در ایالات متحده دولت‌ها از دولت‌های شهری تا دولت فدرال اقدام به انتشار اوراق قرضه می‌کنند با این حال، اوراق منتشر شده توسط وام گیرندگان مختلف از نظر ریسک با هم تفاوت دارند و در نتیجه سود آنها نیز متفاوت است.
اوراق قرضه هیچ پشتوانه خاصی ندارد و تنها به اعتبار وام گیرنده وابسته است. اگر وام گیرنده نکول کند، یا توانایی بازپرداخت را نداشته باشد، وام دهندگان به سختی می‌توانند مطالبات خود را وصول کنند.
اوراق قرضه سود‌های دوره‌ای ارائه می‌کنند این سودها میتواند در فواصل زمانی از ۳۰ روزه تا ۳۰ ساله پرداخت شود. به سود پرداختی اوراق قرضه کوپن می‌گویند.
انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه عمدتا به سه دسته تقسیم می‌شوند. اول اوراق قرضه دولتی است که توسط دولت فدرال یا مرکزی در هر کشور عرضه میشود. دوم اوراق قرضه شهری است که توسط شهرداری‌ها، دولت‌های ایالتی و محلی عرضه میشود و در نهایت اوراق قرضه شرکتی است که توسط شرکت‌های بزرگ ارائه میشود.
رابطه قیمت و بازده اوراق قرضه
از آنجایی که بازده اوراق قرضه معمولا در بازار تعیین میشود ولی سود کوپن پس از صدور آن ثابت است، باید قیمت اوراق قرضه متناسب با تغییر بازده اوراق در بازار تغییر کند.
به عنوان مثال فرض کنید یک اوراق قرضه به ارزش اسمی ۱۰۰ دلار و نرخ کوپن یک درصد منتشر شود. این اوراق سالانه یک دلار سود خواهد داد. حال فرض کنید که بازده اوراق در بازار ثانویه تغییر کند. به عنوان مثال اوراق در بازار ثانویه به بازده ۲ درصد برسد. برای اینکه بازده اوراق قدیمی بتوانند بازده ۲ درصدی را ارائه کنند، قیمت اوراق ۱۰۰ دلاری با بازده یک درصد در بازار ثانویه باید کاهش پیدا کند. این محاسبات از فرمول زیر انجام میشود.
انواع اوراق قرضه منتشر شده در ایالات متحده
دولت ایالات متحده اوراق قرضه متنوعی منتشر می‌کند. این اوراق بسته به مدت سررسید آنها اسامی متفاوتی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- اسناد (Bill): بدهی‌های با سررسید یک سال یا کمتر از آن را اسناد (Bill) می‌گویند.
- اوراق (Note): بدهی‌های با سررسید دو سال تا ده سال را اوراق (Note) می‌گویند.
- اوراق بلندمدت (Bond): بدهی‌های با سررسید ده سال تا سی سال را اوراق قرضه (Bond) می‌گویند.
نسبت تقاضا به عرضه (bid to cover ratio)
بازده اوراق قرضه با توجه به میزان اقبال عمومی به آن و همینطور نرخ بهره کشور منتشر کننده تعیین میشود. در مورد اوراق قرضه دولت آمریکا معیار اصلی برای اقبال به اوراق قرضه این کشور نسبت تقاضا به عرضه است. این معیار نسبت حجم اوراق قرضه‌ای را که موسسات و سرمایه‌گذاران متقاضی آن هستند، با حجم اوراق بدهی که واقعا برای حراج عرضه شده است، مقایسه می‌کند.
هرچه این نسبت بالاتر باشد، حراجی موفق تر بوده است و نشان می‌دهد بازده در نقطه‌ای است که تقاضا را جذاب کرده است. اما اگر این نسبت پایین باشد، نشان دهنده عدم اقبال خریداران به اوراق قرضه دولت آمریکا است. تحلیلگران عموما نقطه ۲ را به عنوان معیار برای نسبت تقاضا به عرضه در نظر می‌گیرند به گونه ای که اگر این نسبت بیشتر از ۲ باشد نشان دهنده موفقیت حراجی است و اگر پایین تر از ۲ باشد نشان دهنده عدم موفقیت حراجی است.
منحنی بازده چیست؟
منحنی بازده یا Yield Curve نموداری است که بازده اوراق مختلف بر اساس سررسید آنها را نشان می‌دهد. در واقع این نمودار نشان می‌دهد که هزینه فرصت پول برای سرمایه‌گذاری‌ها در بازه‌های زمانی متفاوت چقدر است. شیب منحنی بازده میتواند حالت‌های متفاوتی داشته باشد اما یک منحنی بازده ایده‌آل همواره شیبی مثبت دارد چرا که در یک اقتصاد سالم تنها ریسکی که در طول منحنی بازده وجود دارد، ریسک زمانی است و این ریسک در طول زمان افزایش می‌یابد.
انواع منحنی بازده
همانطور که گفتیم منحنی بازده میتواند شکل‌های متفاوتی داشته باشد. در اینجا شکل‌های متفاوتی را که یک منحنی بازده میتواند داشته باشد بررسی می‌کنیم:
عادی: در این منحنی هرچه به سمت سررسید‌های طولانی‌تر برویم، بازده نیز افزایش می‌یابد چرا که ریسک‌های زمانی افزایشی است.
معکوس: منحنی بازده معکوس زمانی رخ می‌دهد که بازده اوراق با سررسید بلندمدت کمتر از بازده اوراق با سررسید کوتاه مدت باشد. در این زمان سرمایه‌گذاران انتظار دارند که در بلندمدت نرخ بهره کاهش پیدا کند. این انتظار میتواند به خاطر افزایش تورم در کوتاه مدت و کاهش آن در بلند مدت یا انتظار وقوع رکود در بلندمدت باشد.
شیب‌دار: این منحنی زمانی رخ می‌دهد که بازده اوراق بلندمدت با سرعتی بیشتر از اوراق کوتاه مدت افزایش می‌یابد. این منحنی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران انتظار یک دوره سیاست‌های انبساطی دارند.
مسطح: این منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که همه سررسید‌ها بازده یکسانی داشته باشند. چنین منحنی بازدهی بسیار نادر است و تنها به عنوان دوران گذار بین منحنی بازده نرمال و معکوس در نظر گرفته میشود. با این حال، در برخی کشورها دولت با مداخلات خود و کنترل منحنی بازده ممکن است منجر به بروز این رخداد شود.
برآمده: این منحنی بازده زمانی رخ می‌دهد که بازده میان مدت از بازده بلندمدت و کوتاه مدت بیشتر باشد. این منحنی نیز بسیار نادر است و نشان دهنده انتظار بازار از رشد اقتصادی پایین در میان مدت است.
عوامل موثر بر منحنی بازده
سه عامل نقش تعیین کننده در شکل‌گیری منحنی بازده دارند. اول تورم است. هرچه تورم بالاتر باشد، نیاز به افزایش نرخ بهره بیتر میشود و هرچه نرخ بهره بالاتر برود، بازده اوراق قرضه نیز افزایش می‌یابد. عامل دوم رشد اقتصادی است. با افزایش رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاران بیشتری به سمت سرمایه‌گذاری در اقتصاد حرکت می‌کنند و تقاضا برای اوراق قرضه آن کشور افزایش می‌یابد. و در نهایت نرخ بهره است. هرچه نرخ بهره افزایش بیشتری داشته باشد، در نتیجه بازده اوراق قرضه نیز افزایش خواهد یافت. توجه داشته باشید که این سه عامل با یکدیگر باید سنجیده شود. به عنوان مثال ممکن است در یک کشور نرخ بهره به ۵۰ درصد نیز برسد اما تقاضا برای اوراق قرضه آن کشور به خاطر چشم‌انداز پایین رشد اقتصادی یا تورم بالا افزایش نیابد.
بازده اوراق قرضه آمریکا چگونه بر ارزها تاثیر می‌گذارد؟
در بازار اوراق قرضه دولتی همواره این اصل وجود دارد که دولت نکول نمی‌کند. بنابراین ریسک اوراق قرضه دولتی ایین‌ترین ریسک را در اقتصاد دارد. دلیل این امر آن است که اگر دولت نکول کند، ارزش اعتباری خود را کاهش می‌دهد و دیگر توانایی قرض گرفتن را نخواهد داشت. همچنین از آنجایی کنترل اقتصاد کشور در دست دولت است، دولت همواره میتواند با تغییر سیاست‌های خود یا چاپ پول، وام خود را بازپرداخت کند.
این مساله در مورد ایالات متحده نمود بیشتری دارد. ایالات متحده یکی از معدود کشورهایی است که بدهی خارجی آن بر پایه ارز ملی است. بنابراین از نظر تئوری میتواند بی‌نهایت بدهی ایجاد کند بدون اینکه نگران نکول باشد چرا که هر زمان بدهکاران قصد دریافت وام خود را داشته باشند، دولت ایالات متحده میتواند با ارز ملی خودش آن بدهی را بازپرداخت کند.
چنین سرمایه‌گذاری امنی، دلار آمریکا و اوراق خزانه‌داری این کشور را به یک دارایی امن تبدیل کرده است. هر زمان فضای ریسک‌گریزی در بازار افزایش می‌یابد (این ریسک‌گریزی میتواند به خاطر جنگ، رکود اقتصادی یا یک بیماری همه‌گیر باشد) دلار آمریکا و اوراق قرضه این کشور مورد تقاضا واقع میشود.
همچنین زمانی که اوراق خزانه‌داری آمریکا مورد تقاضا واقع میشود، شاهد افزایش ارزش دلار و در نتیجه کاهش ارزش کامودیتی‌ها مانند نفت هستیم. اما ریسک‌گریزی در بازار عموما کوتاه مدت است. چیزی که تاثیر بلندمدت بر ارزش اوراق قرضه آمریکا می‌گذارد، نرخ بهره، تورم و رشد اقتصادی این کشور است که پیشتر در مورد تاثیر گذاری این سه عامل بر اوراق قرضه توضیح داده‌ایم.
دوره آموزشی اوراق قرضه
به طور کلی دوره‌های خیلی کمی برای اوراق قرضه وجو دارد. اما با سرچ “دوره آموزشی اوراق قرضه” در اینترنت دوره‌هایی برای اوراق قرضه وجود دارد که می‌توانید مشاهده نمایید.
به طور خلاصه می‌توان اینگونه گفت که افزایش بازده اوراق قرضه آمریکا میتواند منجر به افزایش تقاضا برای دلار آمریکا و در نتیجه کاهش ارزش کامودیتی‌ها، ارزهای مرتبط با دلار مانند ین و همینطور رکود اقتصاد جهانی شود. چرا که افزایش تقاضا برای دلار به معنای کاهش ارزش ارزهای محلی است.
فرهاد قاسمی
تاریخ : 30 - ژانویه - 2024نکات واقعا خوبی درباره اوراق قرضه گفتید، مقاله عالی بود
اقتصاد ژورنال
تاریخ : 30 - ژانویه - 2024ممنون از نظر خوبتون فرهاد جان، خوشحالیم که این مقاله براتون مفید بوده 🙂
سیمین بخشنده
تاریخ : 30 - ژانویه - 2024منحنی بازده توی اوراق قرضه رو خیلی شفاف و ساده توضیح دادید، تشکر از محتوای ارزشمندتون
اقتصاد ژورنال
تاریخ : 31 - ژانویه - 2024ممنون از نظر خوبتون سیمین جان، خوشحالیم که این مقاله براتون مفید بوده 🙂