده است.
پیامدهای این مانع مشهود است، چراکه دولت سیزدهم مجبور شد تمرکز خود را از رفع تحریم‌ها به تکیه بر منابع داخلی تغییر دهد؛ در نتیجه پیمانکاران خارجی، بسیاری از پروژه‌ها را پس از امضای برجام ناتمام گذاشتند. با این حال، این رویکرد ایران را بر آن داشت تا با تکیه بر تخصص فناوری خود، فاز ۱۱ پارس جنوبی، پیچیده‌ترین و مرزی‌ترین لایه گازی با قطر را پس از ۲۲ سال با موفقیت به بهره‌برداری برساند.در ادامه پیرامون اهمیت توسعه میادین گازی مشترک و دستیابی ایران به فناوری روز دنیا در حوزه برداشت گاز از میادین مشترک گازی با برخی نمایندگان مجلس به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.
حرکت به سمت مشارکت با بخش خصوصی
ایران با اتخاذ استراتژی تمرکز بر منابع داخلی برای استخراج گاز از میادین مشترک گازی ایران، نه‌تنها آخرین فاز میدان مشترک گازی پارس جنوبی را توسعه داده، بلکه به فناوری روز جهانی در استخراج گاز از پیچیده‌ترین و مرزی‌ترین لایه مشترک گاز در غرب آسیا دست یافته است. با این دستاورد، ایران با توجه به مسائل کسری بودجه و نیاز روزافزون بخش‌های غیرنفتی به صندوق‌های توسعه، اکنون تنها به سرمایه‌گذاری در این بخش نیاز دارد. در نتیجه بخش نفت و گاز در ایران که به سودآوری بالا معروف است، به مشارکت با بخش خصوصی روی آورده است.مناسب‌ترین راه‌حل برای توسعه میادین گازی مشترک، استفاده از سرمایههای خرد مردمی است، مفهومی که در سال‌های اخیر از طریق بورس موردتوجه قرارگرفته است. مدل تامین مالی مبتنی بر شرکت‌های سهامی با مشارکت مردمی، بهترین فرصت را برای سرمایه‌گذاری در این بخش ارائه می‌دهد. یک شرکت سهامی مزایای هر دو بانک، تضمین سود و قابلیت انتقال سهام پروژه به افراد را فراهم می‌کند که به دارایی‌های با ارزش تبدیل می‌شوند. در مقابل، سپرده‌های بانکی از تورم در امان نیستند. این مدل تامین مالی به‌ویژه برای پروژه‌های زیرساختی و ساختمانی مناسب است.شرکت سهامی عام پروژه به مردم اجازه می‌دهد از طریق یک پلتفرم قابل اعتماد و تشکیل شرکت سهام عام پروژه در بازار اولیه بورس، پول خود را در تولید سرمایه‌گذاری کنند. با تلفیق فناوری ایرانی و سرمایه خرد افراد، فعالیت‌های توسعه در میادین مشترک گازی میتواند پیشرفت چشمگیری داشته باشد. این رویکرد، نه‌تنها فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای عموم ایجاد می‌کند، بلکه توسعه پایدار بخش انرژی را نیز تضمین خواهد کرد.
در پایان، توسعه استخراج گاز از میادین مشترک گازی ایران، چالش مهمی برای تجارت انرژی ایران است. با این حال، ایران با بهره‌گیری از تخصص فناورانه ایران و استفاده از سرمایههای خرد مردم از طریق شرکت‌های سهامی میتواند بر این موانع فائق آمده و به پیشرفت‌های چشمگیری در این بخش دست یابد. این رویکرد، نه‌تنها فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای عموم فراهم می‌کند، بلکه توسعه پایدار زیرساخت‌های انرژی کشور را نیز تقویت می‌کند.همچنین افزایش تولید گاز برای ایران برای رسیدگی به عدم‌تعادل گازی متناوب که در فصول سرد با آن روبه‌رو است، حیاتی است. این عدم‌تعادل منجر به تعطیلی صنایع و کاهش درآمدهای ارزی شده است. یکی از رویکردهای کلیدی برای مقابله با این موضوع، کنترل عدم‌تعادل تولید و مصرف گاز از طریق افزایش تولید است.ایران در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری در افزایش تولید گاز خود داشته است. این کشور تولید از میادین گازی خود را افزایش داده و بهره‌برداری اخیر از فاز ۱۱ پارس جنوبی نقطه عطفی بزرگ در این زمینه است. فاز ۱۱ با ظرفیت تولید اولیه ۱۵ میلیون مترمکعب در روز به کل تولید گاز ایران خواهد افزود. پس از بهره‌برداری کامل، ۵۶ میلیون مترمکعب در روز سهم خواهد داشت و تولید گاز ایران را بیشتر افزایش می‌دهد.یک اقدام مهم برای افزایش برداشت از میادین مشترک گاز، استفاده از توان داخلی است. در گذشته، ایران به‌شدت به پیمانکاران خارجی متکی بود که مانع از توسعه ظرفیت تولید گاز کشور شد. با این حال، ایران در دولت سیزدهم پیشرفت چشمگیری در استفاده از ظرفیت داخلی برای افزایش تولید گاز داشته است. این به ایران اجازه داده بر تاخیر ۲۰ ساله استخراج گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی غلبه کند.
توسعه موفقیت‌آمیز این پروژه بدون کمک خارجی، توانمندی‌های صنعت نفت و گاز ایران را برجسته و پیام مثبتی درباره توانمندی ایران در این بخش به کشورهای همسایه ارسال می‌کند. در نتیجه، افزایش تولید گاز برای ایران برای رسیدگی به عدم‌تعادل متناوبی که با آن روبه‌رو است، کلیدی به‌شمار می‌رود.
نتیجه‌گیری در ۲۰ ماه پس از ۲۲ سال معطلی
مجتبی یوسفی، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی و توفیقات دولت در این بخش، گفت: نگاه به درون همواره رافع مشکلات بوده، هر چند این مشکلات سخت باشد. یوسفی افزود: توجه به متخصص داخلی اعم از جوانان و پیشکسوتان به‌ویژه متخصصان صنعت نفت میتواند مشکلات در این بخش را به‌درستی برطرف کند. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سرپا ایستادن صنعت نفت کشور به‌دلیل ۴۰ سال مجاهدت متخصصان این بخش است، ادامه داد: در فاز ۱۱ پارس جنوبی پس از ۲۲ سال معطلی پیمانکار خارجی اعم از شل و توتال، در نهایت با تکیه بر توان داخلی توانستیم به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کنیم. وی تاکید کرد: در واقع این شرکت‌ها، نه خودشان کاری را از پیش بردند و نه اجازه دادند نیروهای داخلی دست به‌کار شود؛ بنابراین با همت متخصصان و مدیریت دولت اعم از شخص رئیس‌جمهوری تا مدیریت جهادی وزیر نفت و مدیرعامل شرکت نفت ایران، ۲۲ سال معطلی در فاز ۱۱ پارس جنوبی در ۲۰ ماه به نتیجه رسید. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی موجب افزایش تولید گاز خواهد شد، بیان کرد: همچنین این فعالیت در میدان مشترک گازی رخ داده و اگر ما گاز موردنظر را استحصال نکنیم، کشور همسایه ما برداشت خود را انجام می‌دهد همان‌طور که سال‌ها این اقدام را انجام داده است. وی تاکید کرد: بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی از جمله افتخارات دولت و کشور محسوب شده و قدردان وزارت نفت و شرکت ملی نفت و کارشناسان فعال در صنعت نفت هستیم و بنا داریم به معیشت آنها نیز توجه جدی داشته باشیم. نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: قطعا بهره‌برداری از این فاز گازی میتواند بخشی از ناترازی گازی را جبران کند. بهره‌برداری از این لایه گازی از عدم‌النفع میلیاردی در این بخش جلوگیری کرد.
بهره‌برداری از فاز ۱۱ یک اتفاق بزرگ در صنعت گاز ایران
موسی احمدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با صمت با اشاره به بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی و توفیقات دولت در این بخش، گفت: از زمان مجلس نهم بحث فازهای پارس جنوبی مطرح بود و در دولت آقای احمدی‌نژاد نگاه بر این بود که فازهای پارس جنوبی با یکدیگر به بهره‌برداری برسند. وی تاکید کرد: بعد ازآنکه دولت دهم روی کار آمد آقای روحانی نگاهش بر وابستگی به شرکت‌های خارجی همچون توتال و شل جهت بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی بود. آقای روحانی نیز نگاه اولویتبندی در این بخش داشت و تعدادی از فازها را جدا و تعدادی از فازها را متوقف کرد. این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: در آن زمان با مدیرعامل شرکت ملی نفت جلساتی را برگزار کرده و گفتم که شما اگر قرار است در این بحث اولویتبندی کنید دیگر چرا متریال‌های فاز ۱۱، ۲۲ و ۲۴ را جای دیگری می‌برید. از این‌رو در این بخش بحث‌های مفصلی انجام شد؛ بنابراین نگاه دولتمردان دولت قبل بر این بود که چند فاز پارس جنوبی را به جلو برده و مابقی را رها کنند. وی با اشاره به شروع به کار دولت سیزدهم تاکید کرد: دولت ظرف مدت ۲۰ ماه توانست فاز ۱۱ پارس جنوبی را به بهره‌برداری رسانده و موفق باشد. دولت آقای رئیسی توانست فازهای پارس جنوبی و این مجموعه‌ها را با یکدیگر پیش ببرد و در این بخش موفق بود. وی با بیان اینکه از نزدیک شاهد فعالیت‌های صورت‌گرفته در فاز ۱۱ پارس جنوبی بودم، گفت: تقریبا فاز ۱۱ پارس جنوبی در دولت قبل از دستور کار خارج شده بود و می‌گفتند این کار صورت نمی‌گیرد و شدنی نیست و باید از طریق پیمانکار خارجی این مسئله مدیریت شود؛ بنابراین به این مسئله با ناامیدی و یأس نگاه می‌شد. این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با نگاهی که وزیر نفت به توان داخلی داشت و انسجامی که در بحث داخلی ایجاد کرد، یک اتفاق خوبی در فاز ۱۱ پارس جنوبی رخ داد و آن استفاده از ظرفیت و توان داخلی بود که موفقیت‌آمیز شد. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: با اتکا به توان داخلی و متخصصان فنی کشور فعالیت‌ها در فاز ۱۱ پارس جنوبی به نحوی پیشرفت که کسی باور نمی‌کرد بعد از ۲۲ سال معطلی، این سکوها در دریا نصب شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد: معتقدم در جریان بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی یک اتفاق بسیار مهم و نقطه عطف بزرگی در صنعت گاز ایران بوده و یک خط بطلانی به نگاهی که تلاش داشت متکی به پیمانکار خارجی باشد، کشید. وی با بیان اینکه حجم تولید بهره‌برداری گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی به ناترازی‌های ایجاد شده در این بخش، پاسخ خواهد داد، گفت: تولید گاز از فاز ۱۱ میتواند بخشی از ناترازی‌های موجود گازی را جبران کرده و نگرانی‌های گازی موجود کشور در فصول سرد زمستان را کاهش دهد.
ایران توانمند و با ظرفیت
عبدالکریم جمیری، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی و توفیقات دولت در این بخش گفت: اینکه در بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به توان داخلی متخصصان و مهندسان اعتماد شد، امری مهم و قابل‌توجه است.یکی از افتخارات بزرگ نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران این است که تکیه‌اش به توان داخلی باشد، نه به بیرون از مرزها.این نماینده مجلس تاکید کرد: وقتی می‌بینیم که مسئولان نظام در چنین پروژه‌های بزرگی اعم از فاز ۱۱ پارس جنوبی با جابه‌جایی سکوی‌های بزرگی در جریان بهره‌برداری از این فاز گازی که برای نخستین‌بار تجربه شد، موفق می‌شوند، این مسئله موجب خوشحالی و افتخار همه مردم است.عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی موجب ایجاد اعتماد بیشتر به نیروهای متخصص داخلی شد. این نیروها در واقع می‌توانند توان خود را در عمل دیده و برای کارهای بزرگتر خودشان را آماده کنند.این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی از معطلی ۲۲ ساله توسط پیمانکار خارجی جلوگیری کرد؛ بنابراین وقتی کار براساس اتکا بر توان داخلی باشد، دیگر بسیاری از موانع از سر راه برداشته میشود و بسیاری از مواردی که میتواند منجر به معطلی شود، از بین برود.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به پیام بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به کشورهای منطقه بیان کرد: بهره‌برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی نشان داد ایران توان انجام کارهای بزرگ و اساسی خود را داشته در انجام این امور ناتوان نیست؛ بنابراین ایران این پیام را به کشورهای منطقه صادر کرد که با تکیه بر توان خود نه‌تنها میتواند نیازهای خود را برطرف کند، بلکه امروز این دیگران هستند که باید به سراغ ایران بیایند و از توان ایران استفاده کرده و آنها باید نیازمند نیروهای متخصص ایرانی باشند؛ بنابراین ایران درحال‌حاضر به‌خودی‌خود میتواند یک توتال در عرصه نفت و گاز منطقه باشد.
سخن پایانی
بهره‌برداری موفقیت‌آمیز از فاز ۱۱ پارس جنوبی که با استفاده از ظرفیت داخلی به‌دست آمده، توانمندی‌های ایران در صنعت نفت و گاز را به نمایش می‌گذارد. برای تقویت بیشتر بخش انرژی، دولت ایران باید از در دسترس بودن منابع مالی کافی اطمینان حاصل کند. با انجام این کار، ایران میتواند به‌طور کامل از منابع عظیم گاز خود بهره‌برداری کند و خود را به‌عنوان یک بازیگر اصلی در بازار جهانی انرژی معرفی کند./صمت
- نویسنده: گسترش نیوز
